Η γιορτή για τα 25 χρόνια «ζωής», ένα τέταρτο αιώνα, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έγινε στην Φρανκφούρτη στον ουρανοξύστη που αποτελεί πλέον την έδρα της, με την παρουσία όλων των μέχρι σήμερα προέδρων και αντιπροέδρων της, μαζί με τα ηγετικά στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον Καγκελάριο της Γερμανίας.
Οι παρόντες ήταν «μετρημένοι» και η παρουσία μεταξύ αυτών του διοικητή της ΤτΕ και στη συνέχεια αντιπροέδρου της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμου, ήταν ενδεικτική του ρόλου που είχε αυτά τα χρόνια στο Ευρωσύστημα.
Απών βέβαια ο Βιμ Ντούιζενμπεργκ ο πρώτος πρόεδρος της ΕΚΤ που «χάθηκε» σε θανατηφόρο δυστύχημα (στην πισίνα του σπιτιού του) τον Ιούλιο του 2005.
Η αλήθεια είναι ότι όταν η ΕΚΤ «ξεκίνησε» τον Ιούνιο του 1998, οι «υπογραφές» για τη συγκρότησή της ήταν μόλις έντεκα.
Τόσες ήταν οι οικονομίες της Ευρωζώνης που ήταν «έτοιμες» για να υιοθετήσουν λογιστικά, στην αρχή, το Ευρώ, μέχρι αυτό να κυκλοφορήσει, μετά από 3,5 χρόνια το 2002. Σήμερα, την ύπαρξη της ΕΚΤ και του Ευρώ υπογράφουν 20 ευρωπαϊκές χώρες, μαζί και η Ελλάδα που μπήκε στο Ευρώ με ένα... ιδιαίτερο τρόπο, με μικρή καθυστέρηση, επί πρωθυπουργίας Σημίτη.
Στη γιορτή, το πρώτο κομμάτι της τούρτας των γενεθλίων έκοψε ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο πρόεδρος που «κατηγορήθηκε» ότι έκανε το πρώτο «λάθος» στη νομισματική πολιτική, εν μέσω ανοιχτής νομισματικής κρίσης, αυξάνοντας τα επιτόκια το 2011, μόλις είχε αρχίσει το ελληνικό δράμα με την κρίση του χρέους.
Το δεύτερο κομμάτι το έκοψε ο Μάριο Ντράγκι, ο άνθρωπος που διαδέχθηκε τον Τρισέ και... διόρθωσε το λάθος του προκατόχου του με το περιβόητο «Whatever it takes» για τη διάσωση του Ευρώ τον Ιούλιο του 2012, δρομολογώντας στη συνέχεια -όχι αμέσως- μια πρωτόγνωρη στροφή στη νομισματική πολιτική με τη νομισματική ποσοτική χαλάρωση, πνίγοντας το τραπεζικό σύστημα με ρευστότητα, προκειμένου να αποφύγει την κατάρρευση του ευρω-συστήματος.
Στα απόνερα αυτής της κρίσης, ο Λουκάς Παπαδήμος στενός συνεργάτης του Ζαν Κλοντ Τρισέ αρχικά και του Μάριο Ντράγκι στη συνέχεια, κλήθηκε να έρθει στην Ελλάδα, για να οργανώσει την μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία του καπιταλισμού, με το περιβόητο PSI και PSI+ και... τρία μνημόνια που ξεκίνησαν πριν από την έλευσή του και συνεχίστηκαν μετά την αποχώρησή του.
Το τρίτο κομμάτι της πίτας το έκοψε ο Κριστίν Λαγκάρντ, η «λιγότερο» τραπεζίτης απ' όλους τους προκατόχους αυτής της θέσης στην ΕΚΤ. Αυτή που έχει αναλάβει την ευθύνη να... μαζέψει εδώ και έξι μήνες για λογαριασμό της ΕΚΤ, πίσω στα κεντρικά θησαυροφυλάκια της Φρανκφούρτης, τα «βουνά» ρευστότητας που διαχύθηκαν στο ευρω-σύστημα από τον καιρό της κρίσης του χρέους, αλλά και της πανδημίας, μετά το πληθωριστικό τσουνάμι.
Τα «λάθη» στην εκτίμηση του πληθωριστικού κινδύνου είναι αλήθεια οτι έχουν τραντάξει το οικοδόμημα του Ευρώ και την αξιοπιστία της ΕΚΤ όσο τίποτα άλλο. Και η διόρθωση αυτή τη φορά του λάθους με την πολιτική της αντιστροφής της νομισματικής πολιτικής, με την οποία είχε στο παρελθόν αντιμετωπιστεί η κρίση του χρέους, δημιουργούν ένα άλλο, πολύ πιο επικίνδυνο «περιβάλλον» από εκείνο που προκάλεσε το 2011 το «λάθος Τρισέ».
Τι συμβαίνει τώρα με την ρευστότητα στο Ευρωσύστημα
Ασφαλώς στη συνάντηση της γιορτής των γενεθλίων της ΕΚΤ κάποιες συζητήσεις θα έγιναν στις «παρέες» που σχηματίστηκαν μετά το σύντομο κοντσέρτο για πιάνο που «στόλισε» την εκδήλωση.
