Τη δημιουργία ενός νέου, ενιαίου, σύγχρονου δημόσιου φορέα, με πυρήνα τον ΟΣΕ, με τη νέα του όμως επίσημη επωνυμία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας» που αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, και καθίσταται και μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου, της διαχείρισης του τροχαίου υλικού καθώς και των σταθμών και λοιπών εγκαταστάσεων της ιδιοκτησίας του, προωθεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Η νέα εταιρεία θα είναι πλήρως λειτουργική στο τέλος του 2025, στο β’ εξάμηνο του 2024 θα γίνει η παρουσίαση του Σχεδίου Δράσης για τη νέα ενοποιημένη εταιρεία, ενώ η υιοθέτηση πολυετούς στρατηγικού προγράμματος που περιλαμβάνει τις αναμενόμενες στρατηγικές επενδύσεις και εργασίες συντήρησης. Υπογραφή σύμβασης απόδοσης με συγκεκριμένα ορόσημα και δείκτες (KPIs) που καλύπτουν, μεταξύ άλλων, την ολοκλήρωση των επενδύσεων για βασικά συστήματα ασφαλείας και υποδομές, την τακτική συντήρηση, και την εφαρμογή κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης της εταιρείας αναμένεται για το Q2 2025. Μάλιστα, σε βάθος 20ετίας προγραμματίζονται επενδύσεις άνω των 11,6 δισ. ευρώ σε άμεσο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Στη νέα εταιρεία εντάσσονται επιπλέον του σημερινού ΟΣΕ: α) η ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και β) η ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε. κατά το μέρος που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο τμήμα της δραστηριότητάς της (τροχαίο υλικό, ενεργές σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις). Επίσης, θα αναλάβει την ευθύνη του συνόλου των έργων και λοιπών συμβάσεων των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ (τροχαίο υλικό, ενεργοί σταθμοί κλπ.) που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες θα συνεχιστούν απρόσκοπτα με βάση ειδική πρόβλεψη του νέου νόμου. Προφανώς, βέβαια, σημαντικό θέμα είναι η εξασφάλιση κονδυλίων. Αλλωστε, μόνο για την αποκατάσταση των ζημιών στη Θεσσαλία απαιτούνται μίνιμουμ 200 εκατ. ευρώ, η ΕΡΓΟΣΕ προωθούσε έργα εκατοντάδων εκατ. ευρώ σε Πελοπόννησο, Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα, εκκρεμούν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για τα 6 (αν γίνουν όλα) projects του ανταγωνιστικού διαλόγου (σύνδεση λιμένων με δίκτυο), αξίας 4 δισ. ευρώ (απαιτούνται αλλαγές και πόροι από Ελληνικά και Ευρωπαϊκά «πακέτα» χρηματοδότησης), διαγωνισμοί του ΟΣΕ (επέκταση προαστιακού, ανάταξη δικτύου, ψηφιακός μετασχηματισμός) αλλά και projects της ΓΑΙΑΟΣΕ (πλην real estate, καθώς η υπόλοιπη ΓΑΙΑΟΣΕ συνεχίζει να λειτουργεί υπό το σημερινό καθεστώς.). Μάλιστα, αρκετές μεταρρυθμίσεις και έργα συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο νέος φορέας θα στελεχωθεί από το σύνολο του προσωπικού των δύο φορέων (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ) και το σχετικό προσωπικό του τμήματος δραστηριοτήτων της ΓΑΙΑΟΣΕ που θα ενταχθεί στους «Σιδηρόδρομους Ελλάδας». Παράλληλα, προβλέπεται η στελέχωσή του να ενισχυθεί σημαντικά με προσεκτικά επιλεγμένο πρόσθετο νέο προσωπικό που θα ξεπεράσει τα 600 άτομα και με προσόντα που θα καλύπτουν τις απαιτήσεις των νέων θέσεων εργασίας που θα οριστούν. Η πρώτη ομάδα προσλήψεων αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024, ενώ η υπόλοιπη ενίσχυση στελέχωσης θα προχωρήσει σε στάδια, μέχρι το μέσο του 2025, με βάση επίσης και τις απαιτήσεις στελέχωσης που θα προσδιοριστούν από το Business Plan του νέου φορέα. Ο νέος Οργανισμός θα έχει καινούργιο λογότυπο και νέο όνομα, το «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας», καθώς επιθυμεί αντιπροσωπεύει τη νέα εποχή του σιδηροδρόμου, έχοντας να ξεπεράσει την εικόνα ενός προβληματικού οργανισμού, με αποκορύφωμα το δυστύχημα των Τεμπών.
