Ρεκόρ υποθέσεων πιθανής απάτης και λανθασμένης σήμανσης ελαιόλαδου είχε να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση το πρώτο τρίμηνο του 2024, καθώς ο πληθωρισμός των τροφίμων εκτόξευσε την τιμή του ελαιόλαδου, το κόστος του οποίου έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2018 με την παραγωγή να πλήττεται από ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική κρίση και άλλους παράγοντες.
Καθώς η τιμή έχει εκτοξευθεί, αυξήθηκε και ο αριθμός των «διασυνοριακών ειδοποιήσεων της ΕΕ», οι οποίες περιλαμβάνουν λανθασμένη επισήμανση, πιθανή απάτη και υποθέσεις ασφάλειας που αφορούν νοθευμένα έλαια, όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Guardian.
Το πρώτο τρίμηνο του 2018, καταγράφηκαν μόλις 15 τέτοιες περιπτώσεις από την ΕΕ. Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε σε 50 περιπτώσεις τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους, πάνω από τριπλασιασμός, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Guardian.
Ωστόσο, τα κρούσματα αυτά είναι μόνο εκείνα που έχουν εντοπιστεί και αναφερθεί από τα κράτη-μέλη στη Γενική Διεύθυνση Υγείας της ΕΕ. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τις εγχώριες περιπτώσεις και το πραγματικό μέγεθος της απάτης είναι πιθανώς πολύ μεγαλύτερo, σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα.
Οι αναφορές περιστατικών περιελάμβαναν ελαιόλαδα μολυσμένα με μη εγκεκριμένες ουσίες όπως φυτοφάρμακα, ορυκτέλαια και μια περίπτωση που ανακαλύφθηκαν θραύσματα γυαλιού.
Υπήρχαν επίσης πολλές περιπτώσεις όπου το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο κρίθηκε πως ήταν τελικά νοθευμένο, για παράδειγμα με ανάμειξή του με έλαια κατώτερης ή φθηνότερης ποιότητας, περιπτώσεις όπου το παρθένο ελαιόλαδο χαρακτηρίστηκε ως έξτρα παρθένο και αρκετές περιπτώσεις παραπλανητικής ή ψευδούς επισήμανσης προέλευσης.
Μία χαρακτηριστική περίπτωση απάτης είναι εκείνη όπου η Γερμανία ανέφερε ένα κρούσμα εισαγωγής «ελαίου λαμπάντε» από το Ισραήλ, ποιότητα που θεωρείται ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση χωρίς περαιτέρω διύλιση, και διατίθεται στο εμπόριο ως «εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο».
Από τις 182 κοινοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης με το ελαιόλαδο που στάλθηκαν στην ΕΕ από τις αρχές του 2023, οι 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα.
Η ΕΕ εισήγαγε νέους κανόνες σχετικά με τους ελέγχους συμμόρφωσης των προτύπων εμπορίας για το ελαιόλαδο, καθώς και μεθόδους ανάλυσής του, τον Ιούλιο του 2022.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι ο υψηλότερος αριθμός ειδοποιήσεων στο σύστημα δεν υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για τους καταναλωτές. «Ο ετήσιος υψηλότερος αναφερόμενος αριθμός κοινοποιήσεων αποτελεί απόδειξη των καλύτερων ανταλλαγών των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών και της επαγρύπνησής τους έναντι της απάτης στην αγροδιατροφική αλυσίδα.
Ελαιόλαδο και κλιματική αλλαγή
Όπως επισημαίνει ο Guardian, η παγκόσμια θέρμανση έχει οδηγήσει σε πτώση των επιπέδων παραγωγής ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια. Οι καλλιέργειες στην Ισπανία, οι οποίες παρήγαγαν περισσότερο από το μισό ελαιόλαδο στον κόσμο το 2018-19, έχουν πληγεί από ξηρασία και καύσωνες άνω των 40 βαθμών Κελσίου.
Τα προσωρινά στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου (IOC) δείχνουν ότι τα παγκόσμια επίπεδα παραγωγής αναμένεται να μειωθούν σε 2,4 εκατομμύρια τόνους το 2023-24, μειωμένα κατά 27% από το 2018-19 και χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα επίπεδα κατανάλωσης των 2,6 εκατομμυρίων τόνων.
Ως αποτέλεσμα, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί. Εκατό κιλά έξτρα παρθένου ελαιολάδου από την πόλη Jaén στην Ισπανία κόστισαν 787 ευρώ τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, από 262,50 ευρώ πέντε χρόνια νωρίτερα.
