Την υλοποίηση οδικών δικτύων, δηλαδή νέων οδικών έργων, με σκοπό την αποσυμφόρηση του έντονου κυκλοφοριακού προβλήματος στην Αττική, πρότειναν (για ακόμα μία φορά) οι Συγκοινωνιολόγοι της χώρας. Σύμφωνα με σχετική παρουσίαση των Επιστημονικών Επιτροπών του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) στην Ημερίδα «Οι συγκοινωνιολόγοι συζητούν και προτείνουν: Υφιστάμενη κατάσταση και προοπτικές» (στο υ. Υποδομών και Μεταφορών) χρειάζονται, μεταξύ άλλων ενεργειών, νέα οδικά δίκτυα στην Αθήνα ώστε να σταματήσει το «κομφούζιο» στους δρόμους του Λεκανοπεδίου.
Ενδεικτικά και μόνο, για την Αττική αναφέρονται έργα όπως η επέκταση των αυτοκινητοδρόμων Αττικής (κλάδοι προς Ραφήνα, Ελληνικό, Δυτική Περιφερειακή), δηλαδή οι περίφημες επεκτάσεις της Αττικής Οδού, η κατασκευή αυτοκινητοδρόμου στο τμήμα Ελευσίνα – Οινόφυτα, η ανισοπεδοποίηση ισόπεδων σηματοδοτούμενων κόμβων σε πολύ κρίσιμους κύριους οδικούς άξονες εντός Αττικής (π.χ. Λεωφ. Βουλιαγμένης), η βελτίωση της κυκλοφοριακής ικανότητας της Λεωφ. Κηφισού (πέρα των μέτρων διαχείρισης της κυκλοφορίας και των συμβάντων), η επέκταση της Λεωφ. Κύμης (όπου έχει ήδη γίνει δημόσιος διαγωνισμός προ ετών με ανάδοχο το σχήμα ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ωστόσο, το έργο κόλλησε σε προσφυγές και χρηματοδοτικά προβλήματα και αναζητείται λύση).
Θυμίζουμε επίσης, ότι το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αναμένεται σύντομα (ίσως και μέσα στο προσεχές δίμηνο) να δημοπρατήσει, ένα οδικό έργο που θεωρείται από πολλούς σημαντικό για την Αττική, ιδίως τη Δυτική, τον τριπλό κόμβο Σκαραμαγκά.
Μεγάλες καθυστερήσεις καθημερινά, περνάνε ώρες στο τιμόνι οι οδηγοί
Η πραγματικότητα και η καθημερινότητα πάντως για τους οδηγούς και τους πολίτες είναι… δραματική. Σύμφωνα με όσα ανέφερε στην ημερίδα ο κ. Κεπαπτσόγλου, καθηγητής του ΕΜΠ και πρόεδρος του ΣΕΣ παλιότερα, η Αθήνα κατατάσσεται όγδοη σε χρόνους διαδρομής 10 χιλιομέτρων στην Ευρώπη, αντίστοιχα και η μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, για να διανύσει κάποιος απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων χρειάζεται περί τα 30 λεπτά, ενώ στο 34% της ημέρας, δηλαδή στο 1/3 αυτής, στο δίκτυο της πόλης εντοπίζεται συμφόρηση. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Κουρέτα (Γεν. Γραμματέα ΣΕΣ) σε κάποιες τμήματα οδικών αξόνων της Αττικής, δηλαδή σε τυπικές διαδρομές και όχι στο σύνολο αυτών, καταγράφονται επιπλέον καθυστερήσεις από μερικά λεπτά έως… σχεδόν 25 ή 50 λεπτά της ώρας, με τα νεύρα, τις αντοχές και την υπομονή των οδηγών να δοκιμάζονται σε ακραίες καταστάσεις κυκλοφοριακού.
Όπως αναφέρθηκε, καταγράφηκαν τυπικές διαδρομές -όχι σε όλο το μήκος των αξόνων, αλλά σε τμήματα- με μεγάλο ενδιαφέρον για τους οδηγούς, όπως π.χ. προς την έξοδο του Σκαραμαγκά από Κηφισό ως διυλιστήρια, στον Κηφισό σε δύο κομμάτια, από λεωφόρο Αθηνών ως Μεταμόρφωση και Καλυφτάκι – Τρεις γέφυρες, στην Κηφισίας από το Δαχτυλίδι ως την Λ. Αλεξάνδρας και διαδρομές από και προς το κέντρο, π.χ. η απόσταση Πύργος Αθηνών – Ομόνοια από δύο εναλλακτικές από Λεωφόρο Αλεξάνδρας και από Βασιλίσσης Σοφίας κ.ά.
