«Μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι το τραπεζικό μας σύστημα είναι ασφαλές και πως θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί για αυτό» δήλωσε χθες ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει το άγριο σφυροκόπημα των αγορών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Η φράση του αυτή είχε διττή ερμηνεία. Αφενός υπογράμμισε την ισχυρή διάθεση της αμερικανικής κυβέρνησης να προλάβει μια νέα κατάρρευση τύπου Lehman Brothers, ειδικά τώρα που ξαναφουντώνει ο σινοαμερικανικός εμπορικός πόλεμος. Αφετέρου όμως μαρτυρούσε και την ανασφάλεια που υπάρχει διάχυτη ότι η προαναφερθείσα δυστοπία δεν είναι απίθανο να επαναληφθεί.
Η ιστορία που κλυδώνισε τα θεμέλια των δυο κραταιών νεοφυών επιχειρηματικών οικοσυστημάτων το Σαββατοκύριακο, χωρίς ωστόσο να τα γκρεμίσει, χάρη στις γενναίες αποφάσεις της Δευτερας είχε ως εξής. Η Silicon Valley Bank (SVB), μια τράπεζα που ιδρύθηκε το 1983 κατάφερε τα τελευταία χρόνια να τριπλασιάσει τις καταθέσεις της φτάνοντας από τα 61 δισ. δολάρια το 2019 στα 181 δισ. δολάρια το 2021, χάρη στο ακμάζον νεοφυές οικοσύστημα - η SVB είχει περισσότερους από 37.000 πελάτες με την πλειονότητα αυτών να είναι startups και scaleups.
Δεδομένου ότι δεν μπορούσε να δανείσει τις καταθέσεις αυτές με γρήγορο ρυθμό, άρχισε να αναζητά εναλλακτικές για τη διοχέτευση των χρημάτων. Σε αντίθεση με τις συνήθεις πρακτικές στράφηκε κατά κύριο λόγο σε ομολογιακούς τίτλους μεγάλης διάρκειας - άνω των 10 ετών - που καλύπτονταν από ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια (MBS). Πρακτική που απέβη μοιραία με την αυστηρότερη νομισματική πολιτική της Fed και την αύξηση των επιτοκίων. Ακολούθησε η υποβάθμιση της SVB από την Moody’s και η μερική εκροή κεφαλαίων στο τέλος του προηγούμενου έτους. Η κατάσταση επιδεινώθηκε και στις 8 Μαρτίου η SVB αναγκάστηκε να πουλήσει χαρτοφυλάκιο χρεογράφων σταθερού εισοδήματος αξίας 21 δισ. δολαρίων με ζημιά 1,8 δισ. δολαρίων. Η είδηση έφερε νέα εκροή κεφαλαίων, η προσπάθεια άντλησης νέων μετοχών ή εύρεσης αγοραστή απέτυχε και η τράπεζα τέθηκε υπό τη διαχείριση της Federal Deposit Insurance Corp. (FDIC). Κάπως έτσι η Silicon Valley Bank, το μεγαλύτερο πιστωτικό ίδρυμα της «πρωτεύουσας» της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, με περιουσιακά στοιχεία αξίας 209 δισ. δολαρίων, κατέρρευσε.
