Την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας εν μέσω της κρίσης, αλλά και τα πεδία ευαλωτότητας με επίκεντρο τον πληθωρισμό, καταγράφουν οι νέες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα.
Συνολικά για την ΕΕ εκτιμάται πλέον πως η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού μεταφέρεται για το 2024 με την Γερμανία να βυθίζεται σε ύφεση τον επόμενο χρόνο και το μέσο ΑΕΠ να αυξάνεται μόνο κατά 0,3% σε ένα σενάριο βύθισης σε ύφεση της ΕΕ τους πρώτους μήνες του νέου έτους, ενώ γίνεται σαφές πως οι προβλέπεις έχουν πολύ μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας.
Προβλέψεις για Ελλάδα
Τα στοιχεία για την Ελλάδα δείχνουν πως αναμένεται να έχει μία από τις υψηλότερες ανόδους του ΑΕΠ φέτος και το 2023 (6% και 1% αντίστοιχα) με επιτάχυνση του ΑΕΠ στο 2% το 2024 έναντι 1,5% ανάπτυξης στην Ευρωζώνη.
Επίσης, αναμένεται και ισχυρή άνοδος των επενδύσεων: κατά 11,5% φέτος (2,8% άνοδος κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη) και κατά 6,3% το 2023.
Εύσημα για δημοσιονομική προσαρμογή – Σύσταση για πιο στοχευμένα μέτρα στήριξης
Ταχύτατη αναμένεται πως θα είναι και η αποκλιμάκωση του χρέους στην Ελλάδα: στο 156,7% του ΑΕΠ το 2024 από το 194,5% το 2021. Αντίστοιχα θα μειώνεται το έλλειμμα (με τόκους) από το 4,1 % του ΑΕΠ φέτος στο 0,8% του ΑΕΠ το 2024.
Ειδική σημασία έχει η αποδοχή πως φέτος το πρωτογενές έλλειμμα θα μειωθεί στο 1,6% του ΑΕΠ για να επιστρέψει η Ελλάδα σε πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και σε 2,2% του ΑΕΠ το 2024. Μάλιστα στο κεφάλαιο για την Ελλάδα αναφέρεται πως τα μέτρα στήριξης δεν θα εμποδίσουν τα πλεονάσματα και πως στηρίζουν την αγορά και την κοινωνία από την κρίση και για αυτό θα συνεχισθούν και το 2023.
Ωστόσο, ο Επίτροπος Τζεντιλόνι κατά την παρουσίαση των προβλέψεων ανέφερε για τα μέτρα στήριξης πως είναι θετικό το γεγονός ότι το 2023 θα καλύπτονται από τα υπερκέρδη καθώς φέτος το κόστος τους είναι από τα πιο υψηλά ανά την ΕΕ περί το 2% του ΑΕΠ. Επισήμανε πως η Ελλάδα, καθώς και άλλα κράτη δεν επέλεξαν στοχευμένα μέτρα στο ενεργειακό πεδίο κάτι που δεν συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της κατανάλωσης και των τιμών.
Πληθωρισμός διαρκείας
Ωστόσο γίνεται σαφές ότι ο πληθωρισμός θα δείχνει τα δόντια του στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την ΕΕ όχι μόνο το 2023, αλλά και το 2024: η άνοδος του φέτος υπολογίζεται σε 10%, κατά 6% το 2023 και κατά 2,4% το 2024. Στην Ευρωζώνη το 2024 αναμένεται στο 2,6%, πάνω από το όριο «σταθερότητας» της ΕΚΤ.
Προβλέπεται επίσης διατήρηση των πιέσεων στο εξωτερικό έλλειμμα της χώρας που παραμένει το μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά σε αξία μετά την Κύπρο: υπολογίζεται πως θα αυξηθεί από το 8,2% του ΑΕΠ το 2021 στο 8,6% φέτος, θα μείνει στάσιμο το 2023 και θα υποχωρήσει στο 8,1% του ΑΕΠ το 2024.
Η ανεργία υπολογίζεται στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2022 και το 2023, στο 12,6%. Για το 2024 αναμένεται υποχώρηση στο 12,1%.
