Ασφαλιστική δικλείδα που θα εγγυάται ότι στο ηλεκτρικό σύστημα θα υπάρχουν οι απαραίτητες «εφεδρείες» ώστε να καλύπτονται οι διακυμάνσεις των ΑΠΕ και οι εποχικές αυξήσεις της κατανάλωσης -και να είναι έτσι διασφαλισμένο πως θα υπάρχει διαρκώς επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας- δρομολογεί το ΥΠΕΝ.
Η ασφαλιστική αυτή δικλείδα αφορά τη δημιουργία ενός Μηχανισμού Αποζημίωσης Ισχύος (CRM). Μέσω του μηχανισμού θα αμείβονται μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, αλλά και «ευέλικτη» ζήτηση, με σκοπό να είναι ανά πάσα στιγμή σε ετοιμότητα να εισφέρουν την ισχύ τους, για να συμπληρώσουν την παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών ή να συνδράμουν στην τροφοδοσία με ηλεκτρική ενέργεια κατά τις αιχμές στη ζήτηση, το καλοκαίρι και τον χειμώνα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, στόχος του υπουργείου είναι ο Μηχανισμός να υποβληθεί εντός του 2025 στην Κομισιόν – καθώς για την ενεργοποίησή του χρειάζεται το «πράσινο φως» των Βρυξελλών. Σε αυτό το πλαίσιο, βρίσκονται ήδη στα σκαριά οι απαραίτητες μελέτες (επάρκειας ισχύος και ευελιξίας για την περίοδο 2025-2035), στη βάση των οποίων θα σχεδιαστεί το μέτρο, ώστε να ανταποκρίνεται πλήρως στα χαρακτηριστικά που θα έχει το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα την επόμενη 10ετία. Οι μελέτες αναμένεται να είναι έτοιμες τον Φεβρουάριο.
Ανάχωμα σε αυξήσεις στη λιανική
Αν και ακόμη δεν μπορεί να προεξοφληθεί -καθώς δεν έχει ξεκινήσει η σχεδίαση του Μηχανισμού- είναι πολύ πιθανό το μέτρο να λειτουργεί και σαν ένα έμμεσο πλαφόν στη χονδρική αγορά. Στην πράξη, αυτό θα σήμαινε πως στις μονάδες που λαμβάνουν αποζημίωση, θα επιβληθεί ένα ανώτατο όριο στις αμοιβές που μπορούν να συγκεντρώσουν από τη συμμετοχή τους στην αγορά.
Επομένως, σε περιόδους ανοδικού «ράλι» (όπως αυτή που βρισκόμαστε τώρα) οι μονάδες αυτές δεν θα εισπράττουν για την παραγωγή τους τις υψηλές τιμές που θα επικρατούν τότε στη χονδρεμπορική αγορά. Κατά συνέπεια, με αυτό τον τρόπο οι προμηθευτές δεν θα είναι πλήρως εκτεθειμένοι στο αυξημένο χονδρεμπορικό κόστος, με συνέπεια να συγκρατούν με τη σειρά τους τις επιβαρύνσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργία τέτοιων Μηχανισμών έχει γίνει πλέον δομικό στοιχείο της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ σχήματα CRM έχουν υιοθετηθεί ήδη σε αρκετά κράτη-μέλη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γερμανία, η οποία έλαβε το «πράσινο φως» από την Κομισιόν για την ενεργοποίηση ενός ανάλογου σχήματος που θα επιτρέψει τη στήριξη νέων μονάδων αερίου συνολικής ισχύος 10 GW, οι οποίες στην πορεία θα μπορούν να λειτουργήσουν και με υδρογόνο.
Δημοπρασίες
Όπως και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έτσι και το σχήμα στη χώρα μας θα αφορά ευέλικτες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής – δηλαδή μονάδες που μπορούν να αυξομειώνουν γρήγορα την ισχύ τους, ώστε να λειτουργούν συμπληρωματικά στις διακυμάνσεις που χαρακτηρίζει την παραγωγή των ΑΠΕ, λόγω στοχαστικότητας. Έτσι, στο μέτρο θα έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν μονάδες φυσικού αερίου, υδροηλεκτρικοί σταθμοί και μονάδες αποθήκευσης. Επίσης, μέσω του μηχανισμού θα κινητροδοτείται και η ευέλικτη ζήτηση (demand response), δηλαδή χαρτοφυλάκια καταναλωτών που μπορούν να αυξομειώνουν το φορτίο τους.
Μάλιστα, στη μελέτη ευελιξίας θα ποσοτικοποιηθούν διακριτά οι εγχώριες ανάγκες σε συμβατικές μονάδες (μονάδες αερίου, υδροηλεκτρικά) και σε πηγές χωρίς ορυκτά καύσιμα (μπαταρίες, demand-response). Όλοι αυτοί οι πόροι θα συμμετέχουν σε ετήσιες δημοπρασίες, διεκδικώντας αποζημίωση για την ισχύ που δεσμεύονται ανά πάσα στιγμή να διαθέσουν στο σύστημα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ώστε να εξασφαλιστεί η ευστάθειά του.
Ως συνέπεια, ο Μηχανισμός θα έχει χαρακτηριστικά μίας καινούριας αγοράς (αγορά διαθέσιμης ισχύος), που θα λειτουργεί παράλληλα με τις υφιστάμενες χονδρεμπορικές αγορές.
Στόχος η οικονομική βιωσιμότητα της ευελιξίας
Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και με την προέλαση των ΑΠΕ η ευέλικτη παραγωγή γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη, εντούτοις η αποκλειστική συμμετοχή στη χονδρεμπορική αγορά δεν μπορεί να διασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα αυτών των έργων. Ο λόγος είναι πως το ολοένα υψηλότερο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στο μίγμα θα περιορίζει όλο και περισσότερο τον χρόνο λειτουργίας των ευέλικτων μονάδων.
Επομένως, στόχος του Μηχανισμού θα είναι να δημιουργήσει συνθήκες επενδυτικής ασφάλειας -είτε για την κατασκευή νέων έργων, είτε για υφιστάμενες επενδύσεις όπως οι μονάδες αερίου- ώστε να υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι ευελιξίας. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, το 2030 η εγκατεστημένη ισχύς μονάδων αερίου θα αυξηθεί στα 7.885 MW, από 6.296 MW το 2022. Ωστόσο, η παραγωγή θα περιοριστεί στις 10,9 TWh (Τεραβατώρες), από 19,1 TWh το 2022.
Το ΕΣΕΚ αναφέρει πως η παρουσία μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση σε όλα τα ενδεχόμενα της ευστάθειας και ασφάλειας τροφοδοσίας του ηλεκτρικού συστήματος σε όλη την περίοδο ενεργειακής μετάβασης μέχρι το έτος 2050. Τοποθετεί την ανάγκη εξέτασης για τη δημιουργίας μηχανισμού αμοιβής διαθεσιμότητας ισχύος από το 2030 και εφεξής.
