Στις δύο μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η τραπεζική ένωση, - και οι δυο απότοκοι της κρίσης της Ευρωζώνης της περασμένης δεκαετίας που έπληξε και την χώρα μας -: α) τα κόκκινα δάνεια και β ) τον κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς λόγω και των προστατευτικών μέτρων και τακτικών που ακολούθησαν οι αρχές των διαφόρων κρατών μελών με το ring fencing, αναφέρθηκε ο Υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, Γιώργος Ζαββός, μιλώντας στο 4ο Συνέδριο Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Δυστυχώς η Ελλάδα, όπως είπε, βρέθηκε στο προσκήνιο λόγω των μεγάλων ποσοστών της σε κόκκινα δάνεια, δυσανάλογων των λοιπών χωρών της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα το τραπεζικό σύστημα να υπολειτουργεί.
Αυτή ακριβώς η αρνητική εικόνα άλλαξε με την επιτυχημένη εφαρμογή του πρόσφατου προγράμματος «Ηρακλής».
«Ο «Ηρακλής» αποτέλεσε κορυφαία μεταρρύθμιση της ελληνικής κυβέρνησης διότι μέσω αυτού του μηχανισμού, τα κόκκινα δάνεια του τραπεζικού συστήματος μειώνονται κατά 30-35 δισ. ευρώ. Αποτελεί μια συστημική λύση που αναδιοργανώνει και ισχυροποιεί το τραπεζικό σύστημα, αλλά και μια λύση που βασίζεται στην αγορά χωρίς να επιβαρύνει τον Έλληνα φορολογούμενο. Μέσα σε ένα χρόνο, οι τρεις από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο και περιμένουμε και την τέταρτη πριν από το τέλος του έτους. Το γεγονός αυτό, εν μέσω μάλιστα της πρωτοφανούς πανδημικής κρίσης, αποδεικνύει την έμπρακτη εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών στον «Ηρακλή», αλλά και στις προοπτικές της χώρας.
Ο «Ηρακλής» έχει επικροτηθεί από όλα τα ευρωπαϊκά όργανα, κάτι το οποίο αποδείχθηκε και από τις δηλώσεις του επικεφαλής του SSM, κ. Andrea Enria. Ο ευρωπαίος επόπτης δήλωσε πως, χάρη στον «Ηρακλή», έχει επιτευχθεί σημαντική μείωση των κόκκινων δανείων και ότι το πρόγραμμα πρέπει να συνεχίσει με βάση τον σχεδιασμό μας, ενώ προέτρεψε τις τράπεζες να επιταχύνουν ακόμα περισσότερο την εξυγίανση των ισολογισμών τους», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζαββός.
Πολυδιάστατος ο ρόλος της ΕΚΤ
Επισημαίνοντας τον ρόλο της ΕΚΤ για την πορεία προς την τραπεζική ένωση, ο κ. Ζαββός αναφέρθηκε στον επιπρόσθετο υποστηρικτικό ρόλο που έχει επιτελέσει η ΕΚΤ για την Ελλάδα κατά την περίοδο της δημοσιονομικής προσαρμογής. Από την αρχή της κρίσης συμμετείχε σε όλες τις σχετικές διαπραγματεύσεις και συζητήσεις, έως και σήμερα που η χώρα, μετά την έξοδο από τα Προγράμματα Οικονομικής Προσαρμογής, βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας.
Σημαντικός επίσης, ήταν και παραμένει ο ρόλος της κατά την έκδοση γνώμης για νομοθετικές πρωτοβουλίες που λήφθησαν κατά τη διάρκεια των τριών προγραμμάτων. Η ίδρυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και οι αλλαγές του νόμου που διέπει τη λειτουργία του, οι διατάξεις για τις ρυθμίσεις δανείων (γνωστό ως νόμος Κατσέλη), ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, οι αλλαγές στο νόμο για το DTC, αλλαγές στην αναγκαστική εκτέλεση, όλα έχουν τεθεί στην κρίση της ΕΚΤ.
Ουσιώδης ήταν άλλωστε ο ρόλος της ΕΚΤ και στις συζητήσεις για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους (το γνωστό ως PSI) αλλά και τις μεταγενέστερες πρωτοβουλίες για την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων για τη μείωση του ελληνικού χρέους (με επαναγορά ομολόγων και αλλαγή επιτοκίων στα δάνεια του EFSF/ESM).
Όπως είπε ο Υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση, όταν ολοκληρωθεί, θα αποτελεί ένα κρίσιμο μηχανισμό απορρόφησης αναταράξεων που θα θωρακίζει ασφαλέστερα την χρηματοπιστωτική ευστάθεια των περιφερειακών κρατών μελών της ευρωζώνης, που συνήθως υφίστανται ασύμμετρα σοκ, τις χρόνιες ανισορροπίες που ενεργοποιούνται σε κάθε κρίση.
