Μαζί με την απόσυρση των έκτακτων μέτρων στη λιανική ρεύματος, την 1η Ιανουαρίου, έπεσε παράλληλα η αυλαία και στον μηχανισμό ανάκτησης των υπερεσόδων των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, που εφαρμοζόταν στις χονδρεμπορικές αγορές. Υπενθυμίζεται ότι σκοπός της παρέμβασης ήταν η χρηματοδότηση των οριζόντων επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος – οι οποίες έλαβαν τέλος από τις αρχές του νέου έτους.
Ο μηχανισμός ανάκτησης τέθηκε σε ισχύ στις 7 Ιουλίου 2022. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας από τότε και μέχρι την «απενεργοποίησή του» συγκέντρωσε 3,59 δισ. ευρώ, τα οποία «όδευσαν» στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) για τις οριζόντιες ενισχύσεις. Από την περασμένη άνοιξη, με την «κανονικοποίηση» των χονδρεμπορικών τιμών, η απόδοση του μηχανισμού ήταν περιορισμένη – ενδεικτικά, τον Ιούνιο του 2023 συγκέντρωσε μόλις 19,5 εκατ. ευρώ.
Εντελώς αντίθετη ήταν ωστόσο η εικόνα στην έξαρση της ενεργειακής κρίσης. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο του 2022 είχε «αιμοδοτήσει» το ΤΕΜ με 571 εκατ. ευρώ.
Όφελος για το ΕΤΜΕΑΡ
Η απόσυρση του μηχανισμού σημαίνει πως καταργούνται τα πλαφόν στις αποζημιώσεις των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, τα οποία είχαν καθοριστεί σε διαφορετικό ύψος για κάθε τεχνολογία. Έτσι, πλέον για τις κιλοβατώρες που πωλούν όλοι οι σταθμοί στις εγχώριες spot χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρισμού, θα αρχίσουν και πάλι να αμείβονται με την προσφορά της ακριβότερης μονάδας που εντάχθηκε στο σύστημα (marginal price), όπως προβλέπει το Target Model.
Μία σημαντική διαφορά αφορά τις μονάδες ΑΠΕ σε καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης, αφού οι αμοιβές που λαμβάνουν οι ιδιοκτήτες τους είναι σταθερές και εξαρτώνται από την ταρίφα που έχει «κλειδώσει» κάθε έργο. Ως συνέπεια, στη συγκεκριμένη περίπτωση η κατάργηση του πλαφόν (που είχε οριστεί στα 85 ευρώ ανά Μεγαβατώρα για τις ανανεώσιμες πηγές) σημαίνει πως όσο η χονδρεμπορική αγορά θα συνεχίσει να κινείται πάνω από αυτό το νούμερο, θα βελτιώνεται το ισοζύγιο εσόδων-εξόδων του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), ο οποίος διασφαλίζει πως οι «πράσινες» μονάδες λαμβάνουν τα εγγυημένα έσοδά τους.
Η βελτίωση αυτή, με τη σειρά της, απομακρύνει το ενδεχόμενο να χρειαστεί να αυξηθούν οι χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ στους λογαριασμούς ρεύματος. Επομένως, έχει θετικό αντίκτυπο στο κόστος ρεύματος των καταναλωτών.
«Πράσινα» PPAs χωρίς περιορισμούς
Όσον αφορά τις μονάδες των υπόλοιπων τεχνολογιών, σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς η κατάργηση των πλαφόν θα δώσει ακόμη μεγαλύτερους «βαθμούς ελευθερίας» στους ιδιοκτήτες της, ώστε να διαμορφώσουν χωρίς περιορισμούς πλέον τη στρατηγική των προσφορών τους στην αγορά. Κάτι που θα οδηγήσει σε ενίσχυση του ανταγωνισμού, προκαλώντας πτωτικές τάσεις στις χονδρεμπορικές τιμές.
Την ίδια στιγμή, η απόσυρση του μηχανισμού θα δώσει απόλυτη ελευθερία στη σύναψη «πράσινων» PPAs, καθώς όσο υπήρχαν τα πλαφόν μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο ένα συγκεκριμένο είδος συμβολαίων αγοραπωλησίας «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας (με φυσική παράδοση).
Επομένως, καθώς υπάρχει ζωηρό ενδιαφέρον για τη συμφωνία νέων «πράσινων» PPAs (έστω και ολιγοετούς διάρκειας), όπως επισημαίνουν παράγοντες του κλάδου ΑΠΕ, το τέλος των παρεμβάσεων στη χονδρεμπορική αγορά αναμένεται να επιδράσει θετικά στην αύξηση των εμπορικών καταναλωτών που καλύπτουν μέρος των αναγκών τους σε ενέργεια με «πράσινο» ρεύμα.
Μάλιστα, η αυλαία των παρεμβάσεων έρχεται σε μία εποχή όπου θα ενεργοποιηθεί η δυνατότητα νέων μονάδων ΑΠΕ να αναστείλουν για μία 2ετία τις συμβάσεις λειτουργικής ενίσχυσης, ώστε να προχωρήσουν σε σύναψη «πράσινων» PPAs. Με δεδομένο ότι πολλοί εμπορικοί καταναλωτές βρίσκονται ήδη σε προχωρημένες συζητήσεις με ιδιοκτήτες τέτοιων μονάδων για συμφωνίες, αν ήταν ακόμη ενεργά τα πλαφόν στη χονδρική, θα λειτουργούσαν σαν τροχοπέδη στις διαπραγματεύσεις.
Έρχεται και το τέλος στην εισφορά στο αέριο
Παράλληλα, το υπουργείο δρομολογεί να βάλει «τίτλους τέλους» και στην τελευταία παρέμβαση στη χονδρεμπορική που απομένει, δηλαδή η έκτακτη εισφορά η οποία είχε επιβληθεί στο αέριο που προορίζεται για ηλεκτροπαραγωγή. Για αυτό τον σκοπό, θα χρειαστεί σχετική νομοθετική ρύθμιση από το ΥΠΕΝ, η οποία βρίσκεται σε εκκρεμότητα.
Όπως έχει γράψει το Insider.gr, η εισφορά το τελευταίο 8μηνο έχει καθοριστεί στο 5% της τιμής στην οποία «κλειδώνει» στον ολλανδικό κόμβο (TTF) το συμβόλαιο παράδοσης επόμενου μήνα. Το αποτέλεσμά της ήταν να καθιστά τεχνητά ακριβή την εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού, συγκριτικά με τις γειτονικές, βάζοντας ένα «καπέλο» που π.χ. τον Δεκέμβριο ανήλθε σε 4,62 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Όπως είναι φυσικό, η επιβάρυνση από το μέτρο λαμβάνεται υπόψη από τους προμηθευτές κατά τη διαμόρφωση των τιμολογίων τους, κάτι που σημαίνει ότι μετακυλίεται στη λιανική. Επομένως, η απόσυρσή του θα ανοίξει τον δρόμο να «ξεφουσκώσουν» και οι λογαριασμοί ρεύματος, μαζί με τη χονδρεμπορική αγορά.
