H EKT, ακολουθώντας τα βήματα της Fed ετοιμάζεται για νέες (δύο τον αριθμό) αυξήσεις επιτοκίων και επανεξέταση της μέχρι σήμερα πολιτικής παροχής ρευστότητας, με την απόσυρση των σχετικών εργαλείων APP και PEPP. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον ασφυκτικής αβεβαιότητας σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής δραστηριότητας.
Κάνει λάθος επιλογή ή αποτελεί αυτή η επιλογή τη μοναδική διέξοδο ανάσχεσης των πληθωριστικών πιέσεων; Μπορεί αυτή η «γραμμή» να βυθίσει την Ευρωζώνη σε ύφεση προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στο Ευρώ; Οι πηγές αμφισβήτησης της αυστηρής γραμμής που φαίνεται να έχει επιλέξει έχουν τις αιτίες και τα επιχειρήματά τους στα «λάθη» που έχει μέχρι στιγμής κάνει.
Όταν ο πληθωρισμός άρχισε να δείχνει τα δόντια του από την άνοιξη του 2021, η ΕΚΤ επέμενε ότι πρόκειται για κάτι «προσωρινό». Χρειάσθηκε να φτάσει ο Δεκέμβριος – τρεις μήνες πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία - για να δεχθεί να επανεξετάσει την εκτίμηση αυτή, χωρίς και να την ανατρέψει.
Σήμερα, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις που συνόδευσαν την απόφαση για μία πρωτοφανή αύξηση επιτοκίων κατά 0,75% (την μεγαλύτερη από τότε που ιδρύθηκε) και πάλι επιμένει ότι η πολιτική της δεν οδηγεί την Ευρωζώνη σε ύφεση. Όλα όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι η ευρωζώνη είναι ήδη σε ύφεση και η ενεργειακή κρίση διασφαλίζει την... επιδείνωσή της.
Η κλασσική οικονομική λογική και παρατήρηση υποδεικνύει ότι όταν η πληθωριστική πίεση προέρχεται κυρίως από την πλευρά της προσφοράς – όπως συμβαίνει στην τρέχουσα συγκυρία – η παρέμβαση στην πλευρά της ζήτησης έχει περιορισμένες δυνατότητας αποτελεσματικότητας στην ανάσχεση της αύξησης των τιμών.
Όταν η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης – αν περιορίσει κανείς την υπολογιστική προσοχή στο πλαίσιο αυτό – καταστρέφεται, η αποκατάστασή της απαιτεί παρέμβαση και στις δύο πλευρές της εξίσωσης και κυρίως στην πλευρά που είναι κυρίως υπεύθυνη για την κατάρρευση της ισορροπίας.
Σε μία συγκυρία όπως η τρέχουσα, η οποία σε διαφορά με εκείνη της δεκαετίας του '70 είναι επιβαρυμένη ασύγκριτα περισσότερο λόγω της πρωτοφανούς διόγκωσης του χρέους (κρατικού και ιδιωτικού), η μονομερής παρέμβαση από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής είναι μάλλον βέβαιο ότι οδηγεί σε ανάλογης κλίμακας ύφεση.
Εκτός βέβαια και αν υπάρχουν σχεδιασμοί που ακόμα δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, όσον αφορά την παρέμβαση στην πλευρά της προσφοράς μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής...
«Γωνία φέρετρου»
Μπροστά στα διλήμματα αυτής της αντίφασης η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) δίνει την δική της απάντηση επισημαίνοντας τους σχετικούς κινδύνους, όπως υπογραμμίζεται σε τοποθέτηση του Αγκουστίν Κάρστενς Γενικού Διευθυντή της BIS, που αποτέλεσε και τη συνεισφορά του στη συζήτηση που έγινε στο Jackson Hole στις 26 Αυγούστου.
Η σημασία της παρέμβασης αυτής θεωρήθηκε εξαιρετικά κρίσιμη και για τον λόγο αυτό χρησιμοποίησε ένα «εύγλωττο» όρο από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν στην αεροπορία: «Γωνία φέρετρου».
Όπως εξήγησε στα συμπεράσματα της ανάλυσής του, για το τρέχον οικονομικό περιβάλλον, το οποίο χαρακτήρισε «νέο και πολύ εχθρικό» όσον αφορά την πλευρά της προσφοράς στην οικονομία, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ «απογοητευτικές συνέπειες για την οικονομική πολιτική».
Όπως επισήμανε, «μπορεί να πλησιάζουμε αυτό που στην αεροπορία ονομάζεται "γωνία φέρετρου", το ευαίσθητο σημείο όταν ένα αεροσκάφος επιβραδύνει κάτω από την ταχύτητα που θα του επιτρέψει να δημιουργήσει επαρκή ανύψωση για να διατηρήσει το ύψος του. Χρειάζεται έμπειρος πιλότος για να επιστρέψει το αεροσκάφος σε ένα ασφαλέστερο, σταθερό μέρος.
Η συνέχιση της βασιζόμενης κυρίως σε εργαλεία συνολικής ζήτησης για την τόνωση της ανάπτυξης σε αυτό το περιβάλλον θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο, καθώς θα μπορούσε να προκύψει υψηλότερος και πιο δύσκολος στον έλεγχο πληθωρισμός...».
