Την υιοθέτηση μιας ακόμα πιο αυστηρής νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε περίπτωση που δεν μειωθούν τα πραγματικά επιτόκια (και) λόγω της τάσης αύξησης των μισθών στην ευρωζώνη προβλέπει το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας στο Βερολίνο (DIW) σε ανάλυση του.
Πώς φτάσαμε στην τεχνική ύφεση
Σύμφωνα με την ανάλυση του DIW, αν και η ευρωζώνη ξεπέρασε την ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός τελικά «έτρεξε» καλύτερα από το αναμενόμενο, η οικονομία της συρρικνώθηκε οριακά το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο εξάμηνο του έτους.
Αυτό σημαίνει ότι η Ευρωζώνη διολισθαίνει σε τεχνική ύφεση - δηλαδή παρουσιάζει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης σε δύο διαδοχικά τρίμηνα. Αυτό το αδύναμο ξεκίνημα του έτους μπορεί να εξηγηθεί κυρίως από τη μείωση των επενδύσεων και της κρατικής κατανάλωσης.
Η ζήτηση ικανοποιήθηκε επίσης εν πολλοίς από τα αποθέματα, γεγονός που οδήγησε σε αρνητική συμβολή των αποθεμάτων στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ και αυτή με τη σειρά της επίσης επιδείνωσε τους ρυθμούς ανάπτυξης.
Έτσι, σύμφωνα με το γερμανικό think tank, οι απώλειες των πραγματικών μισθών που προκλήθηκαν από τον υψηλό πληθωρισμό και την αυστηρότερη νομισματική πολιτική έχουν αρχίσει να δείχνουν τα αποτελέσματά τους και η ζώνη του ευρώ διέρχεται τεχνική ύφεση. Μόνο οι καθαρές εξαγωγές απέτρεψαν την περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας.
Οι τρέχοντες πρόδρομοι δείκτες εξακολουθούν να δείχνουν μία εικόνα για τη ζώνη του ευρώ, η οποία παραμένει μεικτή. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών έχει ανακάμψει από την απότομη ύφεση, αλλά η πλειοψηφία των καταναλωτών παραμένει απαισιόδοξη για την τρέχουσα περίοδο.
Οι δείκτες υπευθύνων προμηθειών ανέκαμψαν πολύ ισχυρότερα στην αρχή του έτους, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε και πάλι ιδίως στον τομέα της μεταποίησης.
Η δυναμική στον τομέα των υπηρεσιών πλέον «αγκομαχά», αν και ο συνολικός δείκτης παρέμεινε θετικός.
Συνολικά, η βιομηχανική παραγωγή ήταν πιο ισχυρή από ό,τι αναμενόταν και μειώθηκε μόνο ελαφρώς το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Επιπλέον, η αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι πολύ εύρωστη. Η απασχόληση στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε εκπληκτικά έντονα κατά 0,6% σε τριμηνιαία βάση το πρώτο τρίμηνο του 2023, ενώ το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε νέο ιστορικά χαμηλό 6,5% τον Απρίλιο. Συνολικά, το ΑΕΠ της ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς κατά 0,2% το πρώτο τρίμηνο του 2023 μετά από μειωμένους ρυθμούς επέκτασης, σημειώνει το Γερμανικό Ινστιτούτο της Οικονομικής Έρευνας (DIW).
Τα υψηλότερα επιτόκια και ο υψηλός πυρήνας του πληθωρισμού, καθώς και η συνακόλουθη μείωση των πραγματικών μισθών, είναι πιθανό να συνεχίσουν να επιβαρύνουν την οικονομική ανάκαμψη, ιδίως το 2023.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ζώνη του ευρώ είναι πιθανό να βιώσει ένα μετρίως αρνητικό παραγωγικό κενό το 2023 και το 2024, το οποίο αναμένεται να συγκρατήσει τις πληθωριστικές πιέσεις.
Μέχρι το τέλος του 2024, οι ρυθμοί ανάπτυξης αναμένεται να αυξηθούν και πάλι ελαφρώς πάνω από τη μακροπρόθεσμη τάση, κλείνοντας έτσι σταδιακά το κενό παραγωγής.
Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, του πληθωρισμού - ρεκόρ και των φόβων για ενεργειακές ελλείψεις,, το ιστορικά χαμηλό επίπεδο της καταναλωτικής εμπιστοσύνης (το περασμένο φθινόπωρο) εξακολουθεί να αναμένει βαθιά ύφεση.
Χάρη στα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης σε πολλά κράτη μέλη, στον υψηλό βαθμό ενεργειακής υποκατάστασης και στις δυνατότητες “αποταμίευσης” στην κατανάλωση ενέργειας από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις και τον ήπιο χειμώνα, η ύφεση ήταν ηπιότερη από την αναμενόμενη.
