Αποφάσεις για την αλλαγή της αρχιτεκτονικής του ευρώ που θα μπορούσαν να επιδράσουν στο κόστος δανεισμού της Ελλάδος καλείται να λάβει σήμερα το Eurogroup στις Βρυξέλλες.
Η συνεδρίαση που θα εκκινήσει στις 12 το μεσημέρι ώρα Ελλάδος θα εστιάσει κυρίως στη μεταρρύθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και στην τραπεζική ένωση, ενώ δεν αναμένεται εκτενής συζήτηση για τον ελληνικό προϋπολογισμό και το ζήτημα των συντάξεων.
Τα υπό διαπραγμάτευση θέματα γύρω από την μεταρρύθμιση του ESM είναι δύο και είναι πολύ ευαίσθητα. Το πρώτο αφορά στη δυνατότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας να απαιτεί την αναδιάρθρωση του χρέους μιας χώρας πριν της χορηγήσει δάνεια στήριξης. Ουσιαστικά εάν περάσει αυτή η αλλαγή ο ESM θα υιοθετήσει την πρακτική που διαχρονικά εφαρμόζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο επιβάλει το «κούρεμα» χρέους ως προϋπόθεση για να χορηγήσει δανειακή βοήθεια σε περιπτώσεις μη βιώσιμων χρεών.
Το δεύτερο ζήτημα σχετίζεται και αυτό με το χρέος. Προβλέπει την ενίσχυση των ρητρών συλλογική δράσης (collective action clauses) που ενσωματώνονται στα ομόλογα των κρατών της ευρωζώνης, ώστε να απαιτείται απόφαση της πλειοψηφίας των ομολογιούχων για την αλλαγή των όρων ενός ομολόγου. Με τον τρόπο αυτό δεν θα επιτρέπεται ομάδες ομολογιούχων να εμποδίζουν αναδιαρθρώσεις χρέους όταν αυτές απαιτηθούν.
Σκοπός της προτεινόμενης μεταρρύθμισης είναι ο ESM να αναλαμβάνει και διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ των κρατών-μελών και των ιδιωτών επενδυτών, όταν απαιτείται αναδιάρθρωση χρέους και ειδικά αλλαγή των ρητρών συλλογική δράσης.
Εντός της ευρωζώνης και κυρίως από τις χώρες με μεγάλα δημόσια χρέη εκφράζεται η ανησυχία πως οι συγκεκριμένες αλλαγές στη λειτουργία του ESM έρχονται σε λάθος ώρα και θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ανησυχίες στους επενδυτές σε μια περίοδο που το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ βαίνει στο τέλος του.
Συγκεκριμένα, όσοι εκφράζουν αυτές τις ανησυχίες φοβόνται πως από την στιγμή που καταστατικές αλλαγές στον ESM θα αυξήσουν την ευθύνη των ιδιωτών επενδυτών έναντι του κινδύνου του κρατικού χρέους θα καταστήσουν τα ομόλογα της ζώνης του ευρώ λιγότερο ελκυστικά. Και αυτό θα γίνει σε μια στιγμή που τα χρεόγραφα της ευρωζώνη σταματούν να έχουν την προστασία που παρείχε το QE της ΕΚΤ.
Ο κίνδυνος νέας «Ντοβίλ»
Ήδη κάποιοι μιλούν για «δεύτερη Ντοβίλ», επικαλούμενοι την αναταραχή που είχε φέρει τον Οκτώβριο του 2010 στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων η απόφαση των Μέρκελ και Σαρκοζί να θέσουν ως προϋπόθεση για τη διάσωση κάποιου κράτους – μέλους της ευρωζώνης, το αναγκαστικό «κούρεμα» των ιδιωτών ομολογιούχων.
Εάν οι ανησυχίες αυτές επιβεβαιωθούν τότε η Ελλάδα θα βρεθεί μπροστά σε νέες περιπέτειες. Σήμερα το ελληνικό δεκαετές ομόλογο αναφοράς έχει απόδοση 4,56% που κρίνεται εξαιρετικά υψηλή προκειμένου να αναχρηματοδοτηθεί με βιώσιμους όρους το ελληνικό χρέος σε βάθος χρόνου. Οποιαδήποτε αναταραχή στις αγορές ομολόγων και ειδικά στην ιταλική αγορά ομολόγων θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη υψηλότερα τις αποδόσεις των ελληνικών χρεογράφων, κάτι που θα είχε επιδράσει στο συνολικό κόστος χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας.
Τέλος, σχετικά με την τραπεζική ένωση το Eurogroup θα εξετάσει ζητήματα που καθυστερούν την εφαρμογή της, ήτοι λεπτομέρειες σχετικές με το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων. Δύο κυρίως βήματα θα συζητηθούν. Το πρώτο είναι το κοινό ασφαλιστικό μέσο για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης. Αυτό θα τεθεί σε εφαρμογή το αργότερο το 2024 και ο ESM θα διαδραματίσει τον ρόλο αυτόν. Το δεύτερο βήμα αφορά στο κοινό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων. Η πρόοδος εδώ είναι πιο δύσκολη, καθώς δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελλών.
