Αναθεώρηση του ενεργειακού προσανατολισμού των ΗΠΑ, με επιπτώσεις στις παγκόσμιες αγορές, φέρνει η δεύτερη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία. Πρώτα και καλύτερα γιατί η αλλαγή στην πυραμίδα της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας καθιστά σαφώς πιο εμφατική την κυριαρχία των ορυκτών καυσίμων στο ενεργειακό μείγμα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Επίσης, αναμένεται φρένο στις «πράσινες» επενδύσεις – μεταξύ των οποίων και στα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Μία εξέλιξη που φαίνεται πως προεξοφλούν και οι αγορές, με τη χθεσινή «βουτιά» των μετοχών μεγάλων εταιρειών του κλάδου, λίγες ώρες αφότου «κλείδωσε» η δεύτερη προεδρική θητεία του επιχειρηματία.
Όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά στο Insider.gr εγχώριοι ενεργειακοί αναλυτές, δεν είναι τυχαίο ότι αρκετές φορές στην προεκλογική του εκστρατεία ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είχε σχολιάσει ειρωνικά την πολιτική Μπάιντεν για την προώθηση των «καθαρών» μορφών ενέργειας, ενώ είχε διαβεβαιώσει για την «επιστροφή» στις παραδοσιακές ενεργειακές πηγές – δηλαδή το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Μάλιστα, αμερικανικά μίντια έχουν επισημάνει πως η ενεργειακή πολιτική του Τραμπ μπορεί να συνοψιστεί στο μότο «Drill, baby, drill», το οποίο επανέλαβε αρκετές φορές στις προεκλογικές του ομιλίες.
Πίσω από αυτό το μότο, βρίσκεται η πεποίθηση του Αμερικανού προέδρου ότι οι εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορούν να ανακόψουν τις πληθωριστικές πιέσεις, στηρίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των Αμερικανών, «με μαζική μείωση των τιμών, σε επίπεδα που δεν έχουν ξανασυμβεί».
«Διαθέτουμε πολύ περισσότερο υγρό χρυσό κάτω από τα πόδια μας -ενέργεια, πετρέλαιο και φυσικό αέριο- από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά τον περασμένο Ιανουάριο. «Έχουμε πολύ διαθέσιμο πλούτο».
«Γκάζι» στις εξαγωγές αερίου
Σε αυτή την προδιαγεγραμμένη ενεργειακή στροφή, το ενδιαφέρον εκτός των αμερικανικών συνόρων επικεντρώνεται στο γεγονός ότι, για τον Ντόναλντ Τραμπ, η τόνωση της αμερικανικής οικονομίας μέσω των ορυκτών καυσίμων «περνά» και από την ενίσχυση των εξαγωγών – και ιδιαίτερα του φυσικού αερίου. Ενδεικτική ήταν η αντίδρασή του στην απόφαση Μπάιντεν, τον Ιανουάριο του 2025, να «παγώσει» τις άδειες για νέες μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου, μέχρις ότου πραγματοποιηθεί ευρεία επισκόπηση της μαζικής αύξησης των εξαγωγών των ΗΠΑ σε ξένες χώρες.
Η άμεση αντίδραση του Τραμπ ήταν ότι θα ξεπαγώσει τις άδειες την πρώτη ημέρα που θα αναλάμβανε χρέη προέδρου, μετά την εκλογή του. «Ο Μπάιντεν δεν θέλει να κατασκευάζονται νέα τερματικά στις ΗΠΑ, αν και είναι η καλύτερη επιλογή», είχε σχολιάσει.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ΗΠΑ έγιναν το 2023 οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς LNG, γεγονός το οποίο απέφερε έσοδα δεκάδες δισεκατομμυρίων στην αμερικανική οικονομία, ενώ οι φετινές εξαγωγές προβλέπεται να κινηθούν σε 4πλάσια επίπεδα συγκριτικά με το 2019.
