Σαν τιμολόγιο – γέφυρα, το οποίο δυνητικά θα καλύψει το σύνολο της εγχώριας λιανικής αγοράς κατά το «ξεπάγωμα» των ρητρών αναπροσαρμογής, εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να λειτουργήσει το κυμαινόμενο προϊόν προμήθειας ρεύματος, το οποίο θα νομοθετήσει να διαθέτουν υποχρεωτικά όλοι οι πάροχοι από τις αρχές του 2024.
Όπως έχει γράψει ήδη το Insider.gr, το ενιαίο αυτό υποχρεωτικό προϊόν θα είναι ένα τιμολόγιο με προαναγγελία τιμής (ex-ante), ενώ στη νομοθετική ρύθμιση θα περιλαμβάνεται και ο μαθηματικός τύπος για τον μηχανισμό προσαύξησης. Η προαναγγελία τιμής σημαίνει πως η τελική χρέωση θα «κλειδώνει» την 1η ημέρα κάθε μήνα εφαρμογής. Αυτό σημαίνει πως, αφού θα κάνει «πρεμιέρα» από τις αρχές του 2024, από την 1η Ιανουαρίου θα έχει οριστικοποιηθεί η τελική χρέωσή του για όλο τον Ιανουάριο.
Ωστόσο, με βάση νεότερες πληροφορίες, το προϊόν αυτό τελικά δεν προορίζεται μόνο για τους καταναλωτές των οποίων έχουν λήξει οι συμβάσεις. Αντίθετα, το υπουργείο σχεδιάζει να νομοθετήσει να είναι το προεπιλεγμένο προϊόν στο οποίο θα «μεταπέσουν» όλοι οι καταναλωτές που δεν καλύπτονται από συμβάσεις με σταθερή χρέωση.
Επομένως, με δεδομένο ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023 θα έχουν λήξει και οι τελευταίες συμβάσεις με σταθερή χρέωση, στην πράξη το σχέδιο αυτό «αγγίζει» το σύνολο των νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων.
Ζητούμενο η διαφάνεια στις χρεώσεις
Η έννοια της προεπιλογής σημαίνει πως όποιος καταναλωτής το επιθυμεί, θα μπορεί να επιλέξει άλλου τύπου τιμολόγιο, με το οποίο θα χρεώνεται από τις αρχές του 2024, για το ρεύμα που θα προμηθεύεται. Έτσι, για παράδειγμα, θα μπορεί να διαλέξει ένα (επίσης) κυμαινόμενο τιμολόγιο, στο οποίο όμως η τελική χρέωση θα οριστικοποιείται μετά τον μήνα εφαρμογής (ex post προϊόν). Σε αυτή την περίπτωση η τελική χρέωση του Ιανουαρίου θα «κλειδώσει» το νωρίτερο στις 31 Ιανουαρίου.
Πρακτικά πάντως, αν το ΥΠΕΝ όντως καθορίσει ως προεπιλεγμένο το ενιαίο τιμολόγιο με προαναγγελία τιμής, θεωρείται βέβαιο πως θα είναι ελάχιστοι οι καταναλωτές που (τουλάχιστον σε πρώτη φάση) θα διαλέξουν σύμβαση κάποιας άλλης κατηγορίας. Έτσι, αναμένεται η συντριπτική πλειονότητα της αγοράς (ή ακόμη και το σύνολό της) να κάνει ποδαρικό το 2024 με αυτό το προεπιλεγμένο προϊόν.
Σε αυτό το προϊόν, αναμένεται ένας καταναλωτής να μπορεί να παραμείνει για 12 μήνες το μέγιστο. Οποιαδήποτε στιγμή νωρίτερα θα μπορεί να το «εγκαταλείψει», αν κρίνει πως είναι πιο συμφέρουσα κάποια άλλη σύμβαση που προσφέρεται στην αγορά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο εκτιμά πως το προεπιλεγμένο τιμολόγιο με προαναγγελία τιμής θα βοηθήσει τους καταναλωτές κατά τους πρώτους μήνες που θα ενεργοποιηθούν εκ νέου οι ρήτρες, ώστε να εξοικειωθούν στα νέα δεδομένα.
Εύκολη μετάβαση
Υπενθυμίζεται ότι, στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων, κάθε 20 του μηνός οι εταιρείες ανακοινώνουν τις τιμές που θα ισχύσουν τον επόμενο μήνα. Κάτι που δεν διαφέρει πολύ από τη λειτουργία του ενιαίου τιμολογίου, «φέρνοντας» απλώς την ανακοίνωση των χρεώσεων την 1η κάθε μήνα εφαρμογής.
Επίσης, η γνωστοποίηση των τιμών από την 1η του μήνα από όλους τους προμηθευτές θα κάνει εύκολη τη σύγκριση των διαθέσιμων προϊόντων. Επομένως, οι καταναλωτές θα έχουν την ευχέρεια να αντιληφθούν ποιο προϊόν έχει την πιο ανταγωνιστική χρέωση.