Ο Έλληνας Υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα τόνισε ότι η ανεξαρτησία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της ΕΚΤ στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής και της προληπτικής εποπτείας των τραπεζών, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνει καθορίζονται με γνώμονα τη διατήρηση της αξίας του ευρώ και την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε μακροχρόνιο επίπεδο, και όχι με βάση βραχυπρόθεσμες πολιτικές σκοπιμότητες.
«Η ανεξαρτησία αυτή όμως δεν σημαίνει όμως και έλλειψη κάθε ελέγχου και λογοδοσίας. Βασική συνισταμένη όλων των ευρωπαϊκών οργάνων και οργανισμών είναι η διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας τους και η αυξημένη λογοδοσία είτε προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είτε προς το Ελεγκτικό συνέδριο.
Η διαφάνεια και η λογοδοσία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέονται με αμφισβήτηση της θεσμικής ανεξαρτησίας του οργάνου ούτε βεβαίως ο έλεγχος (και μάλιστα ο έλεγχος επιδόσεων) μπορεί να αφορά τη νομισματική πολιτική», είπε ο κ. Ζαββός.
Πράσινη Οικονομία και ψηφιοποίηση
Ο κ. Ζαββός τόνισε ότι ο πολυδιάστατος ρόλος της ΕΚΤ δεν σταματά εδώ, καθώς το χρηματοπιστωτικό σύστημα μεταβάλλεται διαρκώς, προστίθενται νέοι δρώντες και δραστηριότητες.
«Όπως έχει ανακοινώσει η ΕΚΤ και οι άλλοι ευρωπαϊκοί θεσμοί, πρωταρχικός στόχος είναι μια πιο συνεκτική και βιώσιμη οικονομία και κοινωνία, όπου θα αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες και η ψηφιοποίηση. Αυτοί οι δύο πυλώνες αποτελούν βασικούς άξονες στη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πράσινη μετάβαση. Oι απαιτήσεις γνωστοποίησης για εκδότες ομολόγων και οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας που περιλαμβάνουν κλιματικούς κινδύνους έχουν αναδειχθεί ως τα δύο κύρια μέσα, μέσω των οποίων η ΕΚΤ επιδιώκει να αντιμετωπίσει τους κλιματικούς κινδύνους και την πράσινη νομισματική πολιτική. Η ελληνική κυβέρνηση δίνει επίσης έμφαση σε πράσινα και βιώσιμα χρηματοοικονομικά ζητήματα με πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην προώθηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων. Σχεδιάζουμε ένα καινοτόμο πλαίσιο κινήτρων προς τις ελληνικές επιχειρήσεις για την έκδοση και την αξιοποίηση πράσινων ομολόγων. Αυτό το νέο εργαλείο θα εκσυγχρονίσει την ελληνική κεφαλαιαγορά και θα ευνοήσει επενδύσεις από πλευράς μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, όπως οι λεγόμενες εταιρείες FinTech», είπε ο κ. Ζαββός.
Όπως τόνισε επίσης, η πανδημία του κορωνοϊού, με όλες τις προκλήσεις που τη συνοδεύουν, εμφανίζει μια πρωτοφανή δυναμική και μπορεί να επιταχύνει τις προσπάθειες για τον μετασχηματισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο κ. Ζαββός ανέφερε ως παράδειγμα τις αλλαγές στον τρόπο πληρωμών που έφερε η ψηφιακή επανάσταση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της ΕΚΤ, σχεδόν οι μισοί ενήλικες της ζώνης του ευρώ προτιμούν πλέον να πληρώνουν ψηφιακά και αυτή η τάση φαίνεται να επιταχύνθηκε περαιτέρω κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορoνοϊού.
«Καθώς η ψηφιοποίηση αλλάζει τις συνθήκες και βλέπουμε π.χ. ψηφιακά νομίσματα να κερδίζουν έδαφος, τα παραστατικά νομίσματα, όπως το ευρώ, πρέπει επίσης να ανακαλυφθούν εκ νέου, έτσι ώστε το δημόσιο αγαθό που παρέχουν να παραμένει πλήρως διαθέσιμο στην ψηφιακή εποχή. Επομένως, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε την ΕΚΤ να εκδίδει ένα ψηφιακό ισοδύναμο με τα τραπεζογραμμάτια. Ένα ψηφιακό ευρώ θα συμπληρώνει τα μετρητά: μαζί προσφέρουν πρόσβαση σε απλούς, χωρίς κόστος, τρόπους πληρωμής. Φυσικά, το ψηφιακό ευρώ δεν πρέπει να συγχέεται με τα κρυπτονομίσματα. Η χώρα μας έχει ήδη ρυθμίσει νομοθετικά την εποπτεία των κρυπτονομισμάτων για λόγους ξεπλύματος χρήματος και προχωράμε σε ένα συνεκτικό σχέδιο για τη συνολική εποπτεία τους και τη σχέση τους με τα παραστατικά νομίσματα, παράλληλα με τις συζητήσεις για την έκδοση του ψηφιακού ευρώ», είπε ο κ. Ζαββός.
