Ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο πληρωμών, που ξεκίνησαν από τα capital controls αλλά πήραν μορφή καταιγίδας μετά την πανδημία του Covid, έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια στις συναλλαγές των Ελλήνων καταναλωτών, με τις μικρότερες ηλικίες, τις υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις και τους πιο μορφωμένους να αγκαλιάζουν συγκριτικά περισσότερο τις αλλαγές αυτές.
Η χρήση του «πλαστικού» χρήματος και των ηλεκτρονικών πορτοφολιών έχουν επιτύχει μεγάλη διείσδυση στο καταναλωτικό κοινό και μόνο μέσα στην τελευταία τετραετία (δηλ. από την επέλαση του Covid – 19 μέχρι σήμερα), η χρήση των μετρητών για πληρωμές έχει μειωθεί στο 30% από 48% πριν.
Παράλληλα, το 65% των πληρωμών γίνεται σήμερα με χρήση κάρτας ή ψηφιακού πορτοφολιού από 44% προ Covid. Μάλιστα, το 77% (ποσοστό από τα υψηλότερα στην ΕΕ) των συναλλαγών με κάρτα στην Ελλάδα διεξάγεται ανέπαφα. Σημειώνεται ότι όπως προβλέπει σε μελέτη της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μέχρι το 2027 η χρήση καρτών για πληρωμές θα έχει ξεπεράσει τη χρήση μετρητών στην Ευρωζώνη.
Ενδεικτικά της δραστικής αλλαγής τοπίου όσον αφορά πληρωμές και μεταφορές χρημάτων στην Ελλάδα είναι τα ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας, που διεξήχθη από το INEMY – EΣΕΕ για λογαριασμό της Visa, με θέμα τη διείσδυση των ψηφιακών πληρωμών στην Ελλάδα και τις καταναλωτικές συνήθειες. Η έρευνα έθεσε ερωτήματα για την έκταση της χρήσης κάρτας σήμερα, για τους λόγους και το πότε οι καταναλωτές επιλέγουν τα μετρητά, ποια είναι η χρήση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού, πόσο ανοιχτοί είναι οι καταναλωτές στις νέες τεχνολογίες για αγορές στο εμπόριο και ποια προϊόντα αγοράζουν.
Όπως διαπιστώθηκε από τις απαντήσεις του κοινού στα παραπάνω ερωτήματα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (82%) οι Έλληνες έχουν εντάξει την πιστωτική/χρεωστική κάρτα, την ψηφιακή κάρτα και το ηλεκτρονικό πορτοφόλι στην καθημερινότητά τους και μόνο το 18% χρησιμοποιεί αποκλειστικά μετρητά.
Το 47% των ερωτώμενων δηλώνουν θετικοί για τις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία, ιδίως όταν αυτές αναβαθμίζουν την εμπειρία πληρωμών. Ωστόσο, ποσοστό 37% δηλώνει ότι χρειάζεται εκπαίδευση στους νέους τρόπους πληρωμών. Για ένα ποσοστό καταναλωτών 29%, τα μετρητά θα παραμείνουν ο προτιμότερος τρόπος πληρωμών.
Η επιλογή της χρήσης κάρτας για πληρωμές αιτιολογείται από τους χρήστες (58%) ως πιο απλός και άνετος τρόπος πληρωμών. Ένα 30% απαντά ότι θεωρεί τις κάρτες πιο ασφαλείς από τα μετρητά, ενώ ένα 19% των ερωτώμενων απαντά ότι επιλέγει ψηφιακά μέσα για πληρωμές διότι έτσι βοηθά να αποφευχθεί η φοροδιαφυγή.
Σημειώνεται ότι οι αγορές που γίνονται κυρίως με κάρτα, αντί μετρητών, είναι οι αγορές στο σούπερ μάρκετ και ακολούθως οι αγορές ρούχων, καλλυντικών και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Στον αντίποδα, οι κάρτες δεν χρησιμοποιούνται για πληρωμές ηλεκτρολόγων, υδραυλικών και υπηρεσιών καθαρισμού σπιτιών. Σημειώνεται ότι σε μια κλίμακα από 1 μέχρι 6 για την χρήση καρτών, στην κλίμακα 4,1 – δηλαδή ψηλά – βρίσκονται οι πληρωμές στις μικρές επιχειρήσεις (το 68% των αγορών σε μικρές επιχειρήσεις γίνεται με κάρτα). Πάντως, υπάρχει ένα ποσοστό καταναλωτών 18% που λέει ότι δεν πληρώνει με κάρτα στις μικρές επιχειρήσεις γιατί αυτές δεν διαθέτουν POS. Όσον αφορά αγορές μικρών ποσών, το 53% όσων τις πληρώνουν με μετρητά, το κάνουν διότι αισθάνονται άβολα να χρησιμοποιήσουν κάρτα για μικροποσά. Ένα 15% αυτών το δικαιολογεί με το ότι ο έμπορος έχει μικρό περιθώριο κέρδους.
Σημειώνεται ότι η μέση αξία συναλλαγής με κάρτα στον φυσικό κόσμο ανέρχεται σε 25 ευρώ και στον ψηφιακό σε 35.
Στις συνήθειες των καταναλωτών για τις ψηφιακές αγορές σε e-shop και ιστοσελίδες, το 43% των ερωτώμενων πραγματοποιεί τουλάχιστον μία αγορά τον μήνα. Το ποσοστό αυτό γίνεται 57% στις ηλικίες 18 – 34 ετών, ενώ στους 55+ το ποσοστό αντιστρέφεται τελείως. Καμία ψηφιακή αγορά δεν πραγματοποιεί ποσοστό 38%.
Η κάρτα κυριαρχεί στις ηλεκτρονικές αγορές (71% πληρώνουν με κάρτα), ενώ ένα 25% επιλέγει να πληρώσει με μετρητά κατά την παράδοση του προϊόντος. Το 76% των καταναλωτών δεν αγοράζουν πότε μέσω των social media, ενώ ένα 20% στις ηλικίες 18 -34 πραγματοποιεί τουλάχιστον μία αγορά τον μήνα.
Οι καταναλωτές εκφράζουν δυσπιστία στην αποθήκευση των στοιχείων της κάρτας τους (ποσοστό 72% δεν θέλει να αποθηκεύσει τα στοιχεία της κάρτας του κατά την αγορά του προϊόντος και 28% τα αποθηκεύουν για τις διαδικτυακές τους αγορές, εκ των οποίων το 53% το κάνει για ταχύτητα και ευκολία στην επόμενη αγορά). Όσο για το ηλεκτρονικό πορτοφόλι το 23% το έχει στο κινητό του και το 77% όχι, με τους νέους να κάνουν μεγαλύτερη χρήση του (33%).
