Σε αναβάθμιση της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, κατά μία βαθμίδα σε «ΒΒ» από «Β-» προηγουμένως με θετικό outlook, προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης Fitch, επιβεβαιώνοντας τις προσδοκίες της αγοράς.
Η αναβάθμιση της Ελλάδας τη φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο πολυπόθητο investment grade ανοίγοντας τον δρόμο για ένταξη της Ελλάδας στο γύρο QE της ΕΚΤ.
Χρέος - Κυβέρνηση
Η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους της συνεχίζει να βελτιώνεται, υποστηριζόμενη από το σταθερό πολιτικό σκηνικό της χώρας, την αύξηση του ΑΕΠ και την συνεχιζόμενη πορεία δημοσιονομικής υπεραπόδοσης έναντι των στόχων αναφέρει ο οίκος Fitch. Η θετική πρόοδος αντανακλά στις βελτιωμένες προοπτικές που υπαρχουν για πολιτική σταθερότητα και εφαρμογή του σχεδιασμού της κυβέρνησης μετά τις εκλογές του Ιουλίου. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, σημείωσε ταχεία πρόοδο στη μείωση των φορολογικών συντελεστών ενώ σημείωνει πρόοδο και σε σκέλη του τραπεζικού τομέα. Όπως σημειώνει η Fitch η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες για να δώσει νέα ώθηση στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Οι εξελίξεις αυτές στηρίζουν τις μακροοικονομικές προοπτικές της Ελλάδας και ενισχύουν την εμπιστοσύνη ότι η σχέση με τους πιστωτές της ΕΕ θα παραμείνει εποικοδομητική.
Προς το παρόν, η εκτίμηση του οίκους για την τάση αύξησης του ΑΕΠ παραμένει αμετάβλητη στο 1,2%, αλλά η απτή πρόοδος στο πολιτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης (με στόχο τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων) θα μπορούσε να στηρίξει τη βελτίωση της μεσοπρόθεσμης αύξησης του ΑΕΠ.
Πλεονάσματα - Χρέος
Όπως αναφερεί ο οίκος Fitch το πρωτογενές πλεόνασμα να φθάσει το 4% του ΑΕΠ το 2019, πάνω από το στόχο του 3,5%. Αυτό είναι το τέταρτο συνεχές έτος κατά το οποίο η Ελλάδα υπερέβη τους στόχους που συμφωνήθηκαν με τους πιστωτές της ΕΕ.
Ωστόσο ο οίκος αναφέρει πως το πρωτογενές πλεόνασμα θα μειωθεί στο 3,5% και στο 2,5% του ΑΕΠ το 2020 και το 2021 αντίστοιχα. Η κυβέρνηση σκοπεύει να επαναδιαπραγματευτεί το στόχο για τα πλεονάσματα από το 2021 και μετά ως μέρος μιας συμφωνίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ που θα λαμβάνει υπόψη τη δημοσιονομική και οικονομική μεγέθυνση τα αποτελέσματα και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Η μείωση του στόχου κατά 1% του ΑΕΠ θα μπορούσε να αποτελέσει ουσιαστικό κίνητρο για την οικονομία.
Το χρέος προβλέπεται να μειωθεί σταθερά από το 181,2% του ΑΕΠ το 2018 στο 161% μέχρι το 2021. Αν και το δημόσιο χρέους θα παραμείνει υψηλό για μια παρατατεμένη περίοδο, υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να υποστηρίξουν τη βιωσιμότητα του χρέους αναφέρει η Fitch. Το κόστος εξυπηρέτησης είναι μικρό, με το 94% του χρέους να έχει σταθερό επιτόκιο, κάτι που το καθιστά προστατευμένο σε επιτοκιακές κινήσεις, ενώ η μέση ωρίμανση, στα 21 χρόνια, είναι μεταξύ των υψηλότερων ανάμεσα στις χώρες που καλύπτει η Fitch. Ο λόγος πληρωμών τόκων προς έσοδα, στο 6,2%, είναι αρκετά χαμηλότερα των μέσων όρων χωρών με αξιολόγηση ΒΒ και ΒΒΒ (7,8% και 7,1% αντίστοιχα).
Ανάπτυξη - Επενδύσεις
Στο κομμάτι της ανάπτυξης η Fitch αναφέρει πως η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας ενισχύθηκε το 2019, με το ΑΕΠ να ενισχύεται κατά 2,2 σε ένα αδύναμο εξωγενές περιβάλλον. Ο κλάδος των εξαγωγών αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτικός ενώ οι δείκτες κλίματος βρίσκονται σε πολυετή υψηλά. Ο οίκος αναμένει ανάπτυξη 2,5% το 2020 και το 2021. Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να στηριχθεί από την αύξηση των επενδύσεων, τη μείωση της ανεργίας, την αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων και τη σταδιακή μείωση των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει μεσοπρόθεσμα, η εικόνα του ΑΕΠ εξαρτάται από τηνραγδαία ανάκαμψη των επενδύσεων, που παραμένουν 62% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2008 και είναι οι μικρότερες στην ευρωζώνη (αναλογικά με το ΑΕΠ). Η τάση παραμένει αδύναμη, καθώς αυξήθηκαν μόλις κατά 2% σε ετήσια βάση το τρίτο τρίμηνο του 2019 και η Κομισιόν εκτιμά την αύξησή τους στο 0,6-2% ενώ το ΔΝΤ στο 0,9%.