Πιστοποίηση επιστροφής σε πλεονάσματα, μικρά δημοσιονομικά ρίσκα
Η Επιτροπή στο κεφάλαιο για την Ελλάδα, επισημαίνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης αλλά και τη συμβατότητά τους με το στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα. Επίσης στην «καθιερωμένη» παράγραφο για τους δημοσιονομικούς κινδύνους αναφέρεται πως απορρέουν από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις, με κυριότερο την ΕΤΑΔ, χωρίς αναφορά σε άλλα πεδία όπως η Eurostat.
Αναλυτικά, αναφέρει πως μετά από μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση το πρώτο εξάμηνο του 2022, το υψηλό ενεργειακό κόστος και η επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος δείχνουν μία σημαντική επιβράδυνση. Ωστόσο, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα παράσχει αξιοσημείωτη στήριξη στην οικονομία, ενώ τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας πρόκειται να εν μέρει να αντισταθμίσουν τον αντίκτυπο του πληθωρισμού σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αναφέρει για την Ελλάδα η Επιτροπή. Τα μέτρα αυτά, εξηγεί, θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος του 2023 χωρίς ωστόσο να εμποδίζουν τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων τα επόμενα χρόνια.
H συνεχής μείωση του ελλείμματος στην Ελλάδα συνδέεται με τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων που σχετίζονται με την πανδημία και με την οικονομική ανάκαμψη. «Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν ακόμη καλύτερο, αν δεν είχαν εφαρμοστεί τα μέτρα για το μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας» επισημαίνεται. Εξηγεί πως το κόστος των μέτρων από το 1,1% του ΑΕΠ που εκτιμήθηκε την άνοιξη, φτάνει πια σε 2,3% του ΑΕΠ. Οι μόνιμες μειώσεις του 2023 υπολογίζονται σε 0,4% του ΑΕΠ. Επισημαίνεται πως μειώνεται το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας καθώς τροφοδοτείται από τον μηχανισμό που έχει διαμορφωθεί.
«Καθώς η οικονομική ανάκαμψη συνεχίζεται και το παραγωγικό κενό μειώνεται, το πρωτογενές ισοζύγιο προβλέπεται να βελτιωθεί λόγω της κυκλικής συνιστώσας» αναφέρεται. Μετά εκτιμάται πως τα ενεργειακά μέτρα θα καταργηθούν σταδιακά έως το 2024, γεγονός που συμβάλλει στη βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου. Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί δραστικά υποστηριζόμενο από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ όλα τα έτη και τα χαμηλότερα ελλείμματα το 2023 και το 2024.
Για την πορεία της οικονομίας, αναφέρει πως «αποδείχθηκε εύρωστη απέναντι σε εντεινόμενες πιέσεις». Παρά τις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις και την παρατεταμένη ενεργειακή κρίση, η οικονομία σημείωσε σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 7,8% το πρώτο εξάμηνο του έτους, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η ανάπτυξη προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών λόγω της έντονης τουριστικής περιόδου, ενώ οι επενδύσεις άρχισαν να επιβραδύνονται ήδη από το δεύτερο τρίμηνο, εν μέσω ευνοϊκών ακόμη συνθηκών χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Οι εξαγωγές αγαθών συνέχισαν να αυξάνονται, παρά το δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Η αγορά εργασίας συνέχισε να δημιουργεί θέσεις εργασίας αλλά με βραδύτερο ρυθμό, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται στο 12,2% τον Αύγουστο.
Η ανάπτυξη επιβραδύνεται λόγω υψηλότερου πληθωρισμού, αναφέρεται. Η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται να επιβραδυνθεί σημαντικά από το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αλλά η πτώση ανακόπτεται εν μέρει από την άνοδο των κατώτατων μισθών και από την κρατική στήριξη.
