Η ρήση του Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βλάντις Ντομπρόβσκις (μετά το τελευταίο Ecofin) ότι ακόμα εκκρεμεί ανά την ΕΕ η φάση ολοκλήρωσης των «επιχειρησιακών συμβάσεων» με τα κράτη-μέλη για τους όρους που θα συνοδεύουν τα εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και αφού αυτό το στάδιο ολοκληρωθεί θα αρχίσουν να υποβάλλονται τα αιτήματα για «δόσεις» με νέο χρονοδιάγραμμα που προβλέπει πως κάποια – λίγα – κράτη θα υποβάλλουν αίτημα φέτος και κατά κύριο λόγο η κίνηση μεταφέρεται για το 2022 είναι ένα ακόμα σημάδι της χρονικής μετακύλισης της διανομής του νέου πακέτου κονδυλίων. Σημειώνεται πως το πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης σημαίνει για την Ελλάδα 30,5 δισ. ευρώ με την πρώτη δόση να είναι στα 4,1 δισ. ευρώ (και είχε προγραμματιστεί για φέτος όπως και σε όλα τα κράτη που ανήκουν στην πρώτη ομάδα που έλαβε έγκριση).
Η εν λόγω χρονική μετακύλιση δεν περιλαμβάνει μόνο το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και τους πόρους της λεγόμενης διαρθρωτικής πολιτικής της ΕΕ που χρηματοδοτεί το νέο ΕΣΠΑ 2021- 2027. Για το οποίο επίσης πρόσφατα διαμήνυσαν οι Βρυξέλλες (προς όλα τα κράτη) ότι ανεξάρτητα από το πότε θα κατατεθούν τα εθνικά επιχειρησιακά προγράμματα (σ.σ. η Ελλάδα είναι το πρώτο κράτος που κατέθεσε προς έγκριση όλα τα προγράμματα υπουργείων και περιφερειών στην αρμόδια υπηρεσία της Κομισιόν), εγκρίσεις δεν θα γίνουν έως τον Απρίλιο (σ.σ. ούτως ώστε να έρθει η προκαταβολή του 0,5% ανά πρόγραμμα). Και οι πρώτες εντάξεις έργων (άρα και αίτημα εκταμίευσης κονδυλίων) δεν μπορούν πλέον να αναμένονται πριν από τον Ιούνιο του του 2022.
Επιτάχυνση στην έναρξη έργων για το Ελλάδα 2.0
Σημειώνεται πως στο πεδίο του Ελλάδα 2.0 η Ελληνική πλευρά έχει ολοκληρώσει τα 15 ορόσημα και στόχους που συνδέονται με το πρώτο πακέτο δόσεων (σ.σ. έπρεπε να λήξουν έως το τέλος του τρίτου τριμήνου). Και πλέον αναμένει το θέμα της επιχειρησιακής σύμβασης. Σε ανάλογη θέση είναι και άλλα κράτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ισπανία (σ.σ. η οποία είναι το μόνο κράτος που τρέχει πιο γρήγορα από την Ελλάδα), τα ορόσημα και οι στόχοι του πρώτου πακέτου δόσεων είχαν χρονικό ορίζοντα το δεύτερο τρίμηνο του 2021 και παρόλα αυτά η επιχειρησιακή συμφωνία ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες και πλέον πρέπει να εγκριθεί από το κολέγιο των επιτρόπων...
Στην πράξη αυτό δεν σημαίνει κάτι για τα έργα του Ελλάδα 2.0 εξηγούν αρμόδιες πηγές. Καθώς υπάρχουν ήδη τα χρήματα της προκαταβολής των 4,1 δισ. ευρώ που ήρθε το καλοκαίρι και τα οποία πρέπει να διανεμηθούν. Απλά ελπίζουν να υπάρξει στη συνέχεια ομαλοποίηση αφού πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο πρέπει να πάρει «φωτιά» το 2022 (αφού λήγει το 2026). Η προσοχή του ελληνικού επιτελείου στρέφεται στην ωρίμανση έργων, με επόμενα βήματα την έναρξη των δανείων, αλλά και επιδοτήσεων που έχουν σχέση με το ευρύ επιχειρηματικό κοινό και με τους πολίτες.
