Πριν από περίπου ένα χρόνο με την περίφημη πολιτική συμφωνία των ηγετών της ΕΕ ξεκίνησε η διαδρομή του νέου Ταμείου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αξίας 750 εκατομμυρίων ευρώ. Οδηγεί σήμερα στην επίσημη επικύρωση των πρώτων Σχεδίων Ανάκαμψης κρατών - μελών, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα, αφού ήταν η 2η που το κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Απρίλιο.
Το Ελλάδα 2.0 θα τροφοδοτηθεί με κονδύλια έως 30,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ η επίσημη έγκριση από το Ecofin θεωρείται δεδομένη. Και τούτο μετά την πολύ θετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ανακοινώθηκε τον Ιούνιο, αλλά και τα εύσημα που δόθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα για την ποιότητα της προετοιμασίας της ελληνικής πλευράς.
Ωστόσο, γίνεται σαφές ότι αυτό που έχει από δω και πέρα σημασία είναι η εφαρμογή και υλοποίηση, η οποία ενέχει μεγάλες προκλήσεις. Απαιτεί να διπλασιαστεί ο όγκος παραγωγής δημοσίων έργων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα τρέχει και το υφιστάμενο αλλά και το νέο ΕΣΠΑ που κατατέθηκε χθες στις Βρυξέλλες, πρώτο ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ, καθώς και η ΚΑΠ. Επιπλέον, τα λεφτά -πέραν της προκαταβολής του 13% ή των περίπου 4 δισ. ευρώ δανείων και επιδοτήσεων- συνδέονται με εξαμηνιαίες δόσεις και εκταμιεύονται δε συνδυασμένα με την επίτευξη οροσήμων και στόχων.
Τα επόμενα βήματα μετά τη σημερινή έγκριση είναι η οριστικοποίηση και η υπογραφή των σχετικών συμβάσεων (για τις επιδοτήσεις και για τα δάνεια) μεταξύ ΥΠΟΙΚ και Επιτροπής, τα οποία θα πρέπει στη συνέχεια να οδεύσουν προς την ελληνική Βουλή.
Παράλληλα, η Κομισιόν θα ολοκληρώσει τη διαδικασία δανεισμού της από τις αγορές, με στόχο, στο πιο καλό σενάριο, μία προκαταβολή πριν τις θερινές διακοπές. Σημειώνεται πως σήμερα εγκρίνονται τα Σχέδια 12 συνολικά κρατών και εξετάζεται νέα σύνοδος στις 26 Ιουλίου για μία ακόμη ομάδα κρατών.
Το σχέδιο και οι δόσεις
Η θετική αξιολόγηση της Επιτροπής, που ανακοινώθηκε τον Ιούνιο, αναδεικνύει και τα βασικά στοιχεία του Σχεδίου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0», αξίας 30,5 δισ. ευρώ. Αποτελείται από 17,8 δισ. ευρώ υπό μορφή επιχορηγήσεων και 12,7 δισ. ευρώ υπό μορφή δανείων. Στην πράξη το στοίχημα είναι να ελκύσουν πολλά ιδιωτικά κεφάλαια για να κινητοποιηθούν συνολικές επενδύσεις αξίας 59 δισ. ευρώ.
Πέρα από τα 4 δισ. ευρώ περίπου της προκαταβολής αναμένεται να έρθει μία ακόμα δόση το 2021, αν αξιολογηθούν θετικά τα ορόσημα που θα τη συνοδεύουν. Γενικά η δόση των επιδοτήσεων θα αποδίδεται 2 φορές ετησίως (ποσό 1,7 δισ. ευρώ τη φορά) και η δόση του δανείου θα είναι αξίας 1,8 δισ. ευρώ και θα δίνεται 1 φορά το χρόνο, προς το τέλος του έτους. Εξάλλου, οι εκταμιεύσεις θα εξαρτηθούν από τα ορόσημα που έχουν τεθεί, ενώ η τελευταία εκταμίευση έχει υπολογιστεί να γίνει το δεύτερο τρίμηνο του 2026.
Τα 331 ορόσημα
Τα ορόσημα για την Ελλάδα είναι πολυπληθέστερα σε σχέση με άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ και φτάνουν στα 331 τον αριθμό. Μόνο το 2021 υπάρχουν 13 ορόσημα από πλευράς επιδοτήσεων και 2 από πλευράς δανείων. Μετά η κατάσταση δυσκολεύει… γραμμικά και το 2022 πρέπει να ολοκληρώσει 86 ορόσημα και στόχους στο σκέλος των επιδοτήσεων και άλλα 3 στο σκέλος των δανείων.
Οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις
Το σχέδιο Ανάκαμψης θα διανείμει τα 30,5 δισ. ευρώ σε 108 επενδύσεις αλλά και 67 μεταρρυθμίσεις. Θα λαμβάνουν δόσεις όχι ανάλογα με την πορεία του φυσικού αντικειμένου (όπως ισχύει στο ΕΣΠΑ) αλλά ανάλογα με το αν επιτυγχάνονται τα 331 ορόσημα και στόχοι που πρέπει να υλοποιήσει η χώρα.
Το κόστος όλων των έργων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο είναι λίγο πιο υψηλό, στα 31,164 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 30,5 δισ. ευρώ καλύπτονται από την ΕΕ και τα υπόλοιπα είναι ένα «μαξιλάρι» ασφάλειας για την περίπτωση που κάποιο έργο κοστίσει λιγότερο ή «φύγει» από το πακέτο.
Οι κανόνες είναι αυστηροί. Για την τελευταία δόση θα γίνει αίτηση στα μέσα του 2026 και μπορεί να γίνει επισήμως μία μόνο αναθεώρηση το 2023. Όποια άλλη αλλαγή θα πρέπει να περνά από τους ΥΠΟΙΚ και από νέα Σύνοδο…
Το πρώτο αίτημα για δόση θα γίνει το φθινόπωρο και κάθε αίτημα θα ακολουθεί δίμηνη αξιολόγηση από την Επιτροπή και έγκριση από το Ecofin.
Οι πρώτες επενδύσεις (π.χ. ψηφιακή μέριμνα) χρηματοδοτούνται ήδη από το ΠΔΕ. Τα δάνεια θα αρχίσουν από τον Σεπτέμβριο, αφού θα προηγηθεί η σύναψη συμβάσεων με τράπεζες και οργανισμούς.
Οι δαπάνες
Πλέον το στοίχημα είναι η εντατική ωρίμανση και υλοποίηση έργων για να αρχίσουν οι δαπάνες. Η κυβέρνηση θέλει να δαπανήσει έως το τέλος του 2022 επιδοτήσεις 4,8 δισ. ευρώ επί συνόλου 17,7 δισ. ευρώ. Εξ αυτών τα 1,6 δισ. ευρώ φέτος και τα 3,2 δισ. ευρώ το 2022.
Στο σκέλος των δανείων που θα αρχίσουν να «τρέχουν» από το φθινόπωρο (όταν υπογραφούν οι συμβάσεις τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς) αναμένεται να δαπανηθούν φέτος 900 εκατ. ευρώ και 2,9 δισ. ευρώ το 2022 (γιατί θα απαιτείται πρώτα η καταβολή ιδίας συμμετοχής).
Η πρόταση απόφασης Ecofin
Σήμερα εγκρίνεται η πρόταση απόφασης προς το Ecofin της 13ης Ιουλίου που έχει συνταχθεί από την Επιτροπή και έχει εγκριθεί σε επίπεδο EFC και Financial Counselors. Αναφέρεται πως προτείνεται η έγκριση της αξιολόγησης του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Η Ένωση θέτει στη διάθεση της Ελλάδας χρηματοδοτική συνεισφορά ύψους 17,769 δισ. ευρώ με τη μορφή μη επιστρεπτέας στήριξης. Ποσό ύψους 13,5 δισ. διατίθεται για νομική δέσμευση έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022, ενώ υπάρχει επίσης παράθυρο για επιπλέον ποσό ύψους 4,2 δισ. ευρώ για νομική δέσμευση από την 1η Ιανουαρίου 2023 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Τέλος, ορίζεται πως η χρηματοδοτική συνεισφορά της Ένωσης διατίθεται από την Επιτροπή στην Ελλάδα σε δόσεις. Ποσό ύψους 2,31 δισ. διατίθεται ως πληρωμή προχρηματοδότησης, που ισούται με το 13% της χρηματοδοτικής συνεισφοράς. Επίσης η Ένωση θέτει στη διάθεση της Ελλάδας δάνειο ανώτατου ύψους 12,7 δισ. ευρώ, επίσης σε δόσεις και ποσό ύψους 1,65 διατίθεται ως πληρωμή προχρηματοδότησης, που ισούται με το 13% του δανείου.
