Στο τελευταίο κεφάλαιο της «μάχης» κατά του πληθωρισμού έχει πλέον εισέλθει η Federal Reserve, παρότι θα χρειαστεί ακόμη κάποιος χρόνος έως ότου ο ρυθμός αύξησης των τιμών υποχωρήσει στο στόχο του 2%, με τους διαμορφωτές νομισματικής πολιτικής να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις όποιες ενδείξεις αναζωπύρωσης του πληθωρισμού. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν στη σημερινή συνεδρίαση η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ θα σηματοδοτήσει ότι είναι έτοιμη να ανοίξει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων το Σεπτέμβριο, λαμβάνοντας υπόψη και το σενάριο εκλογής Ντόναλντ Τραμπ. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ βρίσκεται κοντά σε σημείο καμπής.
Τα μεγάλα ερωτήματα
Ακόμη ένα σημαντικό ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσει η Fed είναι εάν οι τιμές θα υποχωρήσουν σημαντικά από τα σημερινά επίπεδα. Το άσχημο νέο, όπως υποστηρίζουν αναλυτές, είναι ότι παρότι ο πληθωρισμός έχει τιθασευθεί σε μεγάλο βαθμό, οι υψηλότερες τιμές ήρθαν για να μείνουν. Οι κίνδυνοι δεν έχουν ανατραπεί και οι μεγάλες μειώσεις των τιμών από μήνα σε μήνα έχουν γίνει σπάνιες.
Σήμερα, η Fed αναμένεται να διατηρήσει τα επιτόκια σταθερά σε υψηλό 23 ετών, στο 5,25% έως 5,5%, και να ανοίξει την πόρτα για μείωση των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου. Με την ανεργία σε υψηλό έτους, στο 4,1% τον Ιούνιο, ορισμένοι οικονομολόγοι διερωτώνται μήπως μία κίνηση το Σεπτέμβριο σημάνει υπερβολικά μεγάλη καθυστέρηση. Η οικονομία βρίσκεται σε σταυροδρόμι και οι καταναλωτές δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους με τα σημερινά υψηλά επιτόκια, ενώ ο δείκτης ατομικών καταναλωτικών δαπανών, τον οποίο παρακολουθεί στενά η Fed, είναι μόλις μισή ποσοστιαία μονάδα πάνω από το στόχο του 2% από το απόγειο του 7,1%.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν πιθανές μία ή δύο επιτοκιακές μειώσεις έως τα τέλη του έτους, σε μία αλλαγή στάσης καθότι μόλις πριν από δύο μήνες δεν προβλεπόταν καμία απολύτως κίνηση το 2024. Ο διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, Ντέιβιντ Σόλομον, λέει ότι μία ή δύο μειώσεις αρχής γενομένης από το Σεπτέμβριο είναι τώρα πιο πιθανές, καθότι έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών από τον παρατεταμένο πληθωρισμό. Οι προοπτικές ωστόσο παραμένουν αβέβαιες όσον αφορά στην πορεία της αμερικανικής οικονομίας, καθώς θα μπορούσε να υπάρξει ανατροπή ανά πάσα στιγμή στο σημερινό έκρυθμο γεωπολιτικό σκηνικό.
Το πιο σημαντικό ερώτημα για τους καταναλωτές, εάν δώσει σήμα για κίνηση το Σεπτέμβριο, είναι πόσο θα μειώσει τα επιτόκια η Fed. Εάν η Fed καταλήξει να μειώσει τα επιτόκια γρήγορα και επιθετικά, αυτό μπορεί να σημάνει ότι ανησυχεί για ταχεία επιδείνωση της οικονομίας.
Εάν πάλι αποφασίσει ότι έκανε λάθος που δεν μείωσε τα επιτόκια τον Ιούλιο, έχει δύο κύριες επιλογές. Πρώτον, θα μπορούσε να μειώσει τα επιτόκια περισσότερο, κατά μισή ποσοστιαία μονάδα αντί για 25 μονάδες βάσης.
Δεύτερον, θα μπορούσε να αποφασίσει να μειώσει το κόστος δανεισμού σε μια έκτακτη, μη προγραμματισμένη συνεδρίαση. Οι αξιωματούχοι της Fed έχουν κάνει τέτοιου είδους επιθετικές κινήσεις στο παρελθόν, αλλά συνήθως τις κρατούν για πιο δύσκολες συνθήκες. Για παράδειγμα, η Fed στα τέλη της δεκαετίας του 1990, μια εποχή με την οποία οι οικονομολόγοι συχνά συγκρίνουν με τον τρέχοντα κύκλο σύσφιξης, προχώρησε σε έκτακτη μείωση επιτοκίων.
Τι θα σήμαινε μία νίκη Τραμπ για τη Fed
Οι επενδυτές προσπαθούν να καταλάβουν τι θα σήμαινε μια δεύτερη προεδρία Ντόναλντ Τραμπ για την οικονομία των ΗΠΑ, την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ και τα επιτόκια, παρότι σταθμίζουν και την πιθανότητα η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις να ανατρέψει τα δεδομένα. Υπάρχουν δύο πτυχές στη συζήτηση - η πιθανή πίεση από τον Τραμπ στη Fed και ο αντίκτυπος των κραδασμών της πολιτικής Τραμπ στην οικονομία και τα επιτόκια.