Παρότι βέβαια η βρετανική μονάδα της SVB βρήκε σανίδα σωτηρίας στην HSBC και παρότι η αμερικανική κυβέρνηση και Federal Reserve ύψωσαν ασπίδα σε όλες τις καταθέσεις για να αποτραπεί η εξάπλωση της κρίσης, το παγκόσμιο οικοσύστημα αλλά και το ελληνικό θα έχει κάποια side effects.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ποιο «μονοπάτι» θα ακολουθήσει η Fed μετά την πτώση των SVB και Signature Bank - Τι αναμένει η Goldman Sachs
Οι επενδυτές θα γίνουν πιο διστακτικοί
«Ο αντίκτυπος της SVB στον κλάδο της τεχνολογίας και της νεοφυούς επιχειρηματικότητας δεν μπορεί να υποτιμηθεί, δεδομένης της σημασίας του εν λόγω χρηματοπιστωτικού ιδρύματος στον κλάδο της τεχνολογίας» επισημαίνει ο Δημήτρης Βρανόπουλος, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Flexfin, της μόνης ανεξάρτητης εταιρεία factoring στην Ελλάδα η οποία έχει αδειοδοτηθεί και εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος. «Μπορεί το καταστροφικό σενάριο, που έκανε πολλές επιχειρήσεις να χάσουν τον ύπνο τους το Σαββατοκύριακο, να αποφεύχθηκε, ωστόσο μαζί με την SVB κατέρρευσε και η ιδέα του “too big to fail“ » (πολύ μεγάλος για να αποτύχεις). Ακόμα και στο καλό σενάριο που βιώνουμε σήμερα δηλαδή, όπως εξηγεί, η ανασφάλεια έχει επιστρέψει, γεγονός που θα οδηγήσει σε κάποιες αλλαγές στα «logistics» των νεοφυών επιχειρήσεων - δεν θα εμπιστεύεσαι πλέον τα χρήματά σου σε ένα μόνο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα - αλλά και σε μια απομυθοποίηση της startup σκηνής. «Ο κίνδυνος που διαφάνηκε θα κάνει το οικοσύστημα λιγότερο ελκυστικό με τους ιδιώτες επενδυτές να σκέφτονται δύο και τρεις φορές που θα τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Η συνειδητοποίηση δηλαδή, θα οδηγήσει σε μια διστακτικότητα ή μια αμυντική στάση, η οποία θα μπορούσε να μειώσει στο τέλος της ημέρας την διαθέσιμη χρηματοδότηση».
Κι αυτό, όπως σημειώνει, σε μια περίοδο που ήδη στον υπόλοιπο κόσμο υπήρχε μια δυστοκία στη χρηματοδότηση των startups και σε μια περίοδο που τα επιτόκια ανεβαίνουν. «Παρότι στην Ελλάδα η συνθήκη δεν ήταν τόσο έντονη, στον υπόλοιπο κόσμο όλο τον προηγούμενο χρόνο, οι επενδυτές ήταν πιο αυστηροί στις επιλογές τους, ήθελαν να δουν ένα καθαρό δρόμο κερδοφορίας σε μια νεοφυή επιχείρηση για να προχωρήσουν σε χρηματοδότηση» επισημαίνει. Συνθήκη που θα συνεχιστεί, αν όχι ενταθεί.
Οι ελληνικές διαστάσεις
«Είναι εμφανώς καλύτερα τα πράγματα από την Παρασκευή, δεδομένης της διασφάλισης των καταθέσεων στην Αμερική αλλά και της διάσωσης του UK brand από την HSBC» αναφέρει από πλευράς του ο Δημήτρης Καλαβρός Γουσίου, συνιδρυτής του Found.ation. Χαρακτηρίζοντας την κατάσταση από την Παρασκευή έως την Δευτέρα ως roller coaster (τρενάκι του τρόμου), επισημαίνει ότι «αν δεν υπήρχε παρέμβαση θα μιλούσαμε σήμερα για μια άμεσα τραγική κατάσταση, με πολλές εταιρείες να αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις θέσεις εργασίας και την οικονομία».
Το γεγονός μάλιστα θα μπορούσε να επηρεάσει - σε μικρό βέβαια βαθμό - και τις ελληνικές startups ή τις startups με ελληνικό DNA δεδομένου ότι κάποιες διατηρούσαν λογαριασμό στην SVC. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Καλαβρού ένα 10% με 15% των εταιρειών που έχουν υποστηριχτεί από το Εquifund είχαν μέρος των κεφαλαίων τους στην τράπεζα. «Δεν θεωρώ ότι υπήρχε κάποια εταιρεία που είχε το 100% των χρημάτων της στην SVB, ωστόσο κάποιες που είχαν έδρα στην Αμερική και είχαν λάβει χρηματοδότηση από επενδυτές εκεί, είχαν ένα 30%-40% των χρημάτων τους στην τράπεζα».
