Τις σημαντικές πιέσεις στις οποίες υπόκειται το χρηματοπιστωτικό σύστημα στο διεθνές περιβάλλον του αυξημένου πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών, επισημαίνει το ΔΝΤ στην έκθεση για την παγκόσμια σταθερότητα, καθώς η απότομη νομισματική σύσφιξη μετά από χρόνια χαμηλών επιτοκίων εμφανίζει «ρήγματα» στο οικοδόμημα.
Όπως αναφέρει το Ταμείο, η τραπεζική εποπτεία ενισχύθηκε σημαντικά μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, εν μέρει λόγω των απαιτήσεων προς τις τράπεζες να διατηρούν μεγαλύτερα κεφαλαιακά αποθέματα και ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία καθώς και να υποβάλλονται σε stress test, τα οποία συνέβαλλαν στη διασφάλιση της ανθεκτικότητας κάτω από το βάρος δυσμενών κραδασμών.
Ωστόσο, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα πλέον παρουσιάζει σημαντικές πιέσεις όσο τα αυξανόμενα επιτόκια κλονίζουν την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς.
Επισημαίνεται πως οι χρεοκοπίες της Silicon Valley Bank και της Signature Bank στις ΗΠΑ αλλά και η εσπευσμένη εξαγορά της ελβετικής Credit Suisse από την ανταγωνιστική UBS κλόνισε την εμπιστοσύνη της αγοράς και προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις έκτακτης ανάγκης από τις αρχές.
Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, οι κίνδυνοι για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, τραπεζικούς και μη, πολλαπλασιάστηκαν καθώς τα επιτόκια αυξήθηκαν ραγδαία για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό. Το ΔΝΤ υπενθυμίζει πως ιστορικά, τέτοιες απότομες αυξήσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες ακολουθούνται συχνά από πιέσεις που εκθέτουν τα ευάλωτα σημεία στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, και γι’ αυτό επισημαίνει τα κενά όσον αφορά στην εποπτεία, ρύθμιση και εξυγίανση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, με τις προειδοποιήσεις να λαμβάνουν χώρα ήδη από προηγούμενες εκθέσεις.
Ωστόσο, στη θετική πλευρά, το Ταμείο επισημαίνει πως δεν βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο με το 2008 και την απαρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης καθώς πριν από εκείνη την περίοδο οι περισσότερες τράπεζες ήταν υποκεφαλαιοποιημένες με βάση τα σημερινά πρότυπα, κατείχαν πολύ λιγότερα ρευστά περιουσιακά στοιχεία και είχαν πολύ μεγαλύτερη έκθεση στον πιστωτικό κίνδυνο. Επιπλέον, τα πιστωτικά ρίσκα στο ευρύτερο σύστημα ήταν πολύ διευρυμένα, ενώ παρατηρούνταν υψηλοί βαθμοί πολυπλοκότητας στα χρηματοοικονομικά μέσα και περιουσιακά στοιχεία κινδύνου που χρηματοδοτούνταν κυρίως από βραχυπρόθεσμα δάνεια.
Στην παρούσα συγκυρία το ΔΝΤ επισημαίνει πως το τραπεζικό σύστημα έχει πολύ περισσότερα κεφάλαια και χρηματοδότηση, πολύ πιο «καθαρούς» ισολογισμούς και πιστωτικούς όρους, αλλά και αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο, ως εκ τούτου οι απειλές είναι υπαρκτές αλλά σίγουρα όχι ταυτόσημες με του 2008.
Αυξανόμενες απειλές
Το ΔΝΤ δεν παραλείπει να υπογραμμίσει τις αυξανόμενες απειλές πάνω από το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σε αυτές συγκαταλέγει την πρόσφατη κατάρρευση των τραπεζικών μετοχών που έχει αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών και μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε περιορισμένο δανεισμό.
