Η Ελλάδα έχει πάρει τα εύσημα για την μέχρι τώρα πορεία υλοποίησης του προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς βρίσκεται στις πρώτες χώρες της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τα αιτήματα πληρωμών. Όμως τα δύσκολα τώρα ξεκινούν, καθώς το δεύτερο μισό του Ταμείου Ανάκαμψης θα είναι πιο απαιτητικό για να φτάσουν στη χώρα μας τα υπόλοιπα περίπου 21 δισ. ευρώ μέσα στους επόμενους 30 μήνες, δηλαδή μέχρι τον Αύγουστο του 2026 που λήγει το πρόγραμμα.
Αυτό ήταν και το βασικό μήνυμα που έστειλαν τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την ημερίδα για την εφαρμογή του ελληνικού σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» που πραγματοποιήθηκε χθες. Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του εκπροσώπου της γενικής διεύθυνσης Οικονομικών Υποθέσεων της Κομισιόν στην Αθήνα, Chris Allen, ο οποίος συνοψίζοντας τις εργασίες της ημερίδας σημείωσε πως η χώρα μας καταγράφει εντυπωσιακή πρόοδο και έχει κάνει μια εξαιρετική αρχή στο Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά τα επόμενα χρόνια θα κληθεί να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις.
Τα σημεία προβληματισμού
Δεν είναι μόνο ο αριθμός των οροσήμων που αυξάνεται με κάθε αίτημα πληρωμής -για την τέταρτη δόση έχουμε 20 ορόσημα, για την πέμπτη 26 και προχωράμε μέχρι την ένατη δόση που έχει πάνω από 100 ορόσημα- αλλά και το γεγονός πως όσο περνάει ο καιρός αυτά μετατοπίζονται από τις θεσμικές αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις στην υλοποίηση των έργων. Και αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να ξεπεραστούν χρόνιες παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας που ευθύνονται για την καθυστέρηση έργων, από την λειτουργία της δημόσιας διοίκησης έως την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης και τις αποφάσεις σε περιπτώσεις προσφυγών.
Αυτό ανέφερε κατά τη χθεσινή ημερίδα και ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Νίκος Παπαθανάσης, κάνοντας λόγο για αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν όπως οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης και η ενίσχυση της δημόσια διοίκησης. «Είναι μια δυναμική εξέλιξη που δεν πρέπει να σταματήσει», σημείωσε ο κ. Παπαθανάσης συμπληρώνοντας πως οι προθεσμίες είναι ασφυκτικές και «όταν υπάρχει μια δικαστική εμπλοκή για κάποιο έργο, αυτή μπορεί να παρασύρει την επίτευξη ενός ορόσημου και να το πάει πίσω».
Υπό αυτό το πλαίσιο σημαντική κρίνεται η προώθηση των μεταρρυθμίσεων και η επίτευξη των στόχων που προβλέπει το Σχέδιο Ανάκαμψης που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και την ενίσχυση της λειτουργίας του συστήματος δικαιοσύνης, τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης και την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων. Όπως είπε ο υπουργός Επικρατείας, Άκης Σκέρτσος, ο σχεδιασμός του Ταμείου Ανάκαμψης βοηθά την κυβέρνηση στο να κάνει πιο αποτελεσματικά τη δουλειά της, ενώ σημείωσε πως στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης περιλαμβάνονται 139 μεταρρυθμιστικά ορόσημα, και μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τα 52 από αυτά, δηλαδή περίπου το 40%.
Μια ακόμη παράμετρο έθεσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, ο οποίος τόνισε πως η χώρα μας βρίσκεται στις πρώτες χώρες στην υλοποίηση του προγράμματος αλλά σημείωσε πως το δύσκολο τμήμα είναι αυτό που απομένει, καθώς υπάρχουν πράγματα που είναι εκτός του ελέγχου της κυβέρνησης. «Για παράδειγμα έξω από τον έλεγχο μας είναι οι καθυστερήσεις που αφορούν την πραγματική αλυσίδα προσφοράς. Αν ένας μηχανολογικός εξοπλισμός καθυστερήσεις για έξι μήνες ή ένα χρόνο δεν μπορεί να κάνεις κάτι. Είναι έξω από τον έλεγχο μας η ταχύτητα με την οποία θα κριθούν προσφυγές σε διαγωνισμούς», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Οι ευελιξίες
Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες τα κυβερνητικά στελέχη εξέφρασαν την πεποίθησή τους πως η χώρα μας θα ολοκληρώσει με επιτυχία τα προπαιτούμενα. Το ίδιο σημείωσαν και τα στελέχη της Κομισιόν που τις προηγούμενες ημέρες είχαν σειρά συναντήσεων με τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες. Ο Johannes Luebking, Επικεφαλής Σύμβουλος της Ειδικής Ομάδας (Task Force) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης, υπογράμμισε ότι διαπιστώνεται καλή ετοιμότητα και μεγάλη προθυμία από την κυβέρνηση και τους αρμόδιους φορείς, ώστε να επιταχυνθούν οι χρόνοι υλοποίησης. «Έχουμε εμπιστοσύνη στους Έλληνες εταίρους ότι θα το πετύχουν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Με δεδομένο πως δυσκολίες αντίστοιχες με αυτές της χώρας μας αντιμετωπίζουν, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα δικά τους προγράμματα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο σχετικός κανονισμός περιλαμβάνει μια σειρά από ευελιξίες όπως η «περίοδος χάριτος» για κάποια ορόσημα αλλά και η δυνατότητα συγκεκριμένων αλλαγών, όπως έγραφε χθες το insider.gr. Όπως είπε ο κ. Παπαθανάσης οι αλλαγές στο πρόγραμμα Ανάκαμψης είναι πολύ συγκεκριμένες και μπορούν να γίνουν μόνο αν υπάρχει αντικειμενική δυσκολία.
Πέρα από τις όποιες «διευκολύνσεις» μπορεί να συμφωνηθούν, η ολοκλήρωση σημαντικών έργων και η επίτευξη των εμβληματικών στόχων του Ταμείου Ανάκαμψης παραμένει επιβεβλημένη. Μεταξύ αυτών η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, και του χωρικού σχεδιασμού, ο εκσυχρονισμός του Δημοσίου και ειδικά του ΕΣΥ, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης, η ψηφιοποίηση των αρχείων των δημόσιων υπηρεσιών κ.α.
Τα επόμενα βήματα
Βασική πρόκληση για φέτος είναι η υποβολή δύο διπλών αιτημάτων (επιδοτήσεις και δάνεια), το ένα στα τέλη Απριλίου και το άλλο όπως δήλωσε ο κ. Παπαθανάσης στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό για το τέταρτο αίτημα πληρωμής στο σκέλος των δανείων ο στόχος έχει ήδη επιτευχθεί καθώς έχουν συμβασιοποιηθεί δάνεια 4,7 δισ. ευρώ, ενώ για το σκέλος των επιδοτήσεων εκκρεμούν τρία ορόσημα από τα συνολικά 20 που προβλέπονται.
Όπως είχε γράψει το insider.gr, τα τρία αυτά ορόσημα έχουν να κάνουν με την ολοκλήρωση των διαγωνισμών για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), την ανάθεση του έργου για τον πεζόδρομο των 12 χλμ στην Αθηναϊκή Ριβιέρα και το πρόγραμμα Εξοικονομώ για επιχειρήσεις που θα πρέπει να έχουν εγκριθεί τουλάχιστον 9.700 αιτήσεις.
