Οι πρώτες αντιδράσεις των αγορών, όπως καταγράφονται στις αντιδράσεις αναλυτών των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών απέναντι στα μέτρα που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την Πέμπτη, είναι προς το παρόν εξαιρετικά επιφυλακτικές.
Για την αύξηση των επιτοκίων η συγκλίνουσα εκτίμηση είναι ότι αποτελεί μία απόφαση καλύτερη εκείνης που είχε προαγγελθεί. Ήτοι το 0,5% μοιάζει πολύ καλύτερη επιλογή από εκείνη του 0,25% μπροστά στο κύμα του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού.
Όσο αφορά την παρουσίαση του νέου εργαλείου παρέμβασης, του TPI, οι εκτιμήσεις είναι… ισχυρά επιφυλακτικές.
Είναι ένα εργαλείο παρέμβασης χωρίς κεφαλαιακό όριο – και αυτό είναι το καλό του στοιχείο – αλλά παραμένει νεφελώδες ως προς τους όρους εφαρμογής του.
Πολύ περισσότερο μάλιστα που προϋποθέτει τέσσερεις εξαιρετικά δύσκολους οικονομικά και πολιτικά, όρους σαν προ-απαιτούμενο για να χρησιμοποιηθεί από την ΕΚΤ προκειμένου να «προστατεύσει» την οικονομία που θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Ήτοι
- τη συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ (Σύμφωνο Σταθερότητας) χωρίς παραβάσεις,
- απουσία διαδικασιών παράβασης υπερβολικού ελλείμματος και χρέους,
- οικονομία χωρίς σοβαρές μακροοικονομικές ανισορροπίες και βιωσιμότητα (χρέους),
- υγιείς και βιώσιμες οικονομικές πολιτικές σύμφωνες με τα προ-απαιτούμενα απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Πόσες οικονομίες της Ευρωζώνης υπό τις παρούσες συνθήκες διαθέτουν αυτή την «ταυτότητα»; Ελάχιστες…
Η αναμέτρηση ΕΚΤ – αγορών και το ευρώ
Με αυτές τις προϋποθέσεις και μέσα σε ένα «θανατηφόρο» περιβάλλον συνδυασμού πληθωρισμού και ύφεσης είναι περισσότερο από προφανές ότι η πραγματική «αντοχή» και αποτελεσματικότητα των αποφάσεων της ΕΚΤ, θα φανεί όταν οι αγορές αποφασίσουν να κινηθούν απέναντι στην ΕΚΤ για να μετρήσουν τις προθέσεις της.
Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που αποδίδουν σ’ αυτή ακριβώς την κατάσταση αβεβαιότητας το γεγονός ότι τα μέτρα της ΕΚΤ δεν άλλαξαν σχεδόν καθόλου την συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ.
Γιατί πραγματικά το ευρώ θα είναι ο καθρέπτης αυτής της αναμέτρησης.
Και το προφανές επίσης πεδίο που αυτό θα ξεδιπλωθεί είναι η Ιταλία και η προεκλογική περίοδος που μόλις άνοιξε εν όψη των εκλογών της 25ης Σεπτέμβρη.
Οι πολιτικές θέσεις των κομμάτων που «έριξαν» τον Μάριο Ντράγκι δεν έχουν προς το παρόν αλλάξει.
Κατά συνέπεια όταν η δημόσιες τοποθετήσεις αρχίσουν, μπορεί να υπολογίζει κανείς ότι σε εκείνο το σημείο το spread θα αρχίσει να «μετράει» την οικονομική και πολιτική θερμοκρασία της Ευρωζώνης.
Τι θα συμβεί αν ανέβει το ιταλικό spread πάνω από το 250 μονάδες βάσης; Το δίλλημα που θα τεθεί τότε στην προεκλογική καμπάνια θα είναι αν θα επικρατήσει ο φόβος του πληθωρισμού ή της χρεοκοπίας.
Για την Ελλάδα οι παραλλαγές αυτών των διλλημάτων καθόρισαν τις εξελίξεις για πάνω από 10 χρόνια και επηρεάζουν την κατάσταση ακόμα και σήμερα.
Ύφεση ή χρεοκοπία
Στην πρώτη περίπτωση, αν δηλαδή ο φόβος για τον πληθωρισμό επικρατήσει η πολιτική συμμαχία που έριξε τον Ντράγκι θα πρέπει να κινηθεί ενάντια στον εαυτό της, αφού θα πρέπει να αποδεχθεί μία «περιοριστική» πολιτική που δεν θέλει να εφαρμόσει.
Μια πολιτική ενίσχυσης της ύφεσης.
Στη δεύτερη περίπτωση, το φάσμα της χρεοκοπίας, ενός χειρότερου 2011, μπορεί να εμφανισθεί με την βοήθεια των αγορών και μάλιστα σε χρόνο μηδέν…
Οι συνέπειες και στην μία περίπτωση και στην άλλη βάζουν ζωτικά διλλήματα ύπαρξης οικονομικά και πολιτικά για ολόκληρη την Ευρωζώνη και το ευρώ…
Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον που δεν έχει συνυπολογίσει τον παράγοντα της εξωτερικής επέμβασης.
Είναι χαρακτηριστικό το σενάριο που εξέτασε σε πρόσφατη μελέτη της η UBS.
Εξέτασε το ενδεχόμενο στο οποίο η Ρωσία δεν θα άνοιγε εκ νέου τον Nord Stream 1.
Σενάριο που ακόμα και μετά το άνοιγμά του τίποτα δεν αποκλείει το ξανακλείσιμό του σε περίπτωση κάποιας… άστοχης ενέργειας της Ε.Ε. απέναντί της.
Οι συνέπειες που καταγράφει είναι ενδεικτικές: κάμψη των εταιρικών κερδών κατά 15%, ξεπούλημα του Stoxx 600 που θα ξεπεράσει το 20%, ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στα 90 σεντς και αποδόσεις του δεκαετούς bund στο 0,0%...
Με αυτές τις «προβλέψεις» είναι φυσικό οι τίτλοι μεγάλων εφημερίδων στην Ιταλία να εκτιμούν ότι το οικονομικό πρόγραμμα της επόμενης κυβέρνησης στην Ρώμη, όποιο κόμμα και αν νικήσει, θα καθορίζεται από την ΕΚΤ…