Επενδυτικό Σχέδιο πολλών δισ. ευρώ
Σε σχετική παρουσίαση γίνεται αναφορά σε επενδυτικό σχέδιο που σε άμεσο ορίζοντα ανέρχεται στα 530 εκατ. ευρώ. Στην 5ετία προβλέπονται επενδύσεις 2,75 δισ. ευρώ, στη 10ετία επιπλέον 1,4 δισ. ευρώ, ενώ, βάσει πάντα της παρουσίασης, σε 20 έτη θα ξεπερνά τα 7 δισ. ευρώ. Άμεση Προτεραιότητα (έως 2026) είναι η αποκατάσταση δικτύου από καταστροφές λόγω Daniel στην Κεντρική Ελλάδα. Στο βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2029) είναι έργα ήδη ενταγμένα σε χρηματοδοτικά πλαίσια, έργα προς ένταξη σε Μεταφορές 2021-2027 και CEF2 (Connecting Europe Facility), έργα προς εξεύρεση χρηματοδότησης. Στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2034, ύψους 1,4 δισ.) εντάσσονται έργα αναβάθμισης Ανατολικής Εγνατίας, η Παράκαμψη Αθηνών (Ικόνιο - Σφίγγα), έργα συνδέσεως με λιμένες και ΒΙ.ΠΕ., έργα αναβάθμισης Δυτικής Εγνατίας. Στο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα (έως 2044) εντάσσονται νέα Έργα Δυτικής Εγνατίας και Ανατολικής Εγνατίας, η αναβάθμιση δικτύου Δυτικής Μακεδονίας και δικτύου Πελοποννήσου, νέα έργα Δυτικής Ελλάδας.
Γιατί πάμε σε αναμόρφωση του Σιδηρόδρομου
Όπως έχει ήδη αναδείξει το insider.gr, η Ελληνική Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών του σιδηροδρομικού τομέα στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την Ε.Ε., προχωρά σε πλήρη αναδιοργάνωση των εταιρειών που εμπλέκονται στον σχεδιασμό, ανάπτυξη, συντήρηση και διαχείριση των σιδηροδρομικών υποδομών και του τροχαίου υλικού της χώρας, προς διασφάλιση ενός σύγχρονου, γρήγορου, άνετου και απολύτως ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου σε πλήρη διαλειτουργικότητα με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα δίκτυα. Το δυστύχημα στα Τέμπη και η ανάλυση των δεδομένων μετά την τραγωδία, τα «πεταμένα» δισεκατομμύρια ευρώ στην «μαύρη τρύπα» του σιδηρόδρομου οδήγησαν τη σημερινή κυβέρνηση στην απόφαση ενοποίησης των τριών φορέων. Μετά από τα δύο καταστροφικά γεγονότα του 2023, δηλαδή το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και την καταστροφή 40 χλμ. γραμμών από την κακοκαιρία Daniel, μπήκε στο πλάνο το σχέδιο ομογενοποίησης των βασικών φορέων του ελληνικού σιδηρόδρομου.
Από το υπουργείο χτες έλεγαν ότι «η μέχρι σήμερα λειτουργία των τριών εταιρειών που εμπλέκονται με σιδηροδρομικό έργο, με πολλαπλές κοινές αρμοδιότητες και διεπιφάνειες, παράλληλες, αντικρουόμενες ή/και συμπληρωματικές αρμοδιότητες, έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού, συντονισμού, ανάπτυξης, συντήρησης, διαχείρισης και πλήρους ελέγχου του σιδηροδρομικού δικτύου, με συνέπειες την καθυστέρηση υλοποίησης έργων, και την πιθανότητα απώλειας πολύτιμων πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών). Επίσης, υπάρχει σημαντική συνολική επιβάρυνση του Κρατικού Προϋπολογισμού από την πολλαπλότητα προσωπικού αντιστοίχων προσόντων και αρμοδιοτήτων για παρόμοιες διαδικασίες εντός των τριών εταιρειών». Λόγω των παράλληλων αρμοδιοτήτων των τριών εταιριών (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ) και των μεταξύ τους διεπιφανειών, υπάρχει αδυναμία ενιαίου σχεδιασμού, συντονισμού, ανάπτυξης, συντήρησης, διαχείρισης και πλήρους ελέγχου του σιδηροδρομικού δικτύου.
