Πιθανό ετήσιο όφελος που εκτιμάται πως μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 1% του ΑΕΠ ετησίως, δηλαδή σε 2 δισ. ευρώ, μπορεί να έχει η Ελλάδα σε όρους χαμηλότερων υποχρεώσεων για πρωτογενή πλεονάσματα στο μέλλον και άρα ευχέρεια μόνιμων μειώσεων φόρων και εισφορών, αν οι 4 θέσεις που έχει θέσει στο τραπέζι βρουν ανταπόκριση. Ταυτίζονται με αυτές χωρών του «Νότου», όπως της Ιταλίας και της Πορτογαλίας, αλλά και με κρατών όπως το Βέλγιο (που επίσης έχει θέμα υψηλού χρέους).
Η τελική απόφαση για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ θα αργήσει. Θεωρητικά πρέπει να ισχύσει το 2023, ένα έτος το οποίο δεν αποκλείεται πλέον να είναι (έστω ελαφρά) μεταβατικό αν η 2πλή κρίση – υγειονομική και ενεργειακή – συνεχιστεί, εξηγούν αρμόδιες πηγές.
Αυτό που επιχειρείται είναι το ζήτημα να «ζεσταθεί» ξανά στο αυριανό Eurogroup και ειδικά στο άτυπο δείπνο εργασίας που θα ακολουθήσει την επίσημη σύνοδο, με πρωτοβουλία του προέδρου Πασκάλ Ντόναχιου και με θέμα την ολοκλήρωση της τραπεζικής ενοποίησης, αλλά και την ενεργό συμμετοχή του Eurogroup στις συζητήσεις για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ευρωζώνης.
Ο στόχος είναι να αρχίσει να ξεκαθαρίζει το τοπίο. Επισήμως τίθεται χρονοδιάγραμμα οι συζητήσεις να ολοκληρωθούν μέσα στο καλοκαίρι του 2022, με έναν ενδιάμεσο σταθμό μετά την Απρίλιο (και τις Γαλλικές εκλογές) για τις συστάσεις που θα ακολουθήσουν τα κράτη το 2023. Ωστόσο κοινοτικές πηγές εξηγούν πως το σενάριο διαβουλεύσεων που θα καταλήξουν μέσα στο 2ο εξάμηνο είναι πολύ πιθανό.
Την προηγούμενη εβδομάδα, αξιωματούχος της ΕΕ, αναφερόμενος στην αυριανή σύνοδο εξηγούσε πως πρώτα θα συμφωνηθούν οι στόχοι για κάθε κράτος και μετά θα ξεκινήσουν οι συνομιλίες για τους κανόνες βάσει των οποίων μπορούν να επιτευχθούν οι εν λόγω στόχοι. Με κομβικό θέμα το πως θα πρέπει να αλλάξει το κριτήριο του χρέους (απομείωση κατά 1/20ο ετησίως στο κομμάτι που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ) και το αν οι τρόποι αλλαγής απαιτούν μικρές ή εκτεταμένες νομοθετικές παρεμβάσεις στην ΕΕ. Αλλά και το πως θα αναζητηθούν παράλληλοι τρόποι ώστε τα κράτη να ενισχύσουν την ανάπτυξή τους.
Οι ελληνικές θέσεις
Η Ελλάδα έχει κάνει γνωστές τις προθέσεις της για την αλλαγή των κανόνων, προσθέτοντας πέρα από την μεγάλη «μάχη» για τον τρόπο απομείωσης του χρέους και 4 άλλες παραμέτρους, από τις οποίες το όφελος εκτιμάται πως μπορεί να είναι σημαντικό.
Όπως επισημαίνει κατ επανάληψη η κυβέρνηση βασική θέση είναι πως πρέπει να υπάρχει μεν δημοσιονομική ισορροπία ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη, αλλά με ρεαλιστικούς στόχους που να προκαλούν «ασφάλεια» και στις αγορές. Και να τροφοδοτούνται από το ΑΕΠ αλλά και από την τόνωση που θα προσφέρει στην οικονομία η μείωση φόρων και εισφορών.
Η ελληνική πλευρά ζητά λοιπόν:
• Να εξαιρούνται δαπάνες για πράσινες ή ψηφιακές επενδύσεις.
• Να υπάρχει ειδική μεταχείριση δαπανών που συνδέονται με την άμυνα της Ευρώπης (για αμυντικές δαπάνες ή για το μεταναστευτικό).
• Να υπάρχει εθνική «ιδιοκτησία» των παρεμβάσεων που θα οδηγήσουν σε δημοσιονομική ισορροπία, στο πρότυπο των μεταρρυθμίσεων που επιλέγησαν για το Ταμείο Ανάκαμψης.
• Να υπάρχει ευελιξία στον στόχο για το πλεόνασμα, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση που ισχύει κάθε φορά (ανάλογα δηλαδή με τον οικονομικό κύκλο).
Προς το παρόν πάντως οι κυβερνήσεις πορεύονται με μεγάλο άγνωστο «Χ» την πορεία της πανδημίας αλλά και της ενεργειακής κρίσης. Ανάλογα θα φανεί αν θα καταστούν αναγκαία και νέα μέτρα στήριξης πέραν των 43,3 δισ. ευρώ που έχουν ήδη ληφθεί στην Ελλάδα και είναι τα τρία πιο μεγάλα σε αξία στην ΕΕ σύμφωνα με τον ESM, με προφανείς συνέπειες όμως και στο χρέος.
Η Επιτροπή στα κείμενα των «συστάσεων» που θα παρουσιάσει αύριο και την Τρίτη (Ecofin) θα κάνει σαφές πως τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να συνεχιστούν, όσο υπάρχουν περιορισμοί (με στοχευμένο τρόπο για όσους πλήττονται). Μόνο που οι κυβερνήσεις έχουν δυνητικά το περιθώριο για μέτρα στήριξης- και για φέτος και για το 2022 (με τη λογική της παραμονής σε ισχύ της διαφυγής) - χωρίς όμως να ξέρουν τι θα τους ζητηθεί για το 2023…
Επισήμως η ρήτρα διαφυγής τελειώνει στο τέλος του 2022. Μετά θα πρέπει να ισχύσουν οι δημοσιονομικοί κανόνες. Η Επιτροπή στην ανάλυση βιωσιμότητας χρέους κάνει τον υπολογισμό στη «βάση» πως το πρωτογενές πλεόνασμα θα διατηρηθεί για 10ετίες στο 2,2% του ΑΕΠ. Μία θέση με την οποία διαφωνεί η κυβέρνηση θεωρώντας τον στόχο πολύ δύσκολο να διατηρηθεί (σ.σ. με βάση την εν λόγω υπόθεση η Επιτροπή εκτιμά πως η επιστροφή του χρέους σε επίπεδα κάτω του 60% θα γίνει πολύ πιο αργά από ότι απαιτεί το κριτήριο του 1/20ου απομείωσης ετησίως). Στις προτάσεις αναθεώρησης του ESM αναφέρεται πως αν δεν γίνουν αλλαγές στους κανόνες απαιτούνται πλεονάσματα 6% του ΑΕΠ….
