Σταθερά στο «μικροσκόπιο» των Βρυξελλών βρίσκονται το τελευταίο διάστημα μία σειρά από κινεζικά προϊόντα, με την ΕΕ να εμφανίζεται ιδιαίτερα αναστατωμένη από τις τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις που δίδει το Πεκίνο στη βιομηχανία του και τη συνεπακόλουθη υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα σε πολλούς κλάδους, με αποτέλεσμα να πλημμυρίζει τις ευρωπαϊκές αγορές με ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ηλιακά πάνελ και διαφόρων ειδών εξοπλισμό.
Οι έρευνες που έχει ανοίξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρώτα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα ηλιακά πάνελ και τώρα για τις δημόσιες προμήθειες με εξοπλισμό ιατρικό και συστήματα ασφαλείας δοκιμάζουν τις εμπορικές σχέσεις που είναι ήδη τεταμένες, εν όψει μάλιστα της επίσκεψης του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ στην Ευρώπη τον επόμενο μήνα. Πρόκειται για την πρώτη του επίσκεψη στην Ευρώπη μετά από πέντε χρόνια, στη διάρκεια της οποίας θα έχει συνάντηση με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι, ενώ θα επισκεφθεί την Ουγγαρία και τη Σερβία.
Ακανθώδες θέμα, το οποίο και θα μπει στο τραπέζι των συζητήσεων, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας με την ΕΕ, το οποίο διαμορφώθηκε πέρυσι στα 291 δισ. ευρώ, παρότι μειωμένο 27% ή κατά 106 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2022, οπότε είχε εκτιναχθεί κοντά στα 400 δισ. ευρώ, στο υψηλότερο επίπεδο σε διάρκεια 10ετίας. Το 2023, η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εταίρος της ΕΕ στις εισαγωγές αγαθών (20,5% των συνολικών εισαγωγών) και ο τρίτος μεγαλύτερος εταίρος στις εξαγωγές αγαθών της ΕΕ (8,8% επί του συνόλου), σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Όπως επισημαίνουν ωστόσο αναλυτές, η μείωση του εμπορικού ελλείμματος της ΕΕ με την Κίνα έχει να κάνει περισσότερο με την προσπάθεια του Πεκίνου να εξασφαλίσει στρατηγική ανεξαρτησία από τη Δύση παρά με μία επιτυχή προσέγγιση της Ευρώπης για μείωση των κινδύνων που απορρέουν από την Κίνα.
Η στάση της ΕΕ απέναντι στην Κίνα
Ωστόσο, οι διαδοχικές έρευνες αντανακλούν την ολοένα και πιο δυναμική προσέγγιση της ΕΕ προς την Κίνα, απειλώντας με περιοριστικά εμπορικά μέτρα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επιβολή δασμών, αποκόπτοντας την Κίνα από τις ευρωπαϊκές αγορές και πυροδοτώντας ουσιαστικά εμπορικό πόλεμο σε μία περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για την Γηραιά Ήπειρο, καθώς καλείται να βρει τρόπους να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση και τις τεράστιες αμυντικές δαπάνες. Η Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ότι το να ξέρεις ότι σε έχουν παίξει, σου διδάσκει ότι πρέπει να προσέχεις, να είσαι πολύ πιο παρατηρητικός και να κάνεις καλύτερες ενέργειες.