Τα αποκαλυπτήρια
Χτες, στο υπουργικό συμβούλιο, έγιναν τα «αποκαλυπτήρια» του της νέας δομής των σιδηροδρομικών εταιρειών, από τον αρμόδιο υπουργό Υποδομών και μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρα. Επιπρόσθετα, η εταιρεία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας» θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη για όλα τα θέματα ασφαλείας και συνεχούς βελτίωσης του σιδηροδρομικού συστήματος, συνεργαζόμενος με τους λοιπούς φορείς του τομέα (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ΡΑΣ, Hellenic Train και λοιποί operators) στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας νέας προσέγγισης με συστημική ανάλυση και διαχείριση κινδύνων, σε εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ και του σχετικού Action Plan που εκπονεί η Ελληνική Κυβέρνηση. Η σύσταση και οργάνωση του νέου φορέα θα κατοχυρωθεί νομοθετικά. Οι αρμοδιότητές του θα καλύπτουν πλήρως αυτές των σημερινών ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ και θα συμπληρωθούν κατάλληλα, ώστε να αντιμετωπιστούν κενά ή/και αδυναμίες του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας των φορέων.
Ο νέος φορέας θα είναι Ανώνυμη Εταιρεία ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου, με το Διοικητικό του Συμβούλιο να ορίζεται από τη Ελληνική Κυβέρνηση, με τήρηση των αρχών διαφάνειας και αξιοκρατίας. Ο Νέος ΟΣΕ θα εποπτεύεται από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Θα δημιουργηθούν εντός του φορέα διακριτοί Επιχειρησιακοί Τομείς στους οποίους θα ενταχθεί με τις απαραίτητες προσαρμογές το υφιστάμενο επιχειρησιακό έργο των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ και οι σχετικές οργανωτικές μονάδες (Γενικές Διευθύνσεις, Διευθύνσεις κ.λπ. μονάδες) που το υλοποιούν. Οι αντίστοιχες υποστηρικτικές (διοικητικές) διευθύνσεις των τριών εταιρειών θα συγχωνευθούν σε ένα ενιαίο Διοικητικό Τομέα, προς αξιοποίηση των σχετικών οικονομιών κλίμακας.
Ο «Νέος ΟΣΕ» θα αναλάβει την ευθύνη του συνόλου των υποχρεώσεων, των έργων και των λοιπών συμβάσεων των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ (τροχαίο υλικό, ενεργές σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις) που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες θα συνεχιστούν απρόσκοπτα με βάση ειδική πρόβλεψη του νέου νόμου. Θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τη λειτουργία, συντήρηση και ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου και των υποδομών του.
Θα αξιοποιηθεί η Δήλωση Πρόθεσης Συνεργασίας, που έχει ήδη συναφθεί μεταξύ των αρμόδιων Υπουργών Ελλάδας και Γαλλίας στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, με κύρια εστίαση στα θέματα διαχείρισης κινδύνων, ασφάλειας και διαλειτουργικότητας του σιδηροδρομικού δικτύου. Επιπρόσθετα, ως κρίσιμης σημασίας αναγνωρίζεται η μεταφορά τεχνογνωσίας που θα επιτευχθεί από τον Τεχνικό Σύμβουλο Διοίκησης στον Νέο ΟΣΕ.
Ο τεχνικός σύμβουλος και οι Γαλλογερμανικές πρακτικές
Επίσης, θα προσληφθεί, μετά από διεθνή διαγωνισμό, εταιρεία με αποδεδειγμένη τεχνική και διοικητική εμπειρία στη διοίκηση και λειτουργία αντίστοιχων φορέων, ως «Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης» του Νέου ΟΣΕ. Ο Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης θα συνεισφέρει με τεχνογνωσία και εξειδικευμένα ανώτατα στελέχη, αναλαμβάνοντας σε καθημερινή βάση, το σύνολο των επιχειρησιακών εργασιών της Εταιρείας, καθώς και την ειδικότερη ευθύνη λειτουργίας κρίσιμων Επιχειρησιακών Τομέων για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ετών, εφαρμόζοντας αναλογικά διεθνείς εμπειρίες που υιοθετήθηκαν στο παρελθόν από αντίστοιχους σιδηροδρομικούς Οργανισμούς. Ο Νέος ΟΣΕ θα καταρτίσει στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και θα συνάψει σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων, υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές που ακολουθούνται στους Γαλλικούς και Γερμανικούς σιδηροδρόμους.