«Αγκάθι» ένας εμπορικός πόλεμος
Παράλληλα, μέχρι το 2028 πρόκειται να τεθούν προοδευτικά σε λειτουργία 5 νέα τέρμιναλ LNG. Έτσι, μία αμερικανική πολιτική στήριξη των εξαγωγών θα ενισχύσει τη διεθνή προσφορά φυσικού αερίου, σε μία περίοδο όπου βρίσκονται υπό κατασκευή αρκετά ακόμη μεγάλα τερματικά σε άλλες περιοχές του πλανήτη (Κατάρ, Αυστραλία, Καναδάς).
Εγχώριοι αναλυτές εκτιμούν ότι σε ορίζοντα 3ετίας η προσφορά LNG θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα, ώστε η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αέριο να γίνει ανταγωνιστική ακόμη και με τις ΑΠΕ. Επίσης, η υψηλή διαθεσιμότητα υγροποιημένου αερίου, και σε σαφώς πιο ελκυστική τιμή, έχει και ελληνικό ενδιαφέρον, ενισχύοντας την προοπτική να μετατραπεί η χώρα μας σε «πύλη» εισόδου καυσίμου για την ευρύτερη περιοχή.
Μόνος αστερίσκος είναι το ενδεχόμενο επιδείνωσης των εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., καθώς ο Τραμπ έχει δεσμευθεί για την επιβολή ενός ενιαίου δασμού για τα περισσότερα προϊόντα που εισάγονται στην Αμερική – μεταξύ των οποίων και τα ευρωπαϊκά. Επίσης, Κανονισμοί της Ε.Ε. όπως ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) μπορεί να προκαλέσουν αντίμετρα από τις ΗΠΑ, διαταράσσοντας τις ενεργειακές εξαγωγές.
Οι ΑΠΕ και ο IRA
Αν ληφθούν υπόψη στην κυριολεξία τους οι δηλώσεις που κατά καιρούς έχει κάνει ο Τραμπ για τις ΑΠΕ, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένας από τους μεγαλύτερους πολέμιους της «καθαρής» ενέργειας. Ενδεικτικά, έχει χαρακτηρίσει τις ΑΠΕ «απλώς απάτη», που αυξάνουν το ενεργειακό κόστος και τον πληθωρισμό.
Στο επίκεντρο της κριτικής του έχουν μπει κατά κύριο λόγο τα αιολικά πάρκα – και ιδιαίτερα τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, για τα οποία έχει δηλώσει πως θα διακοπεί η ανάπτυξή τους την πρώτη ημέρα που θα αναλάβει την προεδρία των ΗΠΑ. «Καταστρέφουν τα πάντα, είναι απαίσια, η πιο ακριβή πηγή ενέργειας», είχε σημειώσει χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, αν οι ΑΠΕ είναι «απλώς απάτη», το μεγάλο ερωτηματικό είναι η τύχη υπό τη νέα αμερικανική προεδρία του Νόμου για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA), που ψηφίστηκε επί Μπάιντεν το 2022 και προβλέπει κεφάλαια 369 δισ. δολαρίων σε φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις, για την προώθηση της καθαρής ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών CO2. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο IRA έχει ήδη κινητοποιήσει επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργώντας περίπου 200.000 θέσεις εργασίας.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει πως δεν θα αξιοποιηθούν όσα κεφάλαια του IRA δεν έχουν διατεθεί μέχρι τώρα. Ωστόσο, ενεργειακοί αναλυτές στη χώρα μας εκτιμούν ότι η αναπτυξιακή δυναμική που έχει δημιουργηθεί καθιστά μάλλον αδύνατη την πλήρη κατάργηση του νόμου, παρά το ότι ο Τραμπ έχει δεσμευθεί πως θα το επιχειρήσει. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι αρκετές επενδύσεις «τρέχουν» σε πολιτείες με Ρεπουμπλικανούς κυβερνήτες, οι οποίες έχουν επομένως ευνοηθεί αναπτυξιακά από τον IRA.