Ήδη Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι - ο οποίος έχει επιφορτιστεί από την Κομισιόν να εκπονήσει μία έκθεση σχετικά με τρόπους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ - υποστήριξαν ότι οι εμπορικές αθέμιτες πρακτικές της Κίνας βρίσκονται στο επίκεντρο των μεγαλύτερων κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων που ταλαιπωρούν την Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια. Η έλλειψη διεθνών κανόνων και διευθέτησης διαφορών έχει δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό που έχει κάνει τους ψηφοφόρους να στραφούν ενάντια στις δημοκρατικές αξίες, είπε ο Ντράγκι σε ομιλία του τον Φεβρουάριο.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γαλλοϊταλικός άξονας υπέρ Ντράγκι στο τιμόνι της Κομισιόν - Το σενάριο που «ξαναζεσταίνεται»
Η προσέγγιση της ΕΕ ευθυγραμμίζεται με αυτή την ΗΠΑ, ειδικά μετά την επίσκεψη της υπουργού Οικονομικών τους, Τζάνετ Γέλεν, στην Κίνα πριν από λίγες ημέρες, η οποία επεσήμανε ότι η τεράστια παραγωγή των εργοστασίων της Κίνας έχει γίνει παγκόσμιο πρόβλημα. Οι ΗΠΑ έχουν αφήσει όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής πρόσθετων δασμών, όπως είπε, για να ανακόψουν την πλημμύρα κινεζικών προϊόντων και κάλεσαν και τις Βρυξέλλες να ακολουθήσουν την ίδια αυστηρή στάση. Παρ' όλα αυτά, δεν φαίνεται να υπάρχει ενιαία γραμμή στην ΕΕ, με τον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς να κρατά χαμηλούς τόνους στο πρόσφατο ταξίδι του στην Κίνα και την Ιταλία να επιδιώκει επενδυτικές συνεργασίες με το Πεκίνο παρά την αποχώρησή του από την κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος».
Έρευνες σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ηλιακά πάνελ
Είναι στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας όπου η ΕΕ αγωνίζεται σθεναρά για να αποτρέψει τον αθέμιτο ανταγωνισμό από φθηνές κινεζικές εισαγωγές όλων των ειδών, από ηλεκτρικά οχήματα μέχρι ηλιακά πάνελ. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει εγείρει ανησυχίες ότι οι εγχώριες πράσινες τεχνολογίες της θα μπορούσαν να παραβιαστούν ειδικά στην κρίσιμη περίοδο μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050.
Την τελευταία δεκαετία, η Κίνα έχει κυριαρχήσει στην αγορά καθαρής τεχνολογίας, με τις εγχώριες βιομηχανίες της να ενισχύονται από τις μαζικές κρατικές επιδοτήσεις. Για παράδειγμα, στον τομέα ηλιακής ενέργειας, οι εταιρείες είναι σε θέση να πωλούν προϊόντα κατά μέσο όρο 20% χαμηλότερα από ό,τι οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις τιμές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η ΕΕ παρουσίασε πέρυσι έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου 462 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Τον προηγούμενο μήνα, η ΕΕ βρήκε επαρκή στοιχεία ότι οι εισαγωγές νέων ηλεκτρικών οχημάτων με μπαταρία από την Κίνα έλαβαν επιδοτήσεις, όπως άμεση μεταφορά κεφαλαίων, φορολογικές ελαφρύνσεις ή δημόσια παροχή αγαθών ή υπηρεσιών κάτω από τις τιμές της αγοράς. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να εισαγάγει δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές, κάτι που θα εξετάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν ολοκληρώσει την έρευνά της για τα κινεζικά αυτοκίνητα στις αρχές του καλοκαιριού.
Η ΕΕ χρησιμοποιεί επίσης ένα νέο εργαλείο - τον κανονισμό της για τις ξένες επιδοτήσεις - για να ακυρώσει την υποβολή προσφοράς από το Πεκίνο σε διαγωνισμό σιδηροδρόμων στη Βουλγαρία, καθώς και για ηλιακά πάρκα στη Ρουμανία. Η Κομισιόν έχει ξεκινήσει και έρευνα για την ανάμειξη της Κίνας σε αιολικά πάρκα στην Ισπανία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Ανησυχία για τις δημόσιες συμβάσεις
Η ΕΕ ξεκίνησε επίσης αυτή την εβδομάδα έρευνα και για την προμήθεια ιατροτεχνολογικών προϊόντων, καθώς και εξοπλισμού ασφαλείας από την Κίνα, στο πλαίσιο του μέτρου για τις διεθνείς δημόσιες συμβάσεις (IPI), σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες ότι το Πεκίνο ευνοεί με αθέμιτο τρόπο εγχώριους προμηθευτές. Εάν αποδειχθεί ότι το Πεκίνο ευνοεί τους προμηθευτές του σε ιατρικό εξοπλισμό και συστήματα ασφαλείας, από βελόνες έως ορθοπεδικές συσκευές και περίπλοκα σκάνερ, τότε η ΕΕ θα απαγορεύσει σε αυτές τις κινεζικές εταιρείες να συμμετέχουν σε ευρωπαϊκές δημόσιες συμβάσεις.