Παρότι αποφεύχθηκε το κακό σενάριο όμως η επόμενη ημέρα θα είναι διαφορετική. Σε ένα πολύ επιβαρυμένο κλίμα στην παγκόσμια οικονομία, με υψηλά επιτόκια και περιορισμένο δανεισμό, οι startups χάνουν ένα πολύτιμο σύμμαχο στο venture dept, χάνουν δηλαδή την δυνατότητα χρηματοδότησης χωρίς να προχωρήσουν σε νέους γύρους και να αναγκαστούν να δώσουν μετοχές. Θα υπάρξει κατά συνέπεια ένα χρηματοδοτικό κενό, που μπορεί να μην είμαστε ακόμα σε θέση να το αποτιμήσουμε, αλλά θα υπάρξει».
Όσο για την επιφυλακτικότητα των επενδυτών, μπορεί να υπάρξει αλλά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, σύμφωνα με τον ίδιο. Ένα VC που έχει μαζέψει δημόσια κι ιδιωτικά κεφάλαια, έχει δεσμευθεί να εκτελέσει μια συγκεκριμένη στρατηγική, οπότε θα συνεχίσει τις τοποθετήσεις. Κάποιοι μεμονωμένοι επενδυτές θα το σκεφτούν λίγο παραπάνω».
Σε αυτό το νέο σκηνικό η χώρα μας θα μπορούσε να βρεθεί ευνοημένη. «Το μικρό μέγεθος του ελληνικού startup oικοσυστήματος λειτουργεί λίγο σαν ασπίδα προστασίας, παρότι ακούγεται οξύμωρο το σχήμα. Τα τελευταία 10 χρόνια οι επενδυτές ήταν προσηλωμένοι στις δύο μεγάλες αγορές (σ.σ. ΗΠΑ και Μ. Βρετανία). Μετά από αυτό το σοκ του τι θα συμβεί αν υπάρχει υπερσυγκέντρωση και κάτι πάει στραβά, θα μπορούσαν οι ίδιοι να επιδιώξουν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά των κεφαλαίων τους και χώρες σαν την δική μας, να βρουν το ρόλο τους, διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα» επισημαίνει.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κατάρρευση SVB: Οι Κεντρικές Τράπεζες με το δάχτυλο στην σκανδάλη
Το venture debt θα γίνει πιο ακριβό
Την άποψη ότι το venture debt θα γίνει πιο ακριβό και πιο δύσκολο ασπάζεται και ο κ. Αλέξης Πανταζής, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Hellas Direct, της startup που πρόσφατα συμπεριλήφθηκε στην λίστα των FT με τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες της Ευρώπης.
«Στην τρέχουσα συγκυρία είδαμε ότι η διαχείριση κινδύνου (risk management) ήταν λίγο πιο επιπόλαιη από ότι θα έπρεπε. Σε ένα περιβάλλον που αυξάνονται τα επιτόκια, το να τοποθετείς τα χρήματά σου σε ένα τραπεζικό ίδρυμα δεν είναι ασφαλές. Εμείς έχοντας ζήσει την περίπτωση της Κύπρου και τα capital controls της Ελλάδας, έχουμε καλύτερη αίσθηση της επισφάλειας αυτής» αναφέρει ο κ. Πανταζής προσθέτοντας ότι η εν λόγω πρακτική θα αλλάξει. Πέρα από αυτό, η μείωση των ήδη περιορισμένων ιδρυμάτων που ειδικεύοντας στο venture debt θα κάνει πιο ακριβό τον δανεισμό».