Αντίθετα, το πιο πιθανό είναι να αποσυρθούν προβλέψεις του Νόμου για συγκεκριμένες «πράσινες» εφαρμογές, οι οποίες δεν έχουν θετικό αποτύπωμα στη διεύρυνση της αμερικανικής παραγωγικής βάσης. Στο στόχαστρο αναμένεται να μπουν μέτρα όπως π.χ. τα οικονομικά κίνητρα για την ανάπτυξη υποδομών υδρογόνου ή δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα. Όσον αφορά τις επιδοτήσεις για την εγκατάσταση ΑΠΕ συμβατικών τεχνολογιών, οι δηλώσεις του Τραμπ δείχνουν να «απειλείται» περισσότερο η στήριξη έργων αιολικής ενέργειας.
Πίεση στην Ε.Ε.
Σημαντικό επίσης ερωτηματικό αποτελεί το αν ο νέος Αμερικανικός Πρόεδρος θα θελήσει να αποσύρει εκ νέου τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. Μία τέτοια εξέλιξη θα αποδυνάμωνε το πολιτικό επιχείρημα της Ε.Ε. για την ενεργειακή μετάβαση, με δεδομένο ότι ένας ακόμη μεγάλος ρυπαντής θα αρνείτο να αναλάβει ανάλογες δεσμεύσεις.
Ανεξάρτητα πάντως από την απόφαση που θα λάβουν οι ΗΠΑ για το συγκεκριμένο ζήτημα, άνθρωποι του εγχώριου ενεργειακού κλάδου επισημαίνουν ότι η εκλογή Τραμπ θα δώσει έρεισμα στις φωνές εντός Ε.Ε., που υποστηρίζουν ότι η αναπτυξιακή ατζέντα στην Ευρώπη έχει επισκιαστεί τα τελευταία χρόνια από την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Οι ίδιοι αναλυτές σημειώνουν στο Insider.gr πως η πίεση αυτή θα αναγκάσει τις Βρυξέλλες να αναπροσαρμόσουν τις ενεργειακές προτεραιότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, μία κίνηση που θα μπορούσε να αμβλύνει την αμφισβήτηση της πράσινης ατζέντας θα ήταν να δρομολογηθούν άμεσα συγκεκριμένες δράσεις που θα μειώσουν το ενεργειακό κόστος σε συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς κλάδους παραγωγής στους οποίους η Ευρώπη διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα παγκοσμίως, αντί η Κομισιόν να ζητά επί της ουσίας από την ευρωπαϊκή βιομηχανία να περιμένει να έρθει το... πλήρωμα του χρόνου, με την οριζόντια μείωση του ενεργειακού κόστους όταν θα «πρασινίσει» επαρκώς το μείγμα.
Επίσης, είναι πιθανό στην «πράσινη» ατζέντα να μπουν πλέον ψηλά εκείνοι οι κλάδοι που θα ενίσχυαν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας, δημιουργώντας παράλληλα σημαντική εγχώρια προστιθέμενη αξία. Μάλιστα, μία πλήρης κατάργηση του IRA θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για τις Ε.Ε. ώστε να επιχειρήσουν να αναπτύξουν τεχνολογικό προβάδισμα σε νέες καθαρές τεχνολογίες. Μία τέτοια περίπτωση θα μπορούσαν να είναι τα υπεράκτια αιολικά.
Την ίδια στιγμή, καθώς ένας εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας θεωρείται σχεδόν βέβαιος, μετά την εκλογή Τραμπ, κριτήριο για την αναπροσαρμογή αυτής της πράσινης ατζέντας αναμένεται να αποτελέσει επίσης η ανεξαρτησία της Ευρώπης από «πράσινες» τεχνολογίες που αναπτύσσονται και παράγονται εκτός των συνόρων της. Επομένως, η τεχνολογική διαφοροποίηση του πράσινου εξοπλισμού που χρησιμοποιεί η Ευρώπη, και η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, θα αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη προτεραιότητα.