Για την BIS, όπως υποστήριξε με τη βοήθεια σχετικών στοιχείων και διαγραμμάτων, η επιστροφή της οικονομίας σε μια σταθερή πορεία ξεκινά με την επαναφορά στη χάραξη μακροοικονομικής πολιτικής. Καθώς οι πολιτικές από την πλευρά της ζήτησης δεν μπορούν να... υποκαταστήσουν τις ανεμογεννήτριες της προσφοράς, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σχετικά με το τι μπορούν να προσφέρουν αυτές οι πολιτικές και να γνωρίζουμε καλύτερα το σχετικό κόστος. Όταν οι οικονομικές διαταραχές προέρχονται από την προσφορά καθώς και από τη ζήτηση, η «ιδεατή ισορροπία» μεταξύ τους καταρρέει.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να ελπίζουν ότι θα εξομαλύνουν όλους τους οικονομικούς θύλακες αέρα (φούσκες) και πρέπει να επικεντρωθούν πρώτα και κύρια στη διατήρηση του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα και σταθερότητα.
* Η νομισματική πολιτική πρέπει να ανταποκριθεί στην επείγουσα πρόκληση της αντιμετώπισης της τρέχουσας απειλής του πληθωρισμού.
* Η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει επίσης να έχει επίγνωση των αυστηρότερων ορίων σχετικά με το τι μπορούν να προσφέρουν οι πολιτικές διαχείρισης της ζήτησης.
Σε έναν κόσμο ανελαστικής προσφοράς, ό,τι δημοσιονομικά κίνητρα προστίθενται στη ζήτηση μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθούν από τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής.
Αντίθετα, οι περιορισμένοι δημοσιονομικοί πόροι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των περιορισμών προσφοράς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που επιβάλλονται από την κλιματική αλλαγή, τη γήρανση του πληθυσμού και τις υποδομές, μέσω δράσεων φιλικών προς την ανάπτυξη και υποστήριξης ευρειών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Μια τέτοια εστίαση στην αναζωογόνηση της ανάπτυξης μέσω της πλευράς της προσφοράς θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει περιθώρια για την ανοικοδόμηση του δημοσιονομικού αποθέματος
Στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία ενός δυναμικού, ευέλικτου περιβάλλοντος που ενθαρρύνει την καινοτομία, ενισχύει την ανθεκτικότητα και υποστηρίζει τις απαιτούμενες θεσμικές, τεχνολογικές και οικολογικές μεταβάσεις.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να επικεντρωθούν στην προώθηση των επενδύσεων στην υγειονομική περίθαλψη για την καλύτερη προστασία του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Θα πρέπει επίσης να προωθήσουν τις επενδύσεις σε φιλικές προς το κλίμα βιομηχανίες και όλους τους τύπους υποδομών, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής.
Τομείς προτεραιότητας δράσης θα πρέπει να περιλαμβάνουν πολιτικές ανταγωνισμού, εργασίας και εκπαίδευσης για την παροχή και τη διατήρηση της τόσο αναγκαίας καινοτόμου ώθησης.
Ταυτόχρονα, η απορρόφηση των πλεονεκτημάτων της τεχνολογικής καινοτομίας απαιτεί ένα ευνοϊκό ρυθμιστικό και νομικό περιβάλλον. Οι προσπάθειες να γίνει το χρηματοπιστωτικό σύστημα πιο ισορροπημένο αλλά και πιο καινοτόμο συμβαδίζουν με τις μεταρρυθμίσεις στην πραγματική πλευρά.
Η διατήρηση της διεθνούς συνεργασίας ενόψει των αυξανόμενων προστατευτικών και λαϊκιστικών παρορμήσεων θα είναι επίσης σημαντική.
Μια λύση θα μπορούσε να είναι η προώθηση μιας «καλύτερης» και πιο βιώσιμης μορφής παγκοσμιοποίησης, αντί να περιορίσουμε σημαντικά την εμπορική ολοκλήρωση. Αυτό θα επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ ανθεκτικότητας, βιωσιμότητας και αποτελεσματικότητας. Μπορούμε να το επιτύχουμε δίνοντας κίνητρα στις επιχειρήσεις για τη δημιουργία μικρότερων ή πιο διαφοροποιημένων αλυσίδων εφοδιασμού όταν το κοινωνικό όφελος υπερβαίνει το ιδιωτικό κόστος και αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τα συστήματα προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων.
Αυτές οι νέες ρυθμίσεις θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν τις αναδιανεμητικές συνέπειες της ολοκλήρωσης και να προσφέρουν συγκεκριμένα διορθωτικά μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα που δείχνουν ότι δεν έχουν ωφεληθεί όλα τα μέλη της κοινωνίας από το παγκοσμιοποιημένο εμπόριο και τη χρηματοδότηση.
Όπως θα σας πει οποιοσδήποτε πιλότος, όταν οι προειδοποιητικές λυχνίες αναβοσβήνουν, υπάρχει μια «ανταμοιβή» για την έγκαιρη και αποφασιστική δράση... Όσο πιο γρήγορα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγνωρίσουν την ανάγκη για επαναφορά και δεσμευτούν σε στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης που επικεντρώνονται στην αναζωογόνηση της πλευράς της προσφοράς, τόσο ισχυρότερη και πιο ανθεκτική θα είναι η παγκόσμια οικονομία...
Φωτογραφία: AP
