Εν μέσω μια ιδιόμορφης συγκυρίας αλλά και… αντίρροπων δυνάμεων, που περικλείουν τόσο ευκαιρίες - προοπτικές όσο όμως και σημαντικές δυσκολίες – προκλήσεις βρίσκεται ο ευρύτερος κλάδος των υποδομών – κατασκευών. Από τη μία πλευρά υπάρχει το μεγάλο «πακέτο» έργων που δημοπρατήθηκαν ήδη, είναι σε διαγωνιστική διαδικασία ή θα «βγούνε» τα επόμενα χρόνια (δημόσια, ΣΔΙΤ αλλά και ιδιωτικά). Στον αντίποδα, έχει διαμορφωθεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ λόγω της ανόδου των τιμών στα υλικά κατασκευής, στην ενέργεια, στον πληθωρισμό, με την εφοδιαστική αλυσίδα να «περνάει» και αυτή περιόδους αναταράξεων.
Σαν «κερασάκι στην τούρτα» έρχεται να προστεθεί ένα πρόβλημα, μια αναγκαιότητα, που αν δεν βρει λύσεις θα φέρει ιδίως την Αττική προ αδιεξόδου. Απαιτείται μια νέα γενιά έργων αλλιώς το Λεκανοπέδιο θα… φρακάρει, και όχι στο μακρινό μέλλον, αλλά σε λίγα έτη από τώρα, έως το τέλος της δεκαετίας (έως το 2030). Γιατί όταν μία πόλη αναπτύσσεται, χωρίς να αναπτύσσονται αντίστοιχα τα μέσα σταθερής τροχιάς και οι αυτοκινητόδρομοι φτάνουμε σε ένα σημείο όπου το κυκλοφοριακό πρόβλημα γίνεται έντονο. Στη δε Αθήνα είχαν να γίνουν μεγάλα έργα από την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η μεγάλη ευκαιρία με τον πακτωλό έργων…
Ουδείς αμφιβάλλει ότι τα προσεχή χρόνια η Αττική και ευρύτερα η Ελλάδα μπορεί να «γεμίσει εργοτάξια» σε όλα τα μήκη και πλάτη (Κρήτη, Πελοπόννησος, Δυτική Ελλάδα, Κεντρική, Βόρεια Ελλάδας μέχρι Θράκη, αλλά και σε νησιά), καθώς προωθούνται υποδομές συνολικού ύψους δεκάδων δισ. ευρώ, από εθνικούς πόρους, ΕΣΠΑ, με μοντέλο Παραχωρήσεων, μαζί με σημαντικές ιδιωτικές αναπτύξεις. Σε κάθε ευκαιρία ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κάνει λόγο για το περίφημο επενδυτικό – αναπτυξιακό πρόγραμμα περίπου 13 δισ. ευρώ (ήδη έχουν δημοπρατηθεί ή συμβασιοποιηθεί περί τα 10 δισ. ευρώ) που περιλαμβάνει πλήθος υποδομών (οδικές, σιδηροδρομικές, κτηριακές, φράγματα, Μετρό, αντιπλημμυρικά κ.α.).
«Αυτό δεν έχει γίνει από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και μάλιστα δεν έχουν συμβασιοποιηθεί ποτέ τόσα πολλά έργα μέσα σε τρία χρόνια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καραμανλής.
Επιπρόσθετα, αν συνυπολογίσουμε τα projects του Ταμείου Ανάκαμψης, την κινητοποίηση δυνάμεων ιδιωτικών μέσω ΣΔΙΤ (πλέον σε όλα σχεδόν τα μέτωπα των υποδομών) ή ξεχωριστών αναπτύξεων (π.χ. της Lamda στο Ελληνικό), τις ενεργειακές μπίζνες, τη διαχείριση απορριμμάτων, τις αποκρατικοποιήσεις (Αττική Oδός κ.α.) και άλλες αναπτύξεις – επενδύσεις, είναι κατανοητό ότι ο «λογαριασμός» μεγαλώνει σε επίπεδα μερικών δεκάδων δις. ευρώ. Και μέσα σε αυτό το τοπίο, οι μεγάλοι όμιλοι των υποδομών, ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, INTRAKAT, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, μικρότερα σχήματα, περιφερειακοί και ανεξάρτητοι «παίκτες» και ξένα γκρουπ – funds αναζητούν ευκαιρίες και «μερίδιο από την πίτα».