Παρόλο που ο τομέας του λιανικού εμπορίου εξασθένησε το χειμερινό εξάμηνο, η ευρεία ιδιωτική κατανάλωση αποδείχθηκε ισχυρότερη από την καταναλωτική εμπιστοσύνη.
Μέχρι τον Μάιο του 2023, η καταναλωτική εμπιστοσύνη είχε σταθεροποιηθεί και πάλι, αν και σε χαμηλό επίπεδο.
Η εγχώρια ζήτηση σε ορισμένες χώρες επηρεάστηκε πιο έντονα. Ενώ αυξήθηκε στην Ιταλία και την Ολλανδία κατά το χειμερινό εξάμηνο, η Γαλλία και κυρίως η Ισπανία μπόρεσαν να ανακοινώσουν θετικά στοιχεία αύξησης του ΑΕΠ μόνο χάρη στη θετική εξωτερική συμβολή.
Η κατάσταση στην Ισπανία ειδικότερα επιδεινώνεται, σε σύγκριση με τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ολλανδία, καθώς έχει μια αδύναμη ανάπτυξη από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Τόσο οι επενδύσεις όσο και η ιδιωτική κατανάλωση έχουν μειωθεί από τα μέσα του 2022 και βρίσκονται σήμερα σε ποσοστό 5% κάτω από το επίπεδο του τέταρτου τριμήνου του 2019. Αντίστοιχα, ο πληθωρισμός της Ισπανίας ήταν συγκριτικά χαμηλός 3% τον Μάιο του 2023 από 4,1% τον Απρίλιο.
Πληθωριστική ώθηση (και) από την αύξηση των μισθών
Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά κατά την περίοδο πρόβλεψης. Έτσι, η συνεχιζόμενη εύρωστη κατάσταση στις αγορές εργασίας είναι πιθανό να στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ. Η απασχόληση στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ βρίσκεται πρόσφατα ελαφρώς πάνω από το μακροπρόθεσμο δυνητικό επίπεδο.
Η Ισπανία είναι η μόνη χώρα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει υποαπασχόληση, τονίζει το DIW. Συνεπώς, τα ποσοστά ανεργίας θα προσεγγίσουν και πάλι το δυνητικό επίπεδο κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, αλλά θα παραμείνουν αρκετά κάτω από τα προ της κρίσης επίπεδα.
Αν και η πτώση των τιμών της ενέργειας και της ηλεκτρικής ενέργειας προκαλεί μείωση του ενεργειακού πληθωρισμού, ο δομικός πληθωρισμός (πληθωρισμός τιμών καταναλωτή χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα) και ο πληθωρισμός των τροφίμων αναμένεται να μειωθεί μόνο αργά. Κατά τη διάρκεια του 2023, ο δομικός είναι πιθανό να αυξηθεί λόγω της πορείας της αγοράς εργασίας στις περισσότερες χώρες μέλη της νομισματικής ένωσης. Οι αυξήσεις των μισθών θα πρέπει να είναι επαρκείς για να δημιουργήσουν αύξηση των πραγματικών μισθών κατά τη διάρκεια του έτους.
Εντός του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, η αύξηση των ονομαστικών μισθών θα πρέπει να συνεχίσει να επιταχύνεται, αλλά η αύξηση των πραγματικών μισθών δεν θα φτάσει στην προ της πανδημίας πορεία ανάπτυξης, τονίζει το γερμανικό think tank.
Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή αναμένεται να μειωθεί στο 5,7% το 2023 και στη συνέχεια στο 2,8% το 2024.
Χαμηλές προσδοκίες από τη ανάπτυξη σημαντικών εμπορικών εταίρων
Η οικονομία της ζώνης του ευρώ είναι απίθανο να επωφεληθεί από την ανάπτυξη σημαντικών εμπορικών εταίρων. Η ζήτηση από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα δεν αναμένεται να είναι μεγάλη, παρόλο που οι οικονομίες αυτές αναπτύσσονται ελαφρώς.
Αν και η Κίνα, μετά την τη στρατηγική της Covid-Zero, η Κίνα έχει επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης. η νομισματική ένωση θα πρέπει να αναμένει μόνο περιορισμένη τόνωση από αυτό, καθώς η ανάκαμψη θα επικεντρωθεί αρχικά στην στην εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, το 2024 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών προς τη Βόρεια Αμερική και την ευρύτερη περιοχή της Ασίας θα ανακτήσουν τη δυναμική τους.
Σε ποια περίπτωση ΕΚΤ θα πρέπει να υιοθετήσει μια αυστηρότερη πολιτική επιτοκίων
Η ΕΚΤ συνεχίζει αποφασιστικά την πορεία της για την καταπολέμηση του πληθωρισμού με την αύξηση του βασικού επιτοκίου αναχρηματοδότησης κατά κατά 25 μονάδες βάσης στο 3,75% στις αρχές Μαΐου.
