Ειδικό καθεστώς προνομιακής στήριξης ενεργοβόρων εταιρειών, ευρύτερη στήριξη πληττόμενων από τη νέα κρίση επιχειρήσεων ακόμη και με εργαλεία τύπου «επιστρεπτέας», αλλά και δικαίωμα μείωσης φόρων για επιχειρήσεις που πλήττονται ή χρηματοδότησης προβληματικών εταιρειών, είναι κάποιες από τις δυνατότητες που δίνει το νέο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων της Επιτροπής. Μόνο που δεν παρέχεται πέρα από το δικαίωμα και χρηματοδοτική κάλυψη για να εφαρμοσθούν τα μέτρα...
Έτσι, τα βλέμματα και των οικονομικών επιτελείων των κρατών – μελών στρέφονται στη διήμερη Σύνοδο Κορυφής, που ξεκινά σήμερα στις Βρυξέλλες, παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ Τζo Μπάιντεν. Πέρα από τις αποφάσεις για τη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας αναμένεται το αν θα υπάρξουν κινήσεις/ενδείξεις για την ελάφρυνση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά και πως θα προχωρήσει η έκτακτη εισφορά στα υπερκέρδη εταιρειών ενέργειας, ώστε, να φανεί στην... πράξη τι δυνατότητες στήριξης δημιουργούνται.
Οι κρατικές ενισχύσεις
Όπως εξηγούν στελέχη του ελληνικού οικονομικού επιτελείου, μέχρι σήμερα, οι κινήσεις που έχουν γίνει από την ΕΕ στο πεδίο των μέτρων στήριξης, προβλέπουν «δυνατότητες» για μέτρα. Για παράδειγμα, μέσα από τη νέα «εργαλειοθήκη» ή από τη χθεσινή ανακοίνωση της Επιτροπής για νέο προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων, αλλά όχι χρηματοδοτική κάλυψη. Στελέχη που ασχολούνται με τις επενδύσεις εξηγούν πως τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για ανάλογες δράσεις έχουν πολύ μεγάλες υπερδεσμεύσεις λόγω των δαπανών για την πανδημία (τύπου επιστρεπτέας, αποζημιώσεων ή κεφαλαίων κίνησης).
Ωστόσο και το οικονομικό επιτελείο δηλώνει ξεκάθαρα και κατ' επανάληψη πως ο δημοσιονομικός «χώρος» που υπήρχε έχει διατεθεί, δεσμευόμενο να διανείμει όποιο νέο περιθώριο δημιουργηθεί, αλλά και «καλώντας» για κοινή πρωτοβουλία της ΕΕ.
Στελέχη της ΕΕ υπενθυμίζουν επίσης πως τα εν λόγω προσωρινά καθεστώτα, αποτελούν στην πράξη μία κίνηση που δίδει πιο πολλά «εργαλεία» στα κράτη που έχουν το περιθώριο, δηλαδή σε όσα έχουν χαμηλό χρέος και μπορούν πιο εύκολα να αυξήσουν τα ελλείμματα και να στηρίξουν τον ιδιωτικό τους τομέα. Θυμίζοντας, παράλληλα, πως και στο ανάλογο προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για την πανδημία, όπως αναθεωρήθηκε τον Νοέμβριο και ισχύει και σήμερα, υπάρχουν δυνατότητες που δεν έχουν αξιοποιηθεί από την ελληνική πλευρά για δημοσιονομικούς λόγους...
Το νέο καθεστώς
Πάντως, στην εν λόγω πρόταση της Επιτροπής «για το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τη στήριξη της οικονομίας, στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία», περιλαμβάνονται πολύ μεγάλες κινήσεις. Ακόμη και η ευχέρεια για νέους κύκλους στήριξης τύπου επιστρεπτέας. Αλλά και για πολύ υψηλές επιδοτήσεις για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες.
Επιδοτήσεις για πολίτες, φορολογικά εργαλεία για επιχειρήσεις
Στο κείμενο της Επιτροπής ορίζεται πως τα μέτρα προς όφελος μη εμπορικών καταναλωτών ενέργειας δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν ωφελούν έμμεσα έναν συγκεκριμένο τομέα ή επιχείρηση. Τα κράτη μέλη μπορούν, για παράδειγμα, να καταβάλλουν συγκεκριμένες κοινωνικές πληρωμές σε όσους κινδυνεύουν περισσότερο, οι οποίες θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας βραχυπρόθεσμα ή να παρέχουν υποστήριξη για βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης, διασφαλίζοντας παράλληλα την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς.
Εξάλλου, αναφέρεται ότι τα μέτρα που στοχεύουν σε εμπορικούς καταναλωτές ενέργειας δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση, «υπό τον όρο ότι τα μέτρα αυτά είναι γενικού χαρακτήρα. Μπορούν, για παράδειγμα, να λάβουν τη μορφή γενικών μειώσεων φόρων ή εισφορών, μειωμένου συντελεστή για την παροχή φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας» κλπ.
Ενεργοβόρες βιομηχανίες
Επίσης, στο αναλυτικό κείμενο για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, αναφέρεται πως η προσωρινή στήριξη «θα μπορούσε να μετριάσει τις εξαιρετικά σοβαρές αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, τις οποίες οι επιχειρήσεις ενδέχεται να μην μπορούν να μετακυλίσουν ή να προσαρμοστούν βραχυπρόθεσμα. Αυτό θα μπορούσε να μετριάσει τις συνέπειες για τις επιχειρήσεις και να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις απότομες αυξήσεις κόστους ως συνέπεια της τρέχουσας κρίσης και επίσης να μειώσει την πληθωριστική πίεση». Μάλιστα, γίνεται αποδεκτό πως μπορεί να απαιτείται πρόσθετη υποστήριξη για να «επιτραπεί η συνέχιση της δραστηριότητας των επιχειρήσεων έντασης ενέργειας»...