Τα νοικοκυριά αναμένεται να προσαρμόσουν τις καταναλωτικές τους αποφάσεις στις υψηλότερες τιμές και στη σχετική διάβρωση των πραγματικών εισοδημάτων. Εν μέσω υψηλής αβεβαιότητας, αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης, αύξησης του κόστους εισροών και επιβράδυνσης της ζήτησης, η ανάπτυξη των επενδύσεων είναι πιθανό να επιβραδυνθεί αλλά συνεχίζει να υποστηρίζεται από το Σχέδιο Ανάκαμψης. Αλλά και η άνοδος των εξαγωγών αγαθών προβλέπεται να επιβραδυνθεί, λόγω της επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας οικονομίας το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και το 2023. «Ο τουρισμός, ωστόσο, θα παραμείνει ισχυρός, καθώς ο κλάδος αναμένεται να συνεχίσει να καταγράφει σημαντικά κέρδη από χώρες υψηλού εισοδήματος» εκτιμάται.
Από το δεύτερο εξάμηνο του 2023 και μετά εκτιμάται πως η ανάπτυξη θα επιταχύνει. Για το 2024 συνολικά, η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί λίγο λόγω της σταδιακής ανάκαμψης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της βελτίωσης της εξωτερικής ζήτησης. Η επιβράδυνση στη δημιουργία θέσεων εργασίας, σε γενικές γραμμές σε συμφωνία με την προβλεπόμενη επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ και η απουσία τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών του δημοσίου και των κοινωνικών παροχών, αναμένεται να διατηρήσουν την αύξηση των ονομαστικών μισθών σε επίπεδα κάτω του πληθωρισμού. Ωστόσο,
«η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού και τα κυβερνητικά μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας, καθώς και οι φορολογικές μειώσεις που επηρεάζουν άμεσα το εισόδημα των νοικοκυριών, αναμένεται να αντισταθμίσουν εν μέρει τη μείωση των πραγματικών μισθών» αναφέρεται. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να κορυφωθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και να υποχωρήσει μόνο σταδιακά στη συνέχεια. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας είναι ο κύριος μοχλός, αλλά η μεταφορά των ανατιμήσεων και σε άλλους κλάδους αναμένεται να αυξηθεί.
Στους μακροοικονομικούς κινδύνους αναφέρεται η πτώση των εισοδημάτων των νοικοκυριών σε πολλές χώρες που είναι τουριστικές «αγορές», αλλά και οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τον τουρισμό.
Υψηλή αβεβαιότητα στην ΕΕ
«Μετά από ένα ισχυρό πρώτο εξάμηνο η οικονομία της ΕΕ έχει πλέον εισέλθει σε μια πολύ πιο δύσκολη φάση» αναφέρει η Επιτροπή στις προβλέψεις της. Η ΕΕ συγκαταλέγεται στις πιο εκτεθειμένες χώρες λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας στον πόλεμο και της μεγάλης εξάρτησής της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Επισημαίνεται πως η ενεργειακή κρίση διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και επιβαρύνει την παραγωγή. Το οικονομικό κλίμα έχει πέσει αισθητά. Ως αποτέλεσμα, αν και η ανάπτυξη το 2022 αναμένεται να είναι καλύτερη από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως, για το 2023 αναμένεται πολύ πιο χαμηλή ανάπτυξη και υψηλότερος πληθωρισμός σε σύγκριση με τις καλοκαιρινές ενδιάμεσες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Εκτιμάται ύφεση το πρώτο διάστημα του 2023 στην ΕΕ. Η ανάπτυξη αναμένεται να επιστρέψει στην Ευρώπη την άνοιξη, καθώς ο πληθωρισμός θα χαλαρώνει σταδιακά. Ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί το 2023, αλλά θα παραμείνει υψηλός στο 7% στην ΕΕ και στο 6,1% στην ευρωζώνη πριν μετριαστεί το 2024.
Γίνεται λόγος για εξαιρετικά υψηλό βαθμό αβεβαιότητας για τις οικονομικές προοπτικές. Η μεγαλύτερη απειλή προέρχεται από πιθανές δυσμενείς εξελίξεις στην αγορά φυσικού αερίου και από τον κίνδυνο ελλείψεων, ειδικά τον χειμώνα του 2023-2024, αναφέρεται. Πέρα από τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο, η ΕΕ παραμένει άμεσα και έμμεσα εκτεθειμένη σε περαιτέρω κραδασμούς σε άλλες αγορές βασικών εμπορευμάτων. Το νέο περιβάλλον υψηλών επιτοκίων είναι επίσης σημαντικός παράγοντας κινδύνου, όπως και ένας επίμονος πληθωρισμός.