Σε συνθήκες ελεύθερης ροής οι χρόνοι είναι χαμηλοί, απαιτείται πχ. από τη Μεταμόρφωση ως τη Λεωφόρο Αθηνών χρόνος 6-7 λεπτά. Ο μέσος όρος στις 9 Δεκεμβρίου 2024, στις 9 παρά τέταρτο το πρωί, δείχνει επιπλέον καθυστερήσεις, για διαδρομή 6 λεπτών υπό ελεύθερη ροή στον Κηφισό, 15 λεπτά ή και 24 λεπτά στην άνοδο για απλές διαδρομές. Αντίστοιχη εικόνα υπάρχει στο κέντρο και προς Σκαραμαγκά.
Προβληματισμός καταγράφηκε και για τα νότια, διότι τα επόμενα χρόνια θα έχουμε μια μεγάλη αλλαγή στην περιοχή του Ελληνικού, με τις καθυστερήσεις που υπάρχουν ήδη στη λεωφόρο Βουλιαγμένης. Βέβαια, ο Κηφισός είναι «στο μάτι του κυκλώνα» (με μέση ταχύτητα 30 χλμ./ώρα). Όπως σημειώθηκε, σε μια πάρα πολύ κακή ημέρα από πλευράς κίνησης (π.χ. απεργία σε ΜΜΜ, άρα «έμφραγμα» στις αστικές μετακινήσεις), οι μέσες τιμές καθυστερήσεων είναι 51 λεπτά στην κάθοδο και 27 στην άνοδο στον Κηφισό. Αντίστοιχα στην Κηφισίας είναι μισή ώρα περίπου.
Πάντως, όπως σημειώθηκε, βάσει στοιχείων, από το 2022 ως το 2024, για την ίδια ώρα, της πρωινή, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει συνολικά, αλλά δείχνει τις τάσεις των μετακινήσεων στην πόλη. Για παράδειγμα, η στη Λ. Αλεξάνδρας υπάρχει μια μικρή μείωση, αλλά ο Κηφισός και η Κηφισίας και άλλοι άξονες έχουν σημαντική επιβάρυνση.
Ωστόσο, στην παρουσίαση επισημάνθηκε ότι και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης υπάρχουν προβλήματα. Βρυξέλλες ή Βαρκελώνη έχουν καλύτερο σύστημα αστικών συγκοινωνιών από την Αθήνα αλλά και σε αυτές εντοπίζεται συμφόρηση. Στην Αθήνα, έχουμε 450 ΙΧ ανά 1.000 άτομα, ενώ στη Γερμανία έχουμε 650 ΙΧ ανά 1.000 άτομα. Όπως καταγράφηκε, στην Αθήνα υπάρχουν τρία βασικά προβλήματα. Εχουμε πολλά ΙΧ, έχουμε ανεπαρκείς υποδομές, αλλά έχουμε και κακή συμπεριφορά οδηγών. Διεθνώς οι Αμερικανοί υπολογίζουν ότι η συμφόρηση το 2030 θα κοστίζει 186 δισ. δολάρια ετησίως από 124 δισ. δολάρια το 2013.
Συνδυασμός παρεμβάσεων
Προφανώς, τα παραπάνω έργα δεν είναι οι μόνες προτάσεις του ΣΕΣ, καθώς η εικόνα στην επιβαρυμένη Αττική μπορεί να βελτιωθεί, στο μέτρο του δυνατού, μόνο με ένα πλέγμα δράσεων και παρεμβάσεων, που θα περιλαμβάνει και άλλα έργα (π.χ. τριπλός κόμβος Σκαραμαγκά κ.α.), τη χρήση ΜΜΜ (αλλά και Μέσα Μικροκινητικότητας – ποδήλατο, πατίνι, μαζί με ποδηλατόδρομους κ.α.) και την επέκταση του δικτύου Μετρό, έξυπνες, προσβάσιμες και ασφαλείς αστικές συγκοινωνίες, μέτρα ταυτόχρονης προώθησης μετακίνησης πεζή, με ποδήλατο και ΜΜΜ ως πραγματικές εναλλακτικές λύσεις κ.α.. Ενώ θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να δρομολογηθεί στρατηγικός σχεδιασμός για την επόμενη 30ετία που θα περιλαμβάνει όλα τα συστήματα μεταφορών (Οδικούς & Σιδηροδρομικούς Άξονες, ΜΜΜ, λιμάνια, αεροδρόμια κτλ).