Και η δύσκολη συγκυρία
Ωστόσο, όπως επίσης πολλές φορές έχει αναδείξει το insider.gr, ο χώρος των υποδομών βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Η άνοδος των τιμών στα υλικά (οικοδομής – κατασκευής), που κρατάει παραπάνω από ένα χρόνο τώρα, προκαλεί απόνερα στα μεγάλα έργα, στα εργοτάξια και τους διαγωνισμούς που «τρέχουν» αλλά και σε μελλοντικές επενδύσεις. Με κάποια υλικά να έχουν ανατιμηθεί από 30% έως 100%, με το ενεργειακό κόστος και τον πληθωρισμό να μην τιθασεύονται εύκολα, με τα μεταφορικά κόστη να είναι στα ύψη, εύλογο είναι να επηρεάζεται ο κλάδος. Βέβαια, το υπουργείο μέσω ρυθμίσεων (τιμές στα υλικά, bonus σε εταιρείες αν προχωρήσουν έργα, άτυπο «πάγωμα» εργοταξίων, ρυθμίσεις για παρατηρητήριο τιμών κ.α.) προσπαθεί, στον βαθμό που μπορεί, να ελέγχει μια κατάσταση που διεθνώς έχει βγει εκτός ελέγχου. Και βέβαια, οι κατασκευαστές, μεγάλοι και μικροί, από τον ΣΑΤΕ έως τους ισχυρούς του χώρου, ζητούν επιπλέον λύσεις.
Μάλιστα, προ ημερών, ο CEO της Intrakat, Αλ. Εξάρχου, μιλώντας σε διεθνές συνέδριο, αναφέρθηκε στα ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο κλάδος των κατασκευών σε Ελλάδα, Κύπρο και Νοτιοανατολική Ευρώπη την τελευταία δεκαετία και ιδιαίτερα έπειτα από την πανδημία, τον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο και την εκτόξευση του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα τις σημαντικότατες, απρόβλεπτες αυξήσεις στο κόστος των υλικών, οι οποίες επιβαρύνουν τις εταιρείες. Ο κ. Εξάρχου τόνισε την ανάγκη χειρισμού του θέματος σε ευρωπαϊκό, καθώς τα τεράστια πρόσθετα κόστη που έχουν προκύψει οδηγούν σε προβλήματα βιωσιμότητας στο σύνολο του κατασκευαστικού κλάδου. «Αν οι εργολάβοι αποτυγχάνουν, δημιουργείται πρόβλημα στην οικονομία κάθε χώρας», επεσήμανε.
Κίνδυνος να «φρακάρει» η Αττική – Ποια έργα θα δώσουν «ανάσες»
Ωστόσο, υπάρχουν έργα και συμβόλαια που «τρέχουν» ή πρέπει να γίνουν. Μάλιστα, αν κρίνουμε από την εικόνα των οδικών αξόνων στο Λεκανοπέδιο με τις ουρές σταματημένων χιλιομέτρων αλλά και τις συνεχείς αναφορές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τότε η ανάγκη για προώθηση νέων έργων – παρεμβάσεων στην Αττική είναι πιο επιτακτική από ποτέ. «Πρέπει να τρέξουμε πολύ γρήγορα. Γιατί αν δεν τρέξουμε γρήγορα χάνουμε ευκαιρίες. Εάν αυτά τα έργα δε γίνουν άμεσα, το 2030 η Αθήνα θα είναι μία απροσπέλαστη πόλη», τόνισε προ ημερών κ. Καραμανλής. Ο κ. Καραμανλής αναφέρθηκε στα οδικά έργα που θα βοηθήσουν ώστε η Αθήνα «να μη γίνει μία κλασική μεγαλούπολη που δε μπορεί να λειτουργήσει».
Πρόκειται ειδικότερα για την υπογειοποίηση στην Ηλιούπολη, την επέκταση της λεωφόρου Κύμης (η οποία έχει ήδη δημοπρατηθεί) και βεβαίως τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού προς τη Ραφήνα και δευτερευόντως Λαύριο. Επισήμανε ότι όσον αφορά στη επέκταση της Δυτικής Περιφερειακής του Υμηττού, δεν υπάρχει καμία ωριμότητα. Τόνισε όμως ότι πρέπει να δοθούν λύσεις για τη μετακίνηση σχεδόν 50.000 ατόμων, που αναμένεται να επισκέπτονται καθημερινά το Ελληνικό, ιδίως μετά την πρόσφατη παρουσίαση του όλου σχεδίου της επένδυσης
Ο κ. Καραμανλής σημείωσε: «Έχουμε συμφωνήσει με την Ελληνικό Α.Ε να μας κάνει δωρεάν τη μελέτη. Γλυτώνουμε έτσι τουλάχιστον τρία χρόνια. Αυτό είναι μία σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα». Κι όπως είπε ο Υπουργός, σύντομα θα υπάρξουν επίσημες ανακοινώσεις.
