Ελληνικά ομόλογα που ξεπερνούν τα 32,185 δισ. ευρώ έχει αγοράσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την έναρξη του έκτακτου προγράμματος PEPP τον Μάρτιο του 2020, κατέχοντας περίπου το 35% των ομολόγων που δύναται να αγοράσει από τα 92,05 δισ. ευρώ που είναι σε κυκλοφορία (περίπου 66,8 δισ. ευρώ τα ομόλογα αναφοράς όπου δεν εντάσσονται τα SMP/ANFAs, ούτε τα ομόλογα που έχουν μείνει από το PSI, όπως και το 30ετές του private placement των τραπεζών), ενώ υπερκαλύπτει σαφώς και την εκδοτική δραστηριότητα του ΟΔΔΗΧ, που μέχρι στιγμής για φέτος έχει αντλήσει 16 δισ. ευρώ από τις εκδόσεις 30ετούς, 10ετούς, 5ετούς, τις επανεκδόσεις αλλά και το swap με τις τράπεζες.
Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΚΤ, στο διάστημα Αυγούστου - Σεπτεμβρίου, οι αγορές των ελληνικών ομολόγων έφτασαν τα 2,788 δισ. ευρώ, με τον υψηλό ρυθμό να υποχωρεί, καθώς στο δίμηνο Ιουνίου - Ιουλίου αλλά και Απριλίου - Μαΐου οι αγορές από την ΕΚΤ κινήθηκαν σε επίπεδα που υπερέβησαν κατά πολύ τα 3 δισ. ευρώ, ήτοι στα 3,716 και 3,744 δισ. ευρώ, αντίστοιχα, με την ΕΚΤ να αναζητεί ελληνικό χρέος. Οι συνολικές αγορές τίτλων διαμορφώνονται πλέον στα 1,404 τρισ. ευρώ, από τα 1,85 τρισ. ευρώ (75,051 δισ. ευρώ οι αγορές ομολόγων τον Σεπτέμβριο).
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί πως από την έναρξη του έκτακτου προγράμματος, ο ΟΔΔΗΧ έχει αντλήσει από τις αγορές (μέσω των ομολογιακών εκδόσεων, επανεκδόσεων) 23,5 δισ. ευρώ, με την ΕΚΤ να υπερκαλύπτει κατά 1,36 την εκδοτική δραστηριότητα της χώρας (8,685 δισ. ευρώ μεγαλύτερο όγκο αγορών ελληνικών ομολόγων από τις εκδόσεις του ΟΔΔΗΧ), ενώ και αξία των συναλλαγών στην ΗΔΑΤ είναι ιδιαίτερα περιορισμένη από τη μεριά των επενδυτών, καθώς από τις αρχές Μαρτίου του 2020 μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου διαμορφώθηκε στα 42,225 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η ΕΚΤ έχει αγοράσει και «παρκάρει» περισσότερα από 32,185 δισ. ευρώ, κάτι που συνεπάγεται μια αξία συναλλαγών από τους επενδυτές μόλις στα 10,04 δισ. ευρώ. Αξίζει επιπλέον να σημειωθεί, πως σύμφωνα με τον Frederik Ducrozet στρατηγικό αναλυτή στο σκέλος των μάκρο της Pictet, το όριο διακράτησης χρέους για την Ελλάδα διαμορφώνεται πλέον πέριξ του 35%, (ξεπερνά το όριο του 33%, υπολογίζοντας ομόλογα αναφοράς σε κυκλοφορία ύψους 92,05 δισ. ευρώ, 32,185/92,05) κάτι που μπορεί να προβληματίσει μετέπειτα όταν η ΕΚΤ εκκινήσει το roll off πλάνο της, με το ειδικό βάρος να πέφτει στο χρονοδιάγραμμα που θα θέσει. Η άρση του ορίου του 33% είχε άλλωστε προσωρινό χαρακτήρα καθώς υφίστανται τα CACs (Collective Action Clauses, Ρήτρες Συλλογικής Δράσης)