Οι λόγοι της καθυστέρησης
Ωστόσο, αυτό που προσπαθούν να ερμηνεύσουν στις Βρυξέλλες είναι την αιτία αυτής της χρονικής μετακίνησης. Κάποια επιχειρησιακά στελέχη συνδέουν την εξέλιξη αυτή απλά με το μεγάλο φόρτο που υπάρχει αυτή την περίοδο (πρέπει να ωριμάσουν παράλληλα πολλά πράγματα και πολλές φορές από τους ίδιους ανθρώπους), αλλά και με την ανάγκη που υπάρχει - ούτως ή άλλως - στα κράτη οι αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς να τρέξουν τους επόμενους μήνες για να κλείσουν ομαλά τα υφιστάμενα επενδυτικά προγράμματα (σ.σ. που χρηματοδοτούνται για παράδειγμα στην Ελλάδα από το ΕΣΠΑ 2014-2020).
Για κάποια στελέχη όμως των Βρυξελλών η χρονική αυτή μετακύλιση συνδέεται και με πολιτικά γεγονότα: με την αναμονή οριστικοποίησης της γερμανικής κυβέρνησης και με τις γαλλικές εκλογές. Καθώς, όπως εξηγούν, το πακέτο κονδυλίων που θα έχει στόχο να βγάλει την Ευρώπη από την κρίση (που διαρκεί περισσότερο και συνδέεται πλέον και με τον ενεργειακό παράγοντα) έχει σχέση και με τις αλλαγές που επιχειρείται να γίνουν στην αρχιτεκτονική της Ευρώπης. Οι οποίες - με τη σειρά τους - συνδέονται και με τις νέες συνθήκες επιτήρησης.
Στο επενδυτικό πεδίο, η σχέση με το Ταμείο Ανάκαμψης είναι οι δυνατότητες για αμιγώς εθνικές επενδύσεις. Και μένει να φανεί αν τελικά (και σε ποιο βαθμό) θα υπάρχουν εξαιρέσεις στους δημοσιονομικούς κανόνες καθώς με το υφιστάμενο καθεστώς προκαλείται ασφυξία με απτό το παράδειγμα που εξάγεται από τα στοιχεία της Κομισιόν για την Ελλάδα (σ.σ. εκτιμά τις αμιγώς δημόσιες επενδύσεις το 2022 στα χαμηλότερα επίπεδα ανά την Ευρώπη.
Αλλά υπάρχει και ο παράγοντας μεταρρυθμίσεων που εισάγεται πιο… δυναμικά στην νέα αρχιτεκτονική της ΕΕ και συνυπάρχει με τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου η επίβλεψη ασκείται μέσα από το μηχανισμό Μακροοικονομικών Ανισορροπιών , ο οποίος - με τη σειρά του - συνδέεται πλέον με το Σχέδιο Ανάκαμψης κάθε κράτους-μέλους...
Η ευκαιρία του 2022
Από την άλλη πλευρά, εξηγούν αρμόδιες πηγές, η μετακύλιση των κονδυλίων για το 2022 έχει και οφέλη σε αναπτυξιακό, αλλά και σε δημοσιονομικό πεδίο. Με τη λογική ότι θα πέσει πιο πολύ χρήμα στην οικονομία επόμενο χρόνο μέσω του Ελλάδα 2.0. Αλλά και υπό την έννοια ότι οι εισροές της ΕΕ για το ΕΣΠΑ δεν είναι δημοσιονομικά ουδέτερες και έτσι ότι παραπάνω έρθει το 2022 θα στηρίξει τον Κρατικό προϋπολογισμό σε έναν δύσκολο χρόνο, όταν θα πρέπει το έλλειμμα να πλησιάσει προς το μηδέν.
Εξηγούν επίσης πως η εκτίμηση της Κομισιόν για ανάπτυξη στο φάσμα του 7% φέτος την οποία αποδέχεται και η κυβέρνηση), είναι ήδη αρκετά υψηλή. Αντιθέτως, πρέπει να διασφαλιστεί ότι και το 2022 θα επιτευχθεί ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 5% που βλέπουν οι Βρυξέλλες, αλλά και η σταδιακή επιστροφή σε δημοσιονομική πειθαρχία. Αφού - προς το παρόν – οι δημοσιονομικοί κανόνες ούτε έχουν αλλάξει ούτε είναι «ορατό» το τέλος της διαδρομής. Δεδομένου ότι οι όποιες αποφάσεις για τους δημοσιονομικούς κανόνες θα γίνουν σταδιακά και με το σταγονόμετρο με μία πρώτη εικόνα για το τι θα συμβεί το 2023 (σ.σ. ένα έτος που ήδη έχει αρχίσει να χαρακτηρίζεται ως μεταβατικό λόγω και της παράτασης της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης) να έχει προγραμματιστεί μεταξύ του Μαρτίου και του Ιουνίου του επόμενου έτους.