Τα συστήματα και το Ταμείο Ανάκαμψης
Ο Νέος ΟΣΕ θα εξοπλιστεί με τα πιο σύγχρονα συστήματα ασφαλείας διαχείρισης της κυκλοφορίας συρμών (ERTMS), καθώς και βελτιστοποίησης της αξιοποίησης του δικτύου, πολλά από τα οποία είναι ήδη υπό εγκατάσταση στο δίκτυο του ΟΣΕ και τα τρένα ιδιοκτησίας της ΓΑΙΑΟΣΕ. Επιπρόσθετα, θα επανασχεδιασθεί εξ’ αρχής ένας προηγμένος ψηφιακός οργανισμός και θα εξοπλιστεί με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα (μητρώο παγίων, συστήματα προγραμματισμού και παρακολούθησης των μελετών και έργων, σύγχρονο σύστημα δυναμικής πληροφόρησης και εξυπηρέτησης των επιβατών).
Η αναδιοργάνωση του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025, με ενδιάμεσα ορόσημα:
Α. την υποβολή του σχεδίου εφαρμογής του μετασχηματισμού που θα περιέχει επίσης σχέδια της προτεινόμενης νομοθεσίας και της διακήρυξης για τον διεθνή διαγωνισμό πρόσληψης Τεχνικού Συμβούλου Διοίκησης (ΤΣΔ) της «Νέος ΟΣΕ» κατά το Q2 του 2024,
Β. την ψήφιση νομοθεσίας για νέο ΟΣΕ και δημοσίευση τευχών διεθνούς διαγωνισμού για τον ΤΣΔ μέχρι το τέλος του 2024 και
Γ. την έγκριση πολυετούς επενδυτικού προγράμματος και υπογραφή νέας σύμβασης απόδοσης μεταξύ ΟΣΕ και Ελληνικού κράτους μέχρι τον Ιούνιο του 2025.
Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Επενδύσεων
Ο Χρ. Σταϊκούρας παρουσίασε χτες και το Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που περιλαμβάνει έργα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Σε σχέση με το νέο ΔΕΔ - Μ (Δι -Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών) γίνεται αναφορά σε 2 ελληνικούς διαδρόμους: (α) Ευρωπαϊκός Διάδρομος Μεταφορών Δυτικών Βαλκανίων. Συνδέει την Ελλάδα με Αυστρία, Σερβία, Σλοβενία, Κροατία, Βόρεια Μακεδονία και (β) «Baltic-Black-Aegean Seas” (3-Seas). Συνδέει την Ελλάδα με Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Πολωνία, ενώ πλέον υφίστανται και επεκτάσεις προς Ουκρανία (Λιμάνι Οδησσού). Σύμφωνα με την παρουσίαση, η βιωσιμότητα του Νέου ΟΣΕ εξαρτάται από την ανάπτυξη υπερσύγχρονου, απολύτως ασφαλούς και πλήρως διαλειτουργικού δικτύου υψηλής ταχύτητας. Δίνεται έμφαση στις εμπορευματικές μεταφορές, αναγνωρίζοντας τη θέση της χώρας στην Ε.Ε. (ακραία θέση του ΔΕΔ -Μ), ενώ αυτονόητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας αποτελεί η συντήρηση του δικτύου. Σε σχέση με έργα καταγράφονται τα εξής:
Α. Ολοκλήρωση άξονα Πάτρα – Αθήνα - Θεσσαλονίκη (ΠΑΘ) (διπλή ηλεκτροδοτούμενη γραμμή με σύγχρονα δια - λειτουργικά συστήματα ERTMS) για επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές.
Β1. Ανάπτυξη εμπορευματικών πολυτροπικών μεταφορών με όλη την Ευρώπη, αξιοποιώντας τη δια - λειτουργικότητα με τα ευρωπαϊκά δίκτυα, μέσω των 3 συνοριακών σταθμών: • Ειδομένης (Ε), προς κεντρική Ευρώπη μέσω Δυτικών Βαλκανίων • Προμαχώνα (Π), προς Βαλκάνια και Κεντρική Ευρώπη (3 seas) • Ορμένιου, προς ανατολική Ευρώπη και Βαλτική (3 seas).
Β2. Σύνδεση με λιμάνια και ΒΙ.ΠΕ. με ταυτόχρονη ανάπτυξη εμπορευματικών κέντρων • Πειραιά • Θεσσαλονίκης • Νέας Καρβάλης • Αλεξανδρούπολης • Πάτρας • Βόλος • Λαυρίου • Ραφήνας • Ηγουμενίτσας.
Γ . Ολοκλήρωση / Ανάπτυξη - Υφιστάμενης μονής γραμμής Στρυμώνα - Αλεξανδρούπολης - Νέας γραμμής Θεσσαλονίκη - Καβάλα - Τοξότες - Προαστιακών δικτύων στα μεγάλα αστικά κέντρα (Δυτικής Αττικής, Δυτικής Θεσσαλονίκης, Πάτρας - Πύργου) - Περιφερειακών δικτύων.