Όμως η αλήθεια είναι οτι οι υπηρεσίες της ΕΚΤ παρακολουθούν τα «γεγονότα» με πολλή προσοχή. Έτσι, εντελώς συμπτωματικά, τις ίδιες ημέρες της γιορτής η ιστοσελίδα της ΕΚΤ δημοσίευσε μια έκθεση με τίτλο «Gauging the interplay between market liquidity and funding liquidity» με σημαντικές επισημάνσεις που το Insider.gr παραθέτει στη συνέχεια:
- Η σημαντική επιδείνωση της ρευστότητας της αγοράς και της ρευστότητας χρηματοδότησης είναι εμφανής από τις αρχές του 2022. Μέχρι στιγμής, οι αγορές χρηματοδότησης έχουν λειτουργήσει σε μεγάλο βαθμό ομαλά, υποστηριζόμενες από κυκλικούς παράγοντες, όπως οι μεγάλοι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών και η ανάκαμψη μετά την πανδημία. Αυτοί οι κυκλικοί παράγοντες μπορεί να έχουν φτάσει σε σημείο καμπής, εκθέτοντας ενδεχομένως τους υποκείμενους κινδύνους που έχουν καλυφθεί από τη διευκολυντική πολιτική κατά την τελευταία δεκαετία. Αυτό αντανακλά κυρίως μεταβαλλόμενους κυκλικούς παράγοντες, όπως η αυξημένη οικονομική αβεβαιότητα, η εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής και οι συνολικά αυστηρότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες. Σηματοδοτεί τον αυξημένο κίνδυνο μετάβασης προς ένα καθεστώς ρευστότητας υπό πίεση.
- Καθώς οι κεντρικές τράπεζες ομαλοποιούν τα χαρτοφυλάκιά τους, το κανάλι εξισορρόπησης χαρτοφυλακίων θα αρχίσει σιγά-σιγά να γυρίζει, επηρεάζοντας ενδεχομένως τις συνθήκες χρηματοδότησης. Τα αποθεματικά θα αντικατασταθούν σταδιακά από τους τίτλους που κατέχουν επί του παρόντος οι κεντρικές τράπεζες, γεγονός που δυνητικά αυξάνει τη μεταβλητότητα και, ως εκ τούτου, τη ζήτηση για HQLA στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η μειωμένη παρουσία της κεντρικής τράπεζας στις αγορές ομολόγων ενδέχεται να προκαλέσει περαιτέρω την προθυμία των διαμορφωτών αγοράς να παράσχουν ρευστότητα, καθώς αποσυμπιέζει τα ασφάλιστρα κινδύνου. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών, τα εμπορεύσιμα ασφαλή και ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία υπόκεινται σε μεταβολές αποτίμησης, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν τις συνθήκες χρηματοδότησης σε ένα καθεστώς ρευστότητας υπό πίεση.
- Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό υποδηλώνει ότι ορισμένοι διαρθρωτικοί παράγοντες ρευστότητας έχουν παραμείνει μέχρι στιγμής υποστηρικτικοί και ότι τα αποθεματικά που διατηρούν οι τράπεζες για την κάλυψη υψηλών απαιτήσεων κάλυψης ρευστότητας παραμένουν σε υψηλό επίπεδο. Ταυτόχρονα, η στροφή προς την ευρεία παροχή εξασφαλίσεων, ενώ μειώνει σημαντικά τους πιστωτικούς κινδύνους αντισυμβαλλομένου, έχει αυξήσει την ευαισθησία της ζήτησης ρευστών στοιχείων ενεργητικού στη μεταβλητότητα της αγοράς και έχει οδηγήσει σε υψηλή σύσταση βαρών επί στοιχείων του ενεργητικού στις τράπεζες. Επιπλέον, η επιθυμία των τραπεζών να ταιριάξουν με τη ληκτότητα των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού μετά την περίοδο ποσοτικής χαλάρωσης έχει προκαλέσει αύξηση των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών. Ωστόσο, οι τράπεζες ενδέχεται να μην είναι σε θέση να προσαρμόσουν τη ληκτότητα των υποχρεώσεών τους εν μία νυκτί μόλις ξεκινήσει ο QT και ενδέχεται να αντιμετωπίσουν έκθεση σε απαιτήσεις ρευστότητας από μη τραπεζικά ιδρύματα και μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες. Ως εκ τούτου, τόσο οι συνθήκες ρευστότητας όσο και οι συνθήκες ρευστότητας της αγοράς ενδέχεται να είναι πιο εύθραυστες και πιο εύθραυστες από ό,τι υποδηλώνουν οι συνολικοί δείκτες μέτρησης της ρευστότητας και, ως εκ τούτου, δικαιολογούν συνεχή παρακολούθηση. Ταυτόχρονα, ο τραπεζικός τομέας της ζώνης του ευρώ είναι ανθεκτικός, με ισχυρές θέσεις κεφαλαίου και ρευστότητας, γεγονός που συμβάλλει στον μετριασμό των δυνητικών κινδύνων που απορρέουν από την επιδείνωση των συνθηκών ρευστότητας...
Ασφαλώς η γνώση της κατάστασης σήμερα και τα εργαλεία, με τα οποία η ΕΚΤ την παρακολουθεί, δεν έχουν καμία σχέση με την αντίστοιχη κατάσταση του 2011.
Παρ' όλα αυτά, τόσο τα «επεισόδια» με τις καταρρεύσεις των τραπεζών στις ΗΠΑ, όσο και με την περίπτωση της Credit Suisse σε ενα περιβάλλον όπως αυτό που περιγράφουν οι αναλυτές της ΕΚΤ, αποδεικνύουν ότι ο κύκλος της κρίσης και της δοκιμασίας των αντοχών του Ευρώ δεν έχει ακόμα κλείσει, 25 χρόνια μετά την ίδρυση της ΕΚΤ.