Ο Τραμπ προέτρεψε την Fed να μην μειώσει τα επιτόκια πριν από τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, καθώς ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός, κάτι που πολλοί θεωρούν ότι δεν θα ήταν δικαιολογημένη μια επιτοκιακή μείωση πριν από τις εκλογές. Αυτό βεβαίως δεν θα εμπόδιζε την Fed να μειώσει τα επιτόκια το Σεπτέμβριο, αν και είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ίδια την κεντρική τράπεζα να αιτιολογήσει τις προθέσεις της, ένας λόγος για τον οποίο είναι απίθανο να υπάρξει πρόωρη μείωση στη σημερινή συνεδρίαση.
Οι περισσότεροι επενδυτές υποθέτουν ότι, μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του, ο Τραμπ θα ασκούσε πιέσεις στην Fed να μειώσει γρήγορα τα επιτόκια, αποφεύγοντας ωστόσο μετωπική σύγκρουση και αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της, κάτι που θα προκαλούσε έντονες επικρίσεις αλλά και αναταράξεις στις αγορές. Επιπλέον, οποιαδήποτε πολιτική πίεση θα δυσκόλευε τα περιθώρια κινήσεων για τη Fed διατηρώντας παράλληλα την αξιοπιστία της στο μέτωπο του πληθωρισμού. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, είναι πιθανό να κρατήσει χαμηλό προφίλ, συνεχίζοντας το έργο του και βασιζόμενος στο Κογκρέσο για να του παράσχει θωράκιση από την εκτελεστική εξουσία.
Μία νίκη Τραμπ αποτυπώνεται ήδη στις αλλαγές της χρηματιστηριακής αγοράς οι οποίες σημαίνουν ότι οι επενδυτές πιστεύουν πως οι πολιτικές του Τραμπ για το εμπόριο, τη μετανάστευση, τα δημοσιονομικά, την ενέργεια και την απορρύθμιση θα ωθούσαν σε υψηλότερα επίπεδα τόσο τον πληθωρισμό όσο και το ονομαστικό ΑΕΠ. Αυτό θέτει αυτομάτως στην Fed ένα δίλημμα: να δώσει κάποιο σήμα για τα σχέδια πολιτικής της υπό το πρίσμα πιθανών κλυδωνισμών ή να περιμένει και να διακινδυνεύσει να μείνει ξανά πίσω από την καμπύλη;
Τα περιθώρια κινήσεων της Fed
Η Fed δεν γνωρίζει ποιος θα είναι ο νικητής των εκλογών, ούτε και θέλει να δείξει ότι προδικάζει τις πολιτικές Τραμπ ως πληθωριστικές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Οι αποδόσεις των ομολόγων αντιδρούν ανάλογα, αυξάνονται όταν βελτιώνονται οι πιθανότητες νίκης Τραμπ και υποχωρούν ότι απομακρύνεται αυτή η προοπτική. Βραχυπρόθεσμα, υπάρχουν καλοί λόγοι για την Fed να παραμείνει απόλυτα εστιασμένη στα στοιχεία για τον πληθωρισμό και την απασχόληση που θα ανακοινωθούν το επόμενο διάστημα. Αλλά δεν θα ήταν συνετό να αγνοήσει πιθανές κρίσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν.
Αυτό που θα πρέπει να κάνει η Fed είναι να εξετάσει το επίπεδο των επιτοκίων που θα την οδηγούσε σε ένα καλό σημείο στα μέσα του 2025 για ένα ευρύ φάσμα σεναρίων. Σε αυτά θα πρέπει να συμπεριληφθούν πιθανές κρίσεις που θα μπορούσαν να πυροδοτηθούν από πολιτικές του Τραμπ, αλλά και γεγονότα που εξαρτώνται από την προεδρία της Χάρις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μια καλή θέση στα μέσα του 2025 μπορεί να σημαίνει ένα επιτόκιο της τάξης του 4 έως 4,5% - σημαντικά χαμηλότερο από το τρέχον ποσοστό 5,25 έως 5,5%, παρότι εξακολουθεί να είναι λίγο περιοριστικό.
Εάν οι εισερχόμενες κρίσεις είναι πληθωριστικές ή ο πληθωρισμός αποδειχθεί επίμονος, η Fed θα μπορούσε στη συνέχεια να σταματήσει ή ακόμη και να πατήσει φρένο με πιθανή ακόμη και αύξηση στο τέλος του 2025, εάν χρειαστεί. Εάν τα εισερχόμενα σοκ και τα δεδομένα δεν είναι πληθωριστικά, θα μπορούσε να συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια ή ακόμη και να επιταχύνει τις μειώσεις. Αν κάνει δύο μειώσεις υπό τον νέο πρόεδρο στο πρώτο εξάμηνο του 2025, αυτό αφήνει περιθώρια για δύο, πιθανώς τρεις μειώσεις στην υπόλοιπη διάρκεια του 2024. Φυσικά, καμία πολιτική δεν μπορεί ποτέ να καθοριστεί με ακρίβεια. Εάν η αγορά εργασίας αποδυναμωθεί πιο έντονα τους επόμενους μήνες, η Fed θα πρέπει να κινηθεί επιθετικά. Εν συνεχεία, η προτεραιότητα θα μετατοπιστεί στη διάσωση της ομαλής προσγείωσης της αμερικανικής οικονομίας και στις ανησυχίες από πιθανά σοκ του Τραμπ αργότερα.