Αναμονή για τις οδικές Πρότυπες Προτάσεις της Αττικής
Σε κάθε περίπτωση, και μένοντας στις οδικές μεταφορές και τα έργα που προτείνονται, ενδεχομένως ένα «εργαλείο» να είναι και οι Πρότυπες Προτάσεις. Όπως προκύπτει από το υπ. Υποδομών και Μεταφορών, το νέο θεσμικό πλαίσιο ετοιμάζεται και αναμένεται σχετικά σύντομα, ώστε μέσα στο 2025 να έχουμε εξελίξεις. Θα αφορούν αποκλειστικά σε έργα ΣΔΙΤ και συμβάσεις παραχώρησης, όπως είχε προαναγγείλει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, ενώ μένει να φανεί αν παραμείνει και το κατώτατο όριο (ως ύψος προϋπολογισμού) των 200 εκατ. ευρώ (για το οποίο γκρίνιαζαν μικρότερα κατασκευαστικά σχήματα θεωρώντας ότι αποκλείονται από το μοντέλο).
Αναφορικά με τις Πρότυπες Προτάσεις, υπενθυμίζεται ότι, μεταξύ άλλων, είχαν υποβληθεί σχέδια από το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – ΑΒΑΞ για σχετική επένδυση για την υλοποίηση νέων οδικών αξόνων στην Αττική (επεκτάσεις Αττικής Οδού) σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ, επί της ουσίας των επεκτάσεων της Αττικής Οδού προς Ελληνικό (η πλέον κομβική καθώς θα «χτιστεί» μια νέα πόλη εκεί) αλλά και Ραφήνα/Λαύριο, όπως και του αυτοκινητόδρομου Ελευσίνα – Οινόφυτα (από τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ύψους 500 εκατ.) που εκτιμάται ότι θα προσφέρει «ανάσες» στο κυκλοφοριακό κομφούζιο του Κηφισού. Η δε Lamda Development, είχε με δικά της έξοδα αναλάβει μελέτη ώστε να γίνουν οι οδικές παρεμβάσεις προς τα νότια, όπου ήδη η Λ. Βουλιαγμένης συχνά φρακάρει και η κατάσταση γενικότερα θα επιβαρυνθεί με τη «νέα πόλη» στην επένδυση του Ελληνικού.
Ο κ. Ταχιάος παλιότερα είχε αναφέρει το ότι δεν υπάρχει μεγάλος δημοσιονομικός χώρος για συμμετοχή του δημοσίου σε Πρότυπες Προτάσεις και σε ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεις, σημείωσε ότι πρέπει να «δούμε αν και πώς θα συμμετέχει το δημόσιο», τονίζοντας ότι «δεν γίνονται αποδεκτά έργα που θα μεταφέρουν βάρος και κόστος σε επόμενες γενιές». Ωστόσο, στο υπουργείο αναγνωρίζουν ότι αφενός πρέπει να προωθηθεί το μοντέλο των Πρότυπων Προτάσεων, αφετέρου να γίνουν και νέες οδικές παρεμβάσεις στην Αττική. Ενώ θυμίζουμε ότι «παγωμένη», ελλείψει κεφαλαίων αλλά και δικαστικής εμπλοκής (προσφυγές Δήμων στο ΣτΕ) είναι και η επέκταση της Λ. Κύμης (ΤΕΡΝΑ, AKTOR).
Από το υπουργείο εκτιμούν ότι με το νέο νομοσχέδιο ενδέχεται οι ενδιαφερόμενοι να θελήσουν να αναθεωρήσουν ή αλλάξουν τις προτάσεις τους για τα οδικά έργα, ωστόσο, όλα αυτά θα φανούν προσεχώς. Προσδοκία ή στόχος του υπ. Υποδομών είναι να «ανοίξουν οι φάκελοι» των Πρότυπων Προτάσεων, ενώ θυμίζουμε ότι ήδη οι κατασκευαστικοί όμιλοι έχουν προτείνει και χρηματοδοτικές λύσεις. Το πολύπειρο στέλεχος του κλάδου, ο κ. Γ. Συριανός (ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις), σημείωνε πρόσφατα ότι «προτείνουμε μηδενισμό της χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου στα έργα των Πρότυπων Προτάσεων που είναι εντός αστικής ζώνης, ώστε να μειωθεί το κόστος για το κράτος. Δεν θα ισχύει παντού αυτό αλλά σε κάποιες περιπτώσεις. Προσπαθήσαμε να βρούμε μια λύση προκειμένου να "σπρωχτούν" τα λεγόμενα σκιώδη διόδια πιο πίσω στον χρόνο, δηλαδή μετά από 10-12 χρόνια από την έναρξη της παραχώρησης. Έχουμε εκπονήσει μελέτες και είμαστε έτοιμοι όταν το υπουργείο Υποδομών μας καλέσει να προχωρήσουμε αναλόγως».
