Τα νέα «Εξοικονομώ» που δρομολογεί η ελληνική κυβέρνηση για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις μέχρι την άνοιξη του 2023 και άλλα παραπλήσια προγράμματα ενεργειακής απόδοσης τα οποία τροχιοδρομεί η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούν τη συνέχεια μιας δοκιμασμένης συνταγής, η οποία αυτή τη φορά, ίσως να χρειαστεί να αλλάξει «τη δοσολογία» των υλικών εφόσον τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Insider.gr, τους επόμενους μήνες και το αργότερο μέχρι την άνοιξη του 2023 αναμένεται να τρέξει ένα επιπλέον «Εξοικονομώ» μικρότερης κλίμακας, το οποίο θα μπορούσε να προκηρυχθεί ακόμη και μέχρι το τέλος της φετινής χρονιάς με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει διαφορετικούς όρους και προϋποθέσεις από το Εξοικονομώ 2021, στο οποίο έχουν ενταχθεί 87.000 δικαιούχοι καθώς θεωρείται λογικό ότι θα βασιστεί στις νέες πράσινες αλλά και επείγουσες προτεραιότητες που θέτει η ενεργειακή κρίση όπως είναι η μείωση της κατανάλωσης ρεύματος και χρήσης φυσικού αερίου, η ενδεχόμενη επαναπροώθηση των καταναλωτών στο πετρέλαιο, η ενίσχυση της χρήσης των ΑΠΕ και των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας μέσω έξυπνων συστημάτων και υλικών. Από την άλλη, κοινός παρονομαστής αναμένεται να είναι η προτεραιότητα στις ευάλωτες ομάδες και τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα με βάσει κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια.
Υπενθυμίζεται ότι στο τελευταίο «Εξοικονομώ», το οποίο εστίαζε στα πιο ενεργοβόρα κτίρια, βασικές προϋποθέσεις ήταν η υποχρεωτική αναβάθμιση κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές κατηγορίες, ώστε να εξασφαλίζεται Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%. Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις αφορούσαν σε κουφώματα/συστήματα, συστήματα σκίασης/αερισμού, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης ψύξης, συστήματα ζεστού νερού χρήσης, συσκευές διαχείρισης ενέργειας (smart home) και αναβάθμιση φωτισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις νέες τεχνολογίες και μάλιστα, για την αγορά «έξυπνων συσκευών».
Το στοίχημα της απορρόφησης
Από το πρώτο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» που έτρεξε πριν από 11 χρόνια μέχρι σήμερα όπου έχουν υλοποιηθεί αντίστοιχα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας, οι εκάστοτε κυβερνήσεις μετρούν επιτυχίες αλλά και αστοχίες καθώς αν παρατηρήσει κανείς το ύψος των συμβάσεων και το ύψος των πληρωμών, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι καταγράφεται ένα σημαντικό ποσοστό εγκατάλειψης του έργου από την πλευρά των καταναλωτών που έχουν επιλεγεί να λάβουν την επιδότηση. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» που ξεκίνησε στις 27/11/2017 μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» είχε προϋπολογισμό 400 εκατ., το ύψος των συμβάσεων έφθασε τα 378.810.990 ευρώ και οι πληρωμές (οι οποίες υποδεικνύουν και τον βαθμό ολοκλήρωσης των έργων) μόλις τα 35.630.308 ευρώ.
Ακόμη, το πρόγραμμα για την Ενεργειακή Αναβάθμιση Κατοικιών που ξεκίνησε στις 1/1/2017 μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα», είχε προϋπολογισμό 514.358.774 ευρώ το ύψος των συμβάσεων έφθασε τα 478.736.004 εκατ. και οι πληρωμές τα 401.180.047. Ομοίως, στο πρόγραμμα «Αναβάθμιση κτιρίων και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον οικιακό κτιριακό τομέα – Γ’ Κύκλος» που ξεκίνησε στις 27/11/2017, ο προϋπολογισμός ήταν 25 εκατ., το ύψος των συμβάσεων 24.674.164 ευρώ και οι πληρωμές προσέγγισαν μόλις τα 4.932.666 ευρώ.
Η υποεκτέλεση των προγραμμάτων μαρτυρά ότι προφανώς οι δικαιούχο κάπου σκόνταψαν. Τα εμπόδια θα μπορούσαν να εντοπιστούν είτε στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση που είχε παρατηρηθεί στα πρώτα προγράμματα, σε γραφειοκρατικά εμπόδια ή στην οικονομική δυσχέρεια που μπορεί να αντιμετώπισαν οι δικαιούχοι κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των έργων. Φυσικά, δεν αποκλείονται και οι αθέμιτες πρακτικές μέσω των οποίων ένα ποσοστό καταναλωτών επεδίωξε να λάβει τη χρηματοδότηση χωρίς να έχει σκοπό να την χρησιμοποιήσει για τις προβλεπόμενες παρεμβάσεις.