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών τόνισε ότι πρέπει να υπάρξει ένας συνδυασμός οδικών και σιδηροδρομικών έργων, αλλά και ενίσχυσης των ΜΜΜ. Άλλωστε, παραδόθηκε η Γραμμή 3 προς Πειραιά, ενώ έπονται επεκτάσεις του Μετρό μελλοντικά προς Γλυφάδα, Πετρούπολη, Ίδρυμα Νιάρχος, η περίφημη Γραμμή 4 με τις δικές της επεκτάσεις κ.α. Επιπρόσθετα, ως γνωστόν, προχωρούν σιδηροδρομικά έργα με προέκταση του Προαστιακού προς Δυτική Αττική αλλά και προς λιμένες Λαυρίου, Ραφήνας. Στις αρχές του 2023 θα γίνει και ο διαγωνισμός για την προμήθεια νέων συρμών στο Μετρό της Αθήνας.
Προς τα Δυτικά της Αθήνας θα είναι και το επόμενο έργο Μετρό που θα προκηρυχθεί, καθώς, σύμφωνα με τον Υφυπουργό Υποδομών, Γ. Καραγιάννη, «έως τέλος του έτους θα ξεκινήσει ο διαγωνισμός για την επέκταση της Γραμμής 2 προς Ίλιον». Ταυτόχρονα, όπως ανέφερε ο κ. Καραγιάννης σε σχετικό συνέδριο, αυτή τη στιγμή «έχουν στηθεί και δουλεύουν τα εργοτάξια για τη Γραμμή 4 του Μετρό, ενώ μελετάμε τις επεκτάσεις του Μέσου δυτικά προς το Μενίδι και στα νότια προς τη Γλυφάδα και το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος». ο κ. Καραγιάννης είπε ότι «το επόμενο διάστημα θα υπογραφεί η σύμβαση για την επέκταση της Λεωφόρου Κύμης και θα στηθούν εργοτάξια».
Παράλληλα, «προχωρά ο σχεδιασμός για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, για τη Δυτική Περιφερειακή Υμηττού που θα τη συνδέει με Βουλιαγμένη και τη μετατροπή της Λ. Βουλιαγμένης σε ελευθέρας ροής καθώς και την επέκταση προς Ραφήνα και Λαύριο» όπως ανέφερε ο κ. Καραγιάννης.
«Όλα αυτά τα έργα τα έχει ανάγκη το Λεκανοπέδιο και γίνονται πράξη. Αν όλα αυτά τα έργα δεν έχουν ολοκληρωθεί έως το 2030 τότε να είστε σίγουροι ότι αυτή η κατάσταση με το κυκλοφοριακό που βιώνουμε όλοι όσοι μετακινούμαστε στην Αττική θα γίνει πολύ χειρότερη» υπογράμμισε.
Να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι στο υπουργείο έχουν βάλει επί τάπητος και άλλες υποδομές, όπως τη ζεύξη Σαλαμίνας (μένει κολλημένη η παραχώρηση) ή το έργο της σύνδεσης της Δυτικής Περιφερειακής Αιγάλεω με την Εθνική οδό Αθηνών-Κορίνθου και της ολοκλήρωσης του κόμβου Σκαραμαγκά, ενώ σύντομα θα προβούν σε ανακοινώσεις για το τελευταίο κομμάτι του παζλ, αλλά πολύ σημαντικό, εκείνο των νέων επεκτάσεων της Αττικής Οδού.
Το θέμα της αύξησης διοδίων
Οσον αφορά στο θέμα της αύξησης των διοδίων στις οδικές παραχωρήσεις, και λόγω της ραγδαίας ανόδου του πληθωρισμού (σχεδόν 8,5% σε ετησιοποιημένη βάση) υπενθυμίζονται όσα προ δύο εβδομάδων είχε δηλώσει ο υφυπουργός Υποδομών, Γ. Καραγιάννης.
Ερωτηθείς για το κύμα ανατιμήσεων και τον κίνδυνο αύξησης των διοδίων, ο κ. Καραγιάννης παρατήρησε ότι «δυστυχώς, τα διόδια είναι συνδεδεμένα με τον τιμάριθμο» προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «είμαστε σε συζητήσεις με τους παραχωρησιούχους, για να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο». «Στόχος μας είναι την επόμενη διετία να υπάρχει η αναλογική χρέωση με βάση τα χιλιόμετρα που διανύει κανείς» συνέχισε ο Υφυπουργός Υποδομών. Ειδικά για τα διόδια στην Αττική Οδό ο κ. Καραγιάννης τόνισε ότι «συζητάμε με το ΤΑΙΠΕΔ την τιμολογιακή πολιτική και θα είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε, μαζί με το ΤΑΙΠΕΔ, το επόμενο διάστημα».
