από Ανδρέα Βελισσάριο
Σε μια πολυδιάστατη ανάλυση και προσέγγιση, προχώρησε η Credit Suisse, ώστε να θέσει και να αντιπαραβαλεί τα τρωτά σημεία και τους παράγοντες ανθεκτικότητας διάφορων μικρών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, με αυτά των μεγάλων χωρών, μέσω δύο δεικτών.
Ο πρώτος, είναι ο δείκτης οικονομικής ευπάθειας (EVI - Economic Vulnerability Indicator) που μετρά ουσιαστικά την έκθεση μιας οικονομίας σε διάφορους «κραδασμούς» και «σοκ», ενώ ο δείκτης οικονομικής ανθεκτικότητας (ERI - Economic Resilience Indicator) παρέχει ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση της οικονομικής ευρωστίας μιας χώρας για την αντιμετώπιση των παραπάνω «τριγμών», καθώς και την ετοιμότητα προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες.
Εξετάζοντας λοιπόν την Ελλάδα, στη βάση του πρώτου δείκτη (EVI), οι οικονομολόγοι της Credit Suisse επισημαίνουν πως η χώρα διαθέτει ένα καλά διαφοροποιημένο εμπορικό δίκτυο, με τη Γερμανία και την Ιταλία να αποτελούν τους μεγαλύτερους εμπορικούς της εταίρους, καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει και καλύπτει περίπου το 10% του συνολικού εμπορίου. Παράλληλα, η χώρα έχει αναπτύξει ισχυρές εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία, διαφοροποιώντας το «εμπορικό της χαρτοφυλάκιο» σε μια μεγαλύτερη γεωγραφική βάση. Ταυτόχρονα, ωστόσο, αυτές οι εμπορικές σχέσεις έχουν επίσης εκθέσει την οικονομία της σε ένα ευρύ πλαίσιο πιθανών γεωπολιτικών κινδύνων. Το πιο σημαντικό, είναι η υψηλή συγκέντρωση που παρατηρείται στον κλάδο εξαγωγών και εισαγωγών της Ελλάδας που οφείλεται στην μεγάλη συγκέντρωση των προϊόντων της.
Όσον αφορά το σκέλος των εμπορικών υπηρεσιών, η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και τις μεταφορές – δύο τομείς που έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Το 2019, η τουριστική βιομηχανία της χώρας αποτελούσε σχεδόν, το 28% της συνολικής απασχόλησης στην επιχειρηματική βάση της οικονομίας (εξαιρουμένου του χρηματοπιστωτικού κλάδου). Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Από την άλλη, η ναυτιλία αποτελεί έναν ακόμη κλάδο που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, με τον εμπορικό στόλο της χώρας να είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο και να αντιπροσωπεύει το 18% της παγκόσμιας χωρητικότητας στόλου. Αυτό συνέβαλε στην εξάρτηση της Ελλάδας από τις εισαγωγές ενέργειας, ιδιαίτερα του πετρελαίου. Την ίδια στιγμή, η χώρα εμφανίζει επίσης μια υψηλότερη, από το μέσο όρο, έκθεση σε κίνδυνο για το σκέλος της υγείας, στο δείγμα της Credit Suisse.
Ως προς τον δείκτη οικονομικής ανθεκτικότητας (ERI), η ελληνική οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στους δύο κύριους κλάδους της, τον τουρισμό και τη ναυτιλία, γεγονός που έχει οδηγήσει σε μια έλλειψη οικονομικής διαφοροποίησης. Ωστόσο, η κύρια πρόκληση της χώρας όσον αφορά την ανθεκτικότητα έγκειται στη δημοσιονομική της κατάσταση. Ο δείκτης δημόσιου χρέους της, είναι ένας από τους υψηλότερους στον κόσμο, αφήνοντας στην κυβέρνηση ελάχιστα περιθώρια για επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς όπως οι κοινωνικές πολιτικές και οι υποδομές.
Παράλληλα, η έλλειψη χρηματοδότησης για την εκπαίδευση, σε συνδυασμό με τις ζοφερές επαγγελματικές προοπτικές στην αγορά εργασίας, είχε ως αποτέλεσμα έναν υψηλό δείκτη ανεργίας στους νέους και μια χαμηλή αξιολόγηση (στη βάση των δεικτών της Credit Suisse) σε ανθρώπινο κεφάλαιο και στην υγεία. Δυστυχώς, όπως αναφέρει η Credit Suisse, η Ελλάδα παρουσιάζει μια απόδοση, χαμηλότερη του μέσου όρου και στους έντεκα επιμέρους δείκτες ERI, καθιστώντας τη χώρα ακόμη πιο εκτεθειμένη σε «εξωτερικούς κραδασμούς». Βέβαια, παρά τις όποιες προκλήσεις, υπήρξαν ορισμένες θετικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια, καθώς η σημερινή κυβέρνηση μείωσε τη φορολογία των επιχειρήσεων, αύξησε τις συντάξεις τον κατώτατο μισθό, ενώ κατάφερε να μειώσει τον εξαιρετικά υψηλό δείκτη δημόσιου χρέους, όπως τονίζουν οι αναλυτές του ελβετικού οίκου.
