Ήρθε η ώρα να προσέξουμε ότι ο όρος «ποσοτική σύσφιξη» (QT) είναι ακόμα πιο επικίνδυνος από την «αύξηση των επιτοκίων». Και τα δύο βρίσκονται εν ενεργεία από τις Κεντρικές Τράπεζες, με την αύξηση των επιτοκίων να κερδίζει την προσοχή των ΜΜΕ, πολύ περισσότερο από το κακόηχο "QT".
Το χειρότερο όμως συμβαίνει όταν το κακόηχο “QT” συμβαίνει σιωπηρά όταν οι Κεντρικές Τράπεζες αυξάνουν με θόρυβο τα επιτόκια... Όπως συμβαίνει τώρα. Οι συνέπειες αυτής της σύμπτωσης «ακούγονται» στις αγορές ομολόγων και απειλούν με βίαιες κινήσεις στις αποδόσεις τους με πτώση των τιμών και αύξηση των spreads.
Κάποιες κόκκινες γραμμές έχουν ήδη αρχίσει να ξεπερνιούνται όχι μόνο στις υπερχρεωμένες οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου, όπως η Ιταλία, αλλά και στις ισχυρές οικονομίες του ευρωπαϊκού βορά, όπως η Γερμανία, της οποίας το κόστος δανεισμού αναπήδησε πρόσφατα σε πρωτοφανή επίπεδα, «κρύβοντας» τις πιέσεις στα spreads της Ιταλίας.
Τι είναι όμως η περιβόητη ποσοτική σύσφιξη (QT) και γιατί γίνεται τόσο επικίνδυνη σε περιβάλλον αύξησης επιτοκίων; Πρόκειται για κάτι που προς το παρόν συμβαίνει σιωπηρά και χωρίς θόρυβο, μέσω της απόσυρσης των εργαλείων «ποσοτικής χαλάρωσης» (QE), όπως το APP και το PEPP στην Ευρωζώνη και ανάλογης κλίμακας εργαλεία ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ.
H EKT για παράδειγμα το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου επανεπένδυσε ελάχιστα έως και μηδενικά ποσά σε αγορές ομολόγων στις υπερχρεωμένες οικονομίες της Ιταλίας ή της Ελλάδας με κεφάλαια από τις αντίστοιχες λήξεις του ιδίου χρονικού διαστήματος από το APP και το PEPP.
Η ανάλογη κίνηση από την Fed, δηλαδή η μη επανεπένδυση λήξεων ομολόγων και εντόκων γραμματίων μέσα στον Σεπτέμβριο, που είχε αγοράσει την περίοδο της «ποσοτικής χαλάρωσης» ανέρχεται σε περίπου 95 δισ. δολάρια. Δηλαδή απόσυρση 95 δισ. δολ. ρευστότητας μέσα στον Σεπτέμβριο...
«Αφαίμαξη» στον άρρωστο
Αυτό σημαίνει ότι τόσο η ΕΚΤ όσο και η Fed «απέσυραν» από τις αγορές τη ρευστότητα αυτή δημιουργώντας «τρύπες», οι οποίες αφενός πρέπει να καλυφθούν από τους εκδότες του χρέους αυτού και αφετέρου αυξάνουν την πίεση στο κόστος δανεισμού αυτών των «εκδοτών».
Και για μεν τις ΗΠΑ η απόσυρση αυτής της ρευστότητας υποκαθίσταται – και με το παραπάνω – από την έξοδο των κεφαλαίων από όλα τα σημεία του ορίζοντα και την «επιστροφή» τους στις αμερικάνικες κεφαλαιαγορές λόγω των υψηλότερων αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων και του ακριβότερου δολαρίου.
Για την Ευρώπη δεν συμβαίνει το ίδιο καθώς η ΕΚΤ αφενός δεν διαχειρίζεται το δολάριο αλλά το ευρώ και αφετέρου της είναι αδύνατο να ακολουθήσει την ταχύτητα αύξησης των επιτοκίων της Fed. Επιπλέον, η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται σε δεινή θέση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης.
Με άλλα λόγια η «ποσοτική σύσφιξη» της ΕΚΤ δεν διαθέτει αντίρροπες κινήσεις της αγοράς (προσέλκυσης κεφαλαίων) με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση στα ομόλογά της και η απειλή του «κατακερματισμού» που η ίδια η ΕΚΤ είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο εμφάνισής της.
Βέβαια υπάρχει η δεδηλωμένη δέσμευση της ΕΚΤ ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε επίσημο QT πριν ολοκληρώσει τον κύκλο αύξησης των επιτοκίων, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει στην ελαστική διαχείριση των επανεπενδύσεων των λήξεων μέχρι τότε, όπως έγινε το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου...
Ο άμεσος κίνδυνος της «ποσοτικής σύσφιξης» έγκειται στο ότι σε μία ήδη «κατακερματισμένη» από την φύση της αγορά χρέους στην Ευρωζώνη, η απόσυρση ρευστότητας από την ΕΚΤ αφαιρεί «αγοραστές» και πολλαπλασιάζει την έξοδο κεφαλαίων με άμεση συνέπεια την αύξηση της πίεσης στις τιμές των ομολόγων, τόσο των κρατικών όσο – ακόμα χειρότερα – και των ιδιωτικών.
Αν σκεφτεί κανείς ότι μετά την κρίση του χρέους του 2008 – 2010 η ΕΚΤ έχει ενεργοποιήσει το κρατικό χρέος σαν «εργαλείο» εγγυήσεων στη μόχλευση του ιδιωτικού χρέους, γίνεται κατανοητό ότι η πτώση των τιμών των κρατικών ομολόγων, αφενός ενεργοποιεί τον μηχανισμό των margin calls, όπως έγινε την περασμένη εβδομάδα και αφετέρου θέτει την Κεντρική Τράπεζα προ αδιεξόδου μπροστά στο δίλημμα της προστασίας του κρατικού χρέους ή του χρεοστασίου.
Ένα δείγμα αυτού του διλήμματος βλέπουμε εδώ και δέκα ημέρες στην περίπτωση της Βρετανίας.
Εκεί η BoE υποχρεώθηκε να ανατρέψει τη νομισματική της πολιτική και να ξαναδώσει στήριξη στα κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα (για να μη καταρρεύσουν άμεσα τα συνταξιοδοτικά ταμεία). Το ίδιο «φαινόμενο» όμως στον ιδιωτικό τομέα είναι η περίπτωση της Credit Suisse της πλέον εκτεθειμένης στα συμβόλαια παραγώγων CDS – μαζί με την Deutsche Bank – με την πτώση των τιμών των ομολογιακών εγγυήσεων...
Είναι σαφές ότι ο ορίζοντας για την Ευρωζώνη έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει από πολλές πλευρές...
