Την αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας σε κόμβου διαμετακόμισης φυσικού αερίου (gas hub) στη νοτιοανατολική Ευρώπη, έπειτα από τον περιορισμό των ρωσικών εξαγωγών προς τη «Γηραιά Ήπειρο», καταδεικνύει η κατακόρυφη αύξηση φέτος των ποσοτήτων καυσίμου που κατέφθασαν στη χώρα μας, με προορισμό βορειότερες χώρες.
Είναι ενδεικτικό ότι στο διάστημα Ιανουάριος-Νοέμβριος 2022 οι εξαγωγές καυσίμου από το ελληνικό σύστημα άγγιξαν τις 26 Τεραβατώρες, όταν όλο το προηγούμενο έτος είχαν διαμορφωθεί σε μόλις 7,6 TWh. Κάτι που σημαίνει ότι, πριν καν κλείσει η φετινή χρονιά, οι εξαγωγές «τρέχουν» σε υπετριπλάσια επίπεδα απʼ ό,τι έναν χρόνο νωρίτερα, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 240%.
Όπως είναι φυσικό, αυτή η αλματώδης άνοδος άλλαξε εξίσου δραστικά και το ισοζύγιο των ποσοτήτων καυσίμου που «μπήκαν» στην Ελλάδα για να καταναλωθούν εγχώρια, έναντι όσων είχαν αποδέκτες χρήστες σε βόρειες χώρες. Έτσι, φέτος από το σύνολο των φορτίων που «πέρασαν» τα ελληνικά σύνορα, το 30% κατευθύνθηκε σε εξαγωγές. Πέρυσι, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν λίγο μικρότερο από 10% (9,8%).
Γρήγορα αντανακλαστικά
Κύρια αιτία της κατακόρυφης αύξησης είναι το γεγονός ότι, με το κλείσιμο της «ρωσικής στρόφιγγας», το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) κλήθηκε να υποκαταστήσει σε όλη την Ευρώπη ένα σημαντικό μέρος του αερίου αγωγού που παλαιότερα προερχόταν από τη Μόσχα. Έτσι, για κράτη στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, τα οποία δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα και επομένως δεν διαθέτουν τέρμιναλ «υποδοχής» LNG, η χώρα μας απέκτησε τον ρόλο της «πύλης» για την εισαγωγή φορτίων.
Σύμφωνα με στελέχη του κλάδου, ωστόσο, η Ελλάδα δεν ευνοήθηκε απλώς από την τρέχουσα συγκυρία, η οποία κατέστησε ακόμη σημαντική τη γεωγραφική της θέση, αλλά και από το γεγονός ότι ήδη διέθετε υποδομές για την εισαγωγή φορτίων LNG, δηλαδή το τέρμιναλ LNG του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Αντίθετα, επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά, δρομολογώντας άμεσα πρωτοβουλίες που θα ενίσχυαν τον ρόλο της ως «πύλη εισόδου» για την ευρύτερη περιοχή.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η άμεση ενοικίαση της πλωτής μονάδας (FSU), η οποία συμπλήρωσε τις τρεις υφιστάμενες χερσαίες δεξαμενές στη Ρεβυθούσα. Με την προσθήκη του FSU, αυξήθηκε η δυνατότητα εισαγωγής φορτίων LNG, τα οποία εκτός από τη θωράκιση της ασφάλειας τροφοδοσίας της χώρας μας σε περίπτωση διαταραχών στις εισαγωγές ρωσικού αερίου, διεύρυναν και τις δυνατότητες εισαγωγής αερίου από ξένους προμηθευτές και trader.
Η φετινή αύξηση των εξαγωγών είναι αποτέλεσμα αυτών των γρήγορων αντανακλαστικών, η οποία συνοδεύτηκε από την ενίσχυση της «παρουσίας» ξένων χρηστών στις εγχώριες υποδομές. Απόδειξη το γεγονός ότι στις δημοπρασίες για τη δέσμευση slot (χρονοθυρίδων) στη Ρεβυθούσα για το 2023, πρώτη φορά ήταν τόσο ισχυρή η συμμετοχή εταιρειών από το εξωτερικό, ορισμένες από τις οποίες έδωσαν επίσης για πρώτη φορά το «παρών».