H αναταραχή στον τραπεζικό τομέα των ΗΠΑ και της Ελβετίας δεν προκάλεσε σημαντικές πιέσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές της ζώνης του ευρώ, αλλά ανάγκασε την ΕΚΤ να εγκαταλείψει μια ακριβή «μελλοντική καθοδήγηση» (σ.σ. Forward Guidance, δηλαδή την παροχή πληροφοριών σε σχέση με τις μελλοντικές προθέσεις της νομισματικής πολιτικής) τον Μάρτιο,
Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι η ΕΚΤ θα λάβει περαιτέρω μέτρα για τα επιτόκια για να επιτύχει την εντολή της για σταθερότητα των τιμών με μεσοπρόθεσμο πληθωρισμό 2%.
Η μέχρι στιγμής πορεία της ΕΚΤ για τη συγκράτηση του πληθωρισμού αρχίζει ωστόσο να έχει αποτελέσματα, οπως υποδηλώνουν οι αργά μειούμενες μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό υποδηλώνουν.
Το πραγματικό επιτόκιο - δηλαδή το ονομαστικό επιτόκιο μείον τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό - φτάνει έτσι σε ένα υψηλότερο και σταδιακά πιο περιοριστικό επίπεδο, το οποίο θα πρέπει σιγά-σιγά να περιορίσει τον πυρήνα του πληθωρισμού.
Ωστόσο, το γεγονός ότι τα αναμενόμενα μακροπρόθεσμα πραγματικά επιτόκια αυτή τη στιγμή δεν θα είναι αρκετά περιοριστικά ώστε να μειώσουν σημαντικά τον πληθωρισμό της ζώνης του ευρώ, είναι πιθανό να αποτελέσουν βασικό σενάριο κινδύνου, δεδομένης της εύρωστης αγοράς εργασίας στον χρονικό ορίζοντα προβλέψεων. Στην περίπτωση αυτή, η ΕΚΤ θα πρέπει να υιοθετήσει μια αυστηρότερη πολιτική επιτοκίων.
Η δημοσιονομική πολιτική παραμένει πυλώνας της οικονομικής δραστηριότητας
Η δημοσιονομική πολιτική παραμένει πυλώνας της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας, τονίζει το DIW. Τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής στα επιμέρους μέλη επιμέρους χωρών-μελών στον απόηχο της ενεργειακής κρίσης θα πρέπει να στηρίξουν την ιδιωτική κατανάλωση και τις επιχειρηματικές επενδύσεις.
Οι τελευταίες θα υποστηριχθούν επίσης από την αντίδραση της δημοσιονομικής πολιτικής της ΕΕ στην κορονο-κρίση.
Σε ορισμένες χώρες, η πτώση των τιμών της ενέργειας θα μειώσει την ανάγκη για μέσα πολιτικής όπως τα ανώτατα όρια τιμών ενέργειας, γεγονός που αναμένεται να διευκολύνει το δημοσιονομικό χώρο. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές πολιτικές πολλών μελών της ζώνης του ευρώ παραμένουν επεκτατικές παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και την περιοριστική νομισματική πολιτικής, ιδίως ως αποτέλεσμα της επέκτασης ορισμένων μέτρων στήριξης της ενέργειας (για παράδειγμα, σε Γαλλία και την Ισπανία).
Περαιτέρω μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ ή είναι ήδη σε ισχύ ή προγραμματίζονται αναμένεται να στηρίξουν την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις βραχυπρόθεσμα (π.χ. κατάργηση των κατάργηση του φόρου παραγωγής στη Γαλλία, μείωση του ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής στην Ισπανία, μείωση του φόρου εισοδήματος για στοχευμένες ομάδες στην Ισπανία και την Ιταλία.
Επιπλέον, η αγορά εργασίας στην ευρωζώνη θα ενισχυθεί μέσω της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος στη Γαλλία, της διευκόλυνσης της προσωρινής απασχόλησης στην Ισπανία και των μακροπρόθεσμων κινήτρων για την απασχόληση των νέων στην Ιταλία.
Λόγω των μόνο σταδιακά αυξανόμενων πραγματικών εισοδημάτων των και των αυξανόμενων επιτοκίων, η ζώνη του ευρώ θα περάσει από μια αδύναμη φάση το τρέχον έτος 2023, αλλά θα ανακάμψει κατά τη διάρκεια του ανακάμψει κατά τη διάρκεια του 2024 με ελαφρώς αυξανόμενα επιτόκια. Έτσι, αναμένεται οικονομική ανάπτυξη 0,5% φέτος και 1,3% το επόμενο έτος.
