Στις περιφέρειες και στους δήμους όλης της χώρας σήμερα είναι η κρίσιμη ημέρα όπου εκλέγονται οι νέες διοικήσεις οι οποίες θα λαμβάνουν όλες τις σημαντικές αποφάσεις για την καθημερινότητα των πολιτών στην επόμενη τετραετία.
Ωστόσο, τα μεγέθη συχνά είναι απολύτως κατηγορηματικά, πως ανάμεσα στις περιφέρειες της Ελλάδας διαιωνίζονται ανισομέρειες, τόσο βαθιά «ριζωμένες» στο ελληνικό κράτος και στην οικονομία, που αποτελεί ερωτηματικό αν «θεραπεύονται» απλά με μια χρηστή διοίκηση στο πλαίσιο μίας τετραετίας, ή αν απαιτείται αλλαγή της συνολικής προσέγγισης σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη και το παραγωγικό μοντέλο που ακολουθείται στη χώρα.
Μελέτη του ΚΕΠΕ με την κατάσταση που επικρατούσε την προηγούμενη δεκαετία, η οποία μετρά το μέσο επίπεδο τεχνικής αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών περιφερειών, εντοπίζει σημαντικές ανισότητες εντός της ελληνικής επικράτειας.
Εν γένει, η αποτελεσματικότητα όλων των ελληνικών περιφερειών, η οποία κατά μέσο όρο κυμάνθηκε στο 54% κατά την εξεταζόμενη περίοδο, υπολείπεται σημαντικά έναντι της μέσης τιμής αποτελεσματικότητας των υπολοίπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μέγιστη τιμή αποτελεσματικότητας (66%), η οποία αντιστοιχούσε στην Αττική, ήταν άνω των 20 ποσοστιαίων μονάδων υψηλότερη από την ελάχιστη τιμή αποτελεσματικότητας (44%), η οποία αντιστοιχούσε στην Πελοπόννησο και αποτελούσε την 8η χαμηλότερη τιμή αποτελεσματικότητας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2016. Η Κεντρική Μακεδονία και οι νησιωτικές περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου, της Κρήτης, του Βορείου Αιγαίου (το 2010) και των Ιονίων Νήσων (το 2016) είχαν τιμές αποτελεσματικότητας άνω του μέσου όρου της χώρας.
Από τη μία πλευρά, όπως επισημαίνει η μελέτη, η περιφερειακή αποτελεσματικότητα επηρεάζεται θετικά από τον ρυθμό αύξησης της γεωγραφικής διάχυσης της ανάπτυξης χρήσεων γης πέρα από ένα σημείο, τη λειτουργική συγκέντρωση των χρήσεων γης καθώς και την τομεακή συγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων, την προαγωγή του ανθρώπινου κεφαλαίου και την ενίσχυση της πρόσβασης σε αγορές (και άλλων μεγεθών γεωγραφικής κεντρικότητας).
Από την άλλη πλευρά, σημαντικές πηγές αναποτελεσματικότητας αποτελούν ο ρυθμός αύξησης της πυκνότητας εργασίας πέρα από ένα σημείο, υποδεικνύοντας επιδράσεις συμφόρησης, και ο αυξημένος βαθμός εξειδίκευσης εργασίας, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο βαθμό εξειδίκευσης εργασίας.
Οι χάρτες της ανισότητας
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των ανισοτήτων που σοβούν στη χώρα, αποτελεί ο χάρτης με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανά περιφέρεια. Η Αττική ξεχωρίζει με 18.065 ευρώ έως 24.095 ευρώ, ακολουθούμενη από την Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Δυτική Μακεδονία, Επτάνησα, και κατά περιοχές σε νησιά του Αιγαίου με κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανάμεσα σε 14.399 και 18.064 ευρώ. Στη μεγαλύτερη έκταση της Ελλάδος, συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής Μακεδονίας αντιστοιχούν 1-14.398 ευρώ κατά κεφαλήν.
Επιπλέον, στον κατωτέρω πίνακα εμφανίζεται το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανά περιφέρεια και νομό.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα που αφορά το σύνολο των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου της χώρας, όπου το «βαθύ κόκκινο» εντοπίζεται στην Αττική, με επενδύσεις από 4,146 δισ. ευρώ έως 8,961 δισ. ευρώ. Η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου εδράζεται και η συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη, βρίσκεται στην επόμενη κατηγορία, με επενδύσεις από 1,379 δισ. ευρώ έως 4,145 δισ. ευρώ. Σχεδόν ολόκληρη η υπόλοιπη χώρα υπολείπεται, με τις περιοχές που είναι στις χαμηλότερες θέσεις να είναι η Ήπειρος και νησιά του ανατολικού Αιγαίου, όπου οι επενδύσεις εκτείνονται από 0 έως 504 εκατ. ευρώ.
Tέλος, στον τελευταίο χάρτη που παρατίθεται παρουσιάζεται σε ποιες περιφερειακές ενότητες της χώρας εντοπίζεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση μόνιμου πληθυσμού. Στον Κεντρικό Τομέα των Αθηνών παρατηρείται υπερπληθυσμός, όπως και στην ενότητα της Θεσσαλονίκης, με τους μονίμους κατοίκους να ανέρχονται μεταξύ 591.681 και 1.110.312. Άλλες περιφερειακές ενότητες στην Αττική ακολουθούν με 309.695 - 591.680 κατοίκους. Η πλειοψηφία των περιφερειακών ενοτήτων της χώρας κυμαίνεται μεταξύ 98.288 και 309.694 κατοίκους, ενώ οι ενότητες με την μεγαλύτερη «λειψανδρία» -δείγμα και αυτό «φτώχειας» και περιορισμένων ευκαιριών- εντοπίζονται σε περιοχές της Ηπείρου της Κρήτης, σε νησιά του Αιγαίου κ.ο.κ.