Αντίθετα, για να συγκριθούν δύο ή περισσότερα προϊόντα ex-post (όπως λειτουργούσαν οι ρήτρες αναπροσαρμογής) θα πρέπει να περάσει ο μήνας εφαρμογής τους και να οριστικοποιηθούν οι τελικές χρεώσεις τους. Έτσι, για παράδειγμα, οι επιβαρύνσεις του Ιανουαρίου, δύο η περισσότερων συμβάσεων αυτής της κατηγορίας, θα μπορούν να συγκριθούν το νωρίτερο στις 31 Ιανουαρίου.
Η «αρχιτεκτονική» του τιμολογίου
Ως ενιαίο, το τιμολόγιο αυτό θα έχει την ίδια αρχιτεκτονική στα προϊόντα όλων των προμηθευτών – αποτελούμενο από μία ενιαία χρέωση και έναν μηχανισμό προσαύξησης (η ενδεχόμενη επιβάρυνση από τον οποίο θα «κλειδώνει» την 1η κάθε μήνα). Τα προϊόντα θα διαφοροποιούνται ως προς το ύψος της ενιαίας χρέωσης, τις παραμέτρους του μηχανισμού και το όριο της τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς, πάνω από την οποία αυτός θα ενεργοποιείται.
Επομένως, οι τελικές χρεώσεις θα είναι διαφορετικές για το τιμολόγιο που θα παρέχει κάθε προμηθευτής, παρά το γεγονός ότι θα μοιράζεται την ίδια αρχιτεκτονική με τα (επίσης προεπιλεγμένα) τιμολόγια των υπόλοιπων εταιρειών.
Προς το παρόν δεν είναι ξεκάθαρο πόσο συχνά θα μπορούν οι εταιρείες να αλλάζουν την ονομαστική χρέωση και τις παραμέτρους του μηχανισμού. Το επικρατέστερο σενάριο είναι τα μεγέθη αυτά να παραμένουν σταθερά από τις εταιρείες για έναν χρόνο. Υπάρχουν ωστόσο και πληροφορίες για δυνατότητα αλλαγής της ονομαστικής χρέωσης μετά τους πρώτους 6 μήνες και για ακόμη πιο συχνή τροποποίηση των παραμέτρων του μηχανισμού.
Σε μία τέτοια περίπτωση, μία εταιρεία θα έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει στην πορεία τις παραμέτρους, για να αντισταθμίσει τυχόν λανθασμένη πρόβλεψη που είχε κάνει τους προηγούμενους μήνες, και οι οποίοι είχαν ως συνέπεια να «μπει μέσα». Αυτό θα σήμαινε πως ο μηχανισμός θα της δίνει την ευχέρεια να «διορθώνει» και προγενέστερες τιμές.
Αντιδράσεις των ιδιωτών
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ιδιώτες προμηθευτές αντιδρούν στο σχέδιο για αυτό το ενιαίο τιμολόγιο «μετάβασης». Επισημαίνουν ότι πρόκειται για υπερρύθμιση της αγοράς, καθώς καθιστά υποχρεωτικό έναν συγκεκριμένο τύπο τιμολογίου, όταν θα έπρεπε να αφήνεται στην ευχέρεια των εταιρειών να προτείνουν όποια κατηγορία σύμβασης κρίνουν πιο πρόσφορη στους πελάτες τους – και στους καταναλωτές να συναινέσουν ή όχι.
Επίσης, συμπληρώνουν ότι ο συγκεκριμένος τύπος προϊόντος δημιουργεί δύο ρίσκα για τις εταιρείες, δίνοντας συγκριτικό πλεονέκτημα στον δεσπόζοντα πάροχο, για τον οποίο είναι πιο εύκολη η διαχείρισή τους. Το πρώτο ρίσκο αφορά τις αποκλίσεις μεταξύ εκτιμήσεων και πραγματικών μεγεθών, αναφορικά με τις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που θα προμηθεύουν κάθε μήνα.
Ωστόσο, ο κίνδυνος μειώνεται όσο μεγαλύτερο είναι το πελατολόγιο μίας εταιρείας. Το δεύτερο ρίσκο αφορά τις αποκλίσεις στις τιμές, που είναι ίδιος για όλους τους προμηθευτές. Και πάλι, όμως, χάρις στα υψηλά κεφάλαια κίνησης, ο δεσπόζων προμηθευτής μπορεί να καλύψει με μεγαλύτερη άνεση τους μήνες με αρνητικό περιθώριο κέρδους, έναντι των υπόλοιπων εταιρειών.
Επιπλέον, οι εταιρείες υποστηρίζουν πως, αν και βρισκόμαστε στα μέσα Οκτωβρίου και οι εταιρείες θα πρέπει να ετοιμάσουν τα τιμολόγιά τους για την 1η Ιανουαρίου, ακόμη δεν έχουν κάποια επίσημη πληροφόρηση για τις προθέσεις του υπουργείου. Είναι ενδεικτικό ότι, με βάση την πρόσφατη απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής, έως την 1η Νοεμβρίου θα πρέπει να ενημερώσουν τους πελάτες τους για τις επικείμενες αλλαγές.
Ωστόσο, τυχόν νομοθετική ρύθμιση από το ΥΠΕΝ ανατρέπει τα δεδομένα της απόφασης, χωρίς οι εταιρείες να γνωρίζουν αυτή τη στιγμή αν θα πρέπει να δρομολογήσουν ή όχι την ενημέρωση των καταναλωτών.