Οι επενδυτές τιμολογούν ένα αρκετά αισιόδοξο σενάριο και αναμένουν μείωση του πληθωρισμού χωρίς πολύ περισσότερες αυξήσεις στα επιτόκια κι ενώ προβλέπουν ύφεση, περιμένουν το βάθος της θα είναι μέτριο.
Από την άλλη, το ΔΝΤ υπογραμμίζει πως αυτή η οπτική είναι αισιόδοξη και θα μπορούσε να αμφισβητηθεί από την περαιτέρω επιτάχυνση του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα μια επανεκτίμηση από πλευράς επενδυτών της πορείας των επιτοκίων και πιθανώς να οδηγήσει σε μια απότομη σύσφιξη στις οικονομικές συνθήκες.
Συνακόλουθα, το ΔΝΤ βλέπει πως η εμπιστοσύνη θα μπορούσε να συνεχίσει να διαβρώνεται και ως εκ τούτου η χρηματοδότηση θα υποχωρούσε για τις τράπεζες με τους φόβους να εξαπλώνονται, ενώ τονίζεται επί παραδείγματι πως αρκετά funds στο χώρο του real estate έχουν ήδη υποστεί σοβαρές απομειώσεις στην αποτίμηση των περιουσιακών τους στοιχείων.
Ενδεχόμενη απειλή υπάρχει και για τα μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα οποία θα μπορούσαν να εκτεθούν σε έξαρση του πιστωτικού κινδύνου.
Για την συγκεκριμενοποίηση του κινδύνου και με βάση τις ποσοτικές μετρήσεις του ΔΝΤ, καταγράφεται μια πιθανότητα περίπου 1 στις 20 ώστε η παγκόσμια παραγωγή να συρρικνωθεί κατά 1,3% τον επόμενο χρόνο. Επιπλέον, ίση πιθανότητα εκτιμά το ΔΝΤ πως υπάρχει ώστε το ΑΕΠ να συρρικνωθεί κατά 2,8%.
Μικρή έκθεση των ελληνικών τραπεζών στα στεγαστικά δάνεια
Στο κρίσιμο ζήτημα των στεγαστικών δανείων, με την αγορά των funds στο real estate να έχουν υποστεί διορθώσεις, η Ελλάδα βρίσκεται στην καλύτερη θέση από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς οι τράπεζες της είναι πολύ λιγότερο εκτεθειμένες στην στεγαστική πίστη από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες.
Συγκεκριμένα, σε σχετικό γράφημα που δημοσιεύει το ΔΝΤ, και εμφανίζεται ο λόγος των στεγαστικών δανείων προς το σύνολο των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα, η Ελλάδα με στοιχεία τρίτου τριμήνου του 2022 μόλις που ξεπερνά το 10%. Η έκθεση των ελληνικών τραπεζών, μάλιστα, είναι σημαντικά μειωμένη σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2014, κατά το οποίο ανερχόταν περί το 14%.
Στην σχετική λίστα, στην πιο δεινή θέση βρίσκονται Σκανδιναβικές και άλλες βόρειες χώρες, με την Σουηδία να προσεγγίζει το 60%, την Δανία περί το 50%, τη Νορβηγία, σε μικρή απόσταση και την Φινλανδία λίγο πάνω από το 40%. Οι τρεις τελευταίες χώρες μάλιστα, έχουν γνωρίσει αξιοσημείωτη αύξηση του ποσοστού των στεγαστικών δανείων από το 2014. Χαρακτηριστικό είναι πως στην λίστα με την ΕΕ των 27, η Γαλλία βρίσκεται 6η στην λίστα, ενώ η Γερμανία 9η.
Eπιπλέον, στο ειδικό κεφάλαιο για τις πιέσεις στην αγορά ακινήτων, αναλύονται οι επιδόσεις ανά κράτος σε 5 δείκτες με την Ελλάδα να είναι το κράτος με τις πέμπτες πιο χαμηλές πιέσεις ανάμεσα στις χώρες που εξετάζονται.