Καινούριες επενδύσεις τα επόμενα χρόνια
Σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, ανεξάρτητα από το πότε θα λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, θα διατηρηθεί για δεκαετίες η αλλαγή που αυτός επέφερε στις «οδούς» τροφοδοσίας της Ευρώπης με αέριο. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας θα συνεχίσει να έχει μεσοπρόθεσμα το πλεονέκτημα που της δίνει η γεωγραφική της θέση, το οποίο μάλιστα πρόκειται να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο από επενδυτικά πρότζεκτ που βρίσκονται στα σκαριά και τα οποία είτε θα ενισχύσουν τις δυνατότητες «υποδοχής» LNG, είτε θα δημιουργήσουν τις τεχνικές προϋποθέσεις για ακόμη μεγαλύτερες εξαγωγές.
Έτσι, για παράδειγμα, ήδη το 2023 θα είναι το πρώτο πλήρες έτος λειτουργίας του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB (ο οποίος εγκαινιάσθηκε τον Οκτώβριο). Επίσης, στο τέλος του επόμενου έτους θα ολοκληρωθεί η κατασκευή του FSRU Αλεξανδρούπολης της Gastrade, το οποίο θα αποτελέσει τη δεύτερη «πύλη εισόδου» LNG στην Ελλάδα. Παράλληλα, στις 15 Δεκεμβρίου τελειώνει η δεσμευτική φάση του market test της Motor Oil για το FSRU Διώρυγα Gas που σκοπεύει να εγκαταστήσει ο πετρελαϊκός Όμιλος ανοικτά του διυλιστηρίου, στους Αγ. Θεοδώρους Κορίνθου.
Την ίδια στιγμή, σε αντίστροφη μέτρηση βρίσκεται η Τελική Επενδυτική Απόφαση της Elpedison για το FSRU που σχεδιάζει να εγκαταστήσει στη Θεσσαλονίκη, ανοικτά του Θερμαϊκού Κόλπου, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει η μη δεσμευτική φάση του Market Test από την Mediterranean Gas για το «Αργώ FSRU» στον Βόλο. Παράλληλα, η Gastrade διερευνά το ενδεχόμενο για την προσθήκη ενός δεύτερου FSRU στην Αλεξανδρούπολη, παρόμοιων τεχνικών δυνατοτήτων με τον αρχικό πλωτό σταθμό που θα εγκαταστήσει στην ίδια περιοχή.
Νέος 3πλασιασμός των εξαγωγών σε δύο χρόνια
Για να «οδεύσουν» αυτές οι επιπλέον ποσότητες αερίου εκτός συνόρων, σε βορειότερες αγορές, τα επόμενα χρόνια σχεδιάζεται η αύξηση της δυναμικότητας του IGB στα 5 bcm, από τα 3 bcm που είναι σήμερα, όπως επίσης και η κατασκευή του διασυνδετήριου αγωγού με τη Βόρεια Μακεδονία. Την ίδια στιγμή, την περασμένη εβδομάδα υπογράφηκε στην Αθήνα Μνημόνιο Συνεργασίας για τη δημιουργία του «Κάθετου Διαδρόμου», με σκοπό τη μεταφορά φυσικού αερίου μεταξύ της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας.
Πρότζεκτ όπως τα παραπάνω αναμένεται έως το 2025 να αυξήσουν την εξαγωγική δυνατότητα της χώρας μας στα 8,5 bcm (83 TWh), όπως έχει αναφέρει σε δηλώσεις της η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, Μαρία Ρίτα Γκάλι. Αν αυτή η δυναμικότητα αξιοποιηθεί, τότε οι εξαγωγές θα υπερτριπλασιαστούν το 2025 συγκριτικά τη φετινή «επίδοση», η οποία είναι υπερτριπλάσια από τις εξαγωγές του 2021.
Μία τέτοια εξέλιξη θα σήμαινε επίσης πως από τις ποσότητες αερίου που εισάγονται στη χώρα μας, σε μία 2ετία το 50% περίπου θα προορίζεται για εξαγωγές. Κάτι που θα σημαίνει ότι για τους εγχώριους «παίκτες» θα μειωθεί στο μισό το κόστος χρήσης του συστήματος (με τους ξένες προμηθευτές και trader να καταβάλουν το υπόλοιπο), μειώνοντας επομένως το κόστος εφοδιασμού της ελληνικής αγοράς.
Το οικονομικό αυτό όφελος, όπως είναι φυσικό, θα προστεθεί στα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα που θα «φέρει» η εξέλιξη της χώρας μας σε gas hub.