Όπως αποτυπώνεται λοιπόν, το «στρατηγείο» της Φρανκφούρτης έχει βάλει πλώρη για την αναδιαμόρφωση του βασικού πυλώνα αγοράς ομολόγων PEPP, χωρίς ωστόσο να αφήνει στην άκρη πιθανές αλλαγές και στο πρόγραμμα APP (σταθερό πρόγραμμα αγοράς assets). Στόχος της ΕΚΤ, είναι να υπάρξει μια «γέφυρα μετάβασης» προς την κανονικότητα, χωρίς να προκληθεί αστάθεια και ισχυροί κλυδωνισμοί στις αγορές ομολόγων, ιδιαίτερα στις ευάλωτες αγορές του Νότου. Έτσι, στην πρώτη γραμμή τίθεται η πιθανή επέκταση του PEPP κατά ένα μικρό χρονικό διάστημα πέρα από το Μάρτιο του 2022 (με τις επανεπενδύσεις στις λήξεις να οριοθετούνται για τουλάχιστον έως το τέλος του 2023), χωρίς ωστόσο να μπαίνει με σαφήνεια κάποιο χρονικό ορόσημο. Η κίνηση αυτή θα διατηρήσει το ευνοϊκό καθεστώς στα ελληνικά ομόλογα, με τη χώρα να κυνηγά με ρεαλιστικούς όρους την επίτευξη του investment grade, έχοντας τη στήριξη των ευρωπαϊκών πόρων που θα εισρεύσουν στην οικονομία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ωστόσο το πλέγμα των κινήσεων της ΕΚΤ γίνεται ελάχιστα πιο σύνθετο εάν δεν διατηρηθεί το υφιστάμενο πλαίσιο του PEPP (ευελιξία, ρυθμός αγορών, λήξη), καθώς θα οδηγηθεί σε αλλαγές στη σύνθεση του προγράμματος APP, ύψους 20 δισ. ευρώ μηνιαίως, στο οποίο η Ελλάδα δε συμπεριλαμβάνεται. Αναλυτές έχουν επισημάνει στο insider.gr πως η Ελλάδα θα βρίσκεται λογικά εντός της «γέφυρας» που θα «χτίσει» η ΕΚΤ και χωρίς να έχει επιτευχθεί ο στόχος της επενδυτικής βαθμίδας με τη λήξη του PEPP, με την τελευταία να διαμορφώνει νέες δικλείδες για τα ελληνικά ομόλογα. Συγκεκριμένα, θα μπορούσε να αυξήσει τα envelopes στο μόνιμο πρόγραμμα, θέτοντας και διαφορετικά κριτήρια (π.χ περιβαλλοντικά, ESG, «πράσινα» ομόλογα) και προσθέτοντας ένα ποσό αγορών της τάξεως των 40 δισ. ευρώ, αποδεχόμενη και τα ελληνικά ομόλογα, ή ακόμη και να δημιουργηθεί ένα νέο ευρύτερο πρόγραμμα. Φυσικά, το ζήτημα του waiver είναι «at will» από την πλευρά της Φρανκφούρτης, κάτι που αποτυπώθηκε άλλωστε και στο ζήτημα του PEPP που με βάση τις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας, συμπεριλήφθησαν και τα ελληνικά ομόλογα.
Παρ'όλα αυτά, ακόμη και εάν η ΕΚΤ δεν κινηθεί σε μία εκ των δύο κατευθύνσεων, έμμεσα τα ελληνικά ομόλογα θα επωφεληθούν καθώς θα συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον επενδυτών από άλλες αγορές κρατικών ομολόγων, κάτι που θα ενισχύσει τη ζήτηση για αυτά, τη στιγμή που μια πτώση των τιμών των ελληνικών ομολόγων, χωρίς να υπάρχει ο φόβος για ακραίες μεταβολές, είναι κάτι αναμενόμενο από τη στιγμή που ενισχύεται το Bund.
Από τη μεριά του, ο Michael Schubert αναλυτής της Commerzbank, σχολιάζει στο insider.gr, πως «η προβληματική γύρω από την ένταξη των ελληνικών στα προγράμματα της ΕΚΤ μετά το πέρας της πανδημίας (και χωρίς την ύπαρξη του investment grade) έγκειται σε νομικά ζητήματα, με το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο να έχει δώσει κατεύθυνση στην ΕΚΤ και να την αναγκάζει να αναμένει έως ότου η Ελλάδα επιστρέψει στην επενδυτική βαθμίδα, πριν αρχίσει να αγοράζει ελληνικά ομόλογα στο πλαίσιο του PSPP».