Η Fitch τονίζει πως η Ελλάδα έχει υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, που υπερβαίνει κατά πολύ τους συντελεστές «ΒΒ» και «ΒΒΒ». Το προφίλ του κρατικού χρέους είναι εξαιρετικά ευνοϊκό και η δημοσιονομική επίδοση τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν ισχυρή σε σχέση άλλα κράτη που εντάσονται στην κατηγορία «ΒΒ». Οι δείκτες διακυβέρνησης είναι επίσης σημαντικά ισχυρότεροι από τα περισσότερα κράτη που ανήκουν στην κατηγορία non - investment grade. Αυτά τα πλεονεκτήματα αντισταθμίζονται από την αδύναμη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική, το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα και τα υψηλά απόθεμα χρέους της γενικής κυβέρνησης και καθαρού εξωτερικού χρέους.
Το μαξιλάρι ρευστότητας είναι υψηλό, στα 26,8 δισ. ευρώ (14,5% του ΑΕΠ) και έχει παραμείνει άθικτο μετά την έξοδο από το πρόγραμμα τον Αύγουστο του 2018. Καλύπτει τις ανάγκες χρηματοδότησης πέραν του 2021, προσφέροντας σημαντική υποστήριξη σε περίπτωση κινδύνων αναχρηματοδότησης.
Ο προϋπολογισμός για το 2020 περιλαμβάνει μια δέσμη μέτρων που ευνοούν την ανάπτυξη (0,6% του ΑΕΠ) με στόχο τη μείωση των φορολογικών συντελεστών και την αύξηση των κοινωνικών παροχών για τις οικογένειες. Η δημοσιονομική προσαρμογή από το 2015 είναι αξιοσημείωτη, αλλά στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στα φορολογικά έσοδα και στην υστέρηση εκτέλεσης των κεφαλαιουχικών δαπανών. Σύμφωνα με την Fitch, ο προϋπολογισμός για το 2020 αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την εξισορρόπηση του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής.Η ευρύτερη στροφή από τους φόρους στην εργασία και το κεφάλαιο προς λιγότερο στρεβλωτικούς φόρους (π.χ. ακίνητη περιουσία) μπορεί να δώσει τη δυνατότητα να στηριχθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις και η απασχόληση. Οι μειώσεις του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων στοχεύουν στα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα και, κατά συνέπεια, πρέπει να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην αύξηση του ΑΕΠ.
Σε ότι αφορά την εικόνα για τα οικονομικά στον εξωτερικό τομέα συνιστούν αδυναμία για την αξιολόγηση. Το καθαρό εξωτερικό χρέος (123% του ΑΕΠ) και η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση (-134% του ΑΕΠ) είναι σημαντικά χειρότερα από το μέσο όρο της κατηγορίας «ΒΒ» (19% και -25% του ΑΕΠ). Οι κίνδυνοι μετριάζονται από το μεγάλο ποσοστό των χρεών που οφείλονται σε επίσημους πιστωτές αλλά ο μεγάλος όγκος εκθέτει την χώρα στους κινδύνους από το κλίμα στις αγορές. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει βελτιωθεί σημαντικά (-2,5% του ΑΕΠ το 2019 από 14,5% το 2008) αλλά παραμένει αρνητικό εξαιτίας της μεγάλης συμμετοχής των εισαγωγών στις ελληνικές εξαγωγές.
Τράπεζες - «Σχέδιο Ηρακλής»
Αναφορά στον τραπεζικό κλάδος της Ελλάδας κάνει η Fitch τονίζοντας πως η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών συνεχίζει να βελτιώνεται. Οι ελληνικές τράπεζες μειώνουν το υψηλό απόθεμα «κόκκινων» δανείων που οφείλονται κυρίως στις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, αν και σε συνολική βάση τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξακολουθούσαν να αντιστοχούν στο πολύ υψηλό 42,1% των μεικτών συνολικών δανείων στα τέλη Σεπτεμβρίου 2019. Η Fitch αναμένει από τις τράπεζες να επιταχύνουν τον ρυθμό μείωσης το 2020, μέσα από το «σχέδιο Ηρακλής», το οποίο παρέχει κρατική εγγύηση ύψους έως και 12 δισ. ευρώ.
Παράλληλα όπως επισημαίνει ο οίκος η χρηματοδότηση και το προφίλ ρευστότητας των τραπεζών συνεχίζει να βελτιώνεται, βοηθούμενο από την εισροή καταθέσεων και την καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση από την αγορά, στηριγμένη από την επιστροφή της εμπιστοσύνης μεταξύ καταθετών και επενδυτών. Τα μαξιλάρια ρευστότητας είναι ακόμα σχετικά χαμηλά, αλλά αυξάνουν. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών είναι υψηλότεροι από τις ελάχιστες απαιτήσεις, αλλά η κεφαλαιακή εικόνα παραμένει υψηλά ευάλωτη σε σοκ που σχετίζονται με την ποιότητα ενεργητικού. Η βελτίωση, όμως των αξιών στο real estate στηρίζει την αξία των εγγυήσεων και την όρεξη των επενδυτών για υπό πίεση ελληνικό ενεργητικό.