Το εν λόγω πλέγμα ενισχύσεων θα χορηγείται το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου. Μπορεί να χορηγηθεί ενίσχυση με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, παρεμβάσεων στους φόρους, διευκολύνσεων στις πληρωμές ή άλλες μορφές ενίσχυσης, όπως επιστρεπτέες προκαταβολές, εγγυήσεις και δάνεια.
Παράλληλα, ορίζεται πως οι ενισχύσεις που θα χορηγούνται με τη μορφή επιστρεπτέων προκαταβολών, εγγυήσεων, δανείων ή άλλων επιστρεπτέων μέσων μπορούν να μετατραπούν σε άλλες μορφές ενίσχυσης (όπως επιχορηγήσεις), υπό την προϋπόθεση ότι η μετατροπή θα πραγματοποιηθεί το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου του 2023.
Τα κράτη μέλη μπορούν να περιορίσουν τη βοήθεια σε συγκεκριμένους τομείς ιδιαίτερης σημασίας για την οικονομία ή για την ασφάλεια και για την ανθεκτικότητα της εσωτερικής αγοράς. Ωστόσο, αυτά τα όρια πρέπει να σχεδιάζονται ευρέως και να μην οδηγούν σε τεχνητό περιορισμό των δυνητικών δικαιούχων.
Το επιλέξιμο κόστος υπολογίζεται σε συνάρτηση με την κατανάλωση ενέργειας την περίοδο μεταξύ 1ης Φεβρουαρίου - 31ης Δεκεμβρίου 2022 και το κόστος της.
Επιπλέον, ορίζεται πως τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος και μέσω επιδοτήσεων σε ύψος έως το 30% των επιλέξιμων δαπανών, με ανώτατο όριο τα 2 εκατ. ευρώ σε δεδομένη χρονική στιγμή. Αν μάλιστα μία επιχείρηση έχει ζημίες, το όριο φτάνει έως τα 25 εκατ. ευρώ για ενεργοβόρους χρήστες και έως τα 50 εκατ. ευρώ για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η παραγωγή αλουμινίου και άλλων μετάλλων, ινών γυαλιού, χαρτοπολτού, λιπασμάτων ή υδρογόνου και πολλών βασικών χημικών προϊόντων.
Επίσης, επιτρέπεται η στήριξη και ζημιογόνων εταιρειών. Εταιρεία είναι επιλέξιμη εάν υποστεί λειτουργικές ζημίες, οπότε η αύξηση του επιλέξιμου κόστους πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον στο 50% της λειτουργικής ζημίας. Η συνολική ενίσχυση δεν υπερβαίνει το 50% των επιλέξιμων δαπανών και ανέρχεται κατ' ανώτατο όριο στο 80% των λειτουργικών ζημιών της επιχείρησης.
Το «γενικό» καθεστώς
Εκτός ενεργοβόρων εταιρειών το νέο προσωρινό πλαίσιο ορίζει πως γενικά μπορούν να δίδουν (και επιδοτήσεις) έως 400.000 ευρώ ανά επιχείρηση που πλήττεται (έως 35.000 ευρώ για τους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας).
Η ενίσχυση μπορεί να χορηγηθεί με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών διευκολύνσεων ή τμηματικών πληρωμών, καθώς και με άλλες μορφές, όπως οι επιστρεπτέες προκαταβολές, οι εγγυήσεις, τα δάνεια και τα ίδια κεφάλαια. Η στήριξη χορηγείται το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου του 2022. Τα μέτρα που χορηγούνται με τη μορφή δανείων μπορούν να μετατραπούν σε επιχορηγήσεις το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου του 2023.
Γίνεται σαφές πως δεν υπάρχει περιορισμός για ενίσχυση μόνο σε εταιρείες με πλήγμα από το ενεργειακό κόστος. Θεωρείται πως όλος ο επιχειρηματικός κόσμος πλήττεται πχ και λόγω της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Δάνεια και εγγυήσεις
Δίδεται δυνατότητα για στήριξη με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων. Η εγγύηση χορηγείται το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Το συνολικό ποσό των δανείων ανά δικαιούχο, για το οποίο χορηγείται εγγύηση δεν υπερβαίνει το 15% του μέσου συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών και το 50% του ενεργειακού κόστους για τους 12 μήνες που προηγούνται του μήνα υποβολής της αίτησης ενίσχυσης. Η διάρκεια της εγγύησης περιορίζεται σε έξι έτη. Ανάλογοι όροι υπάρχουν για τα δάνεια.
Διασφαλίσεις
Θα υπάρχουν ορισμένες διασφαλίσεις. Η σύνδεση μεταξύ του ποσού των ενισχύσεων που μπορούν να χορηγηθούν σε επιχειρήσεις και της κλίμακας της οικονομικής τους δραστηριότητας και της έκθεσης στις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, ο ορισμός των ενεργοβόρων χρηστών (η αγορά ενεργειακών προϊόντων να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 3% της αξίας παραγωγής τους), αλλά και απαιτήσεις βιωσιμότητας.
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης θα εφαρμοστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από την εν λόγω ημερομηνία εάν θα χρειαστεί να παραταθεί. Δεν αναιρούνται οι δυνατότητες από το προσωρινό πλαίσιο πανδημίας που αναθεωρήθηκε τελευταία φορά στις 18 Νοεμβρίου του 2021.