Ήδη, αξιωματούχοι της Κομισιόν έκαναν έφοδο στα γραφεία της κρατικής κινεζικής εταιρείας εξοπλισμού ασφαλείας Nuctech στην Ολλανδία και στην Πολωνία, καθότι είχε κερδίσει περισσότερους από 160 διαγωνισμούς στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία, παρά τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που ενέχουν τα προϊόντα της εταιρείας για την εθνική ασφάλεια. Η Nuctech αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα της τεράστιας προσπάθειας που κάνει η Κίνα για να αποκτήσει πρόσβαση στην αγορά της Ευρώπης. Εάν αποδειχθεί ότι παραβίασε τους κοινοτικούς κανόνες, η εταιρεία θα αντιμετωπίσει πρόστιμα αντίστοιχα με το 6% των παγκόσμιων εσόδων.
Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε βεβαίως τις έντονες αντιδράσεις του Πεκίνου, με εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας να δηλώνει ότι πρόκειται για βήμα προστατευτισμού που βλάπτει την εικόνα της ΕΕ, τη στιγμή που η τελευταία ισχυρίζεται ότι διαθέτει την πιο ανοικτή αγορά στον κόσμο. Να σημειωθεί ότι το Πεκίνο δεν υπήρξε ουδέποτε μέλος της «Συμφωνίας Κρατικών Συμβάσεων» του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) που δίδει τη δυνατότητα σε ξένες επιχειρήσεις να συμμετέχουν σε κρατικές συμβάσεις. Η ΕΕ είναι μέλος και η Κίνα έκανε αίτηση ένταξης το 2007, αλλά δεν έχει ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις. Ερωτηθείς γιατί οι κινεζικές εταιρείες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις κρατικές συμβάσεις της Ευρώπης, τη στιγμή που το Πεκίνο δεν συμμετέχει στην εν λόγω συμφωνία και δεν παρέχει ισότιμη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στη δική του αγορά, ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών απάντησε ότι η Κίνα είναι μέλος του ΠΟΕ και ακολουθεί τους κανόνες του.
Συνεργασία για την κυκλική οικονομία
Η ΕΕ και η Κίνα συμφώνησαν σε έναν οδικό χάρτη συνεργασίας στην κυκλική οικονομία. Ο οδικός αυτός χάρτης ορίζει τις ενέργειες στις οποίες θα προβούν φέτος οι δύο πλευρές στο πλαίσιο του Μνημονίου Κατανόησης ΕΕ-Κίνας για την κυκλική οικονομία με επίκεντρο τα πλαστικά, συμπεριλαμβανομένων και των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων για μία παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά, καθώς και τις αλυσίδες αξίας μπαταριών και τη μεταποίηση.
Ο Επίτροπος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους αναφέρει ότι η μετάβαση στην κυκλική οικονομία είναι μία παγκόσμια πρόκληση και προϋποθέτει μεγάλες αλλαγές σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Με αυτόν τον οδικό χάρτη, όπως είπε, η ΕΕ συνεχίζει τη συνεργασία με την Κίνα σε αυτόν τον τομέα δημιουργώντας ευκαιρίες για πιο βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.
Η πρώτη δράση για τα πλαστικά έχει προγραμματιστεί για το Μάιο με λεπτομερείς συζητήσεις σε θέματα που αφορούν το σχεδιασμό και τον κύκλο ζωής της κυκλικής οικονομίας, μέτρα για την χρήση πλαστικών και τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά. Θα ακολουθήσουν εργαστήρια για τις αλυσίδες αξίας των μπαταριών και την ανακατασκευή κατά τη διάρκεια του 2024.
Ο κοινός οδικός χάρτης συμφωνήθηκε στο περιθώριο του Παγκόσμιου Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας, μεταξύ του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Αντιπροέδρου της Εθνικής Επιτροπής Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων της Κίνας. Θα αναθεωρηθεί στον επόμενο διάλογο υψηλού επιπέδου για την κυκλική οικονομία.
