Όταν η Γερμανία, η ατμομηχανή της Ευρώπης «ασθενεί», η Ευρώπη αποκτά συμπτώματα «γρίπης». Και αυτό έχει γίνει ήδη αντιληπτό.
Η στασιμότητα της γερμανικής οικονομίας εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο στην υπόλοιπη Ευρώπη και δη στην Κεντρική που κρατά πιο στενούς δεσμούς με τη μεγαλύτερη οικονομία της γηραιάς ηπείρου και λειτουργεί εδώ και χρόνια ως βάση υπεργολαβίας της, με κορυφαίο παράδειγμα την Τσεχία.
Οι επιχειρήσεις και μεταποιητικές μονάδες στη Τσεχία είναι τα μέγιστα ενοποιημένες στις αλυσίδες τροφοδοσίας της Γερμανίας και η ευημερία τους εξαρτάται από τις επιδόσεις των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών, οι οποίες ωστόσο διέρχονται περίοδο κρίσης. Ήδη, σε πόλεις της Τσεχίας που συνορεύουν με τη Γερμανία, χάνονται συνεχώς θέσεις εργασίας σε μονάδες ανταλλακτικών μερών αυτοκινήτων, οι οποίες ήταν βασικοί προμηθευτές των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών και έχουν δει τελευταίως τις παραγγελίες τους να παρουσιάζουν κάθετη πτώση.
Όλο αυτό το σκηνικό αρχίζει να μοιάζει με κρίση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στη Le Monde ο δήμαρχος της Ceska Lipa, μίας μικρής πόλης 37.000 κατοίκων στα βόρεια σύνορα της Τσεχίας. Και δεν είναι η μόνη.
Από την οικονομική στασιμότητα της Γερμανίας έχει αρχίσει να επηρεάζεται και η Ουγγαρία καθώς οι δύο βασικοί τομείς συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών είναι ο κλάδος αυτοκινήτου και γεωργίας. Αντίστοιχα, η Γερμανία αποτελεί πολύ σημαντική αγορά και εμπορικό εταίρο για την Ρουμανία.
Επιπλέον, οι όποιες αλλαγές στη μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας θα μπορούσαν να επηρεάσουν το σύστημα ασύλου της Ευρώπης. Η ανθεκτικότητα της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης και η αμυντική πολιτική της θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια της Κεντρικής Ευρώπης.
Οι εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου
Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι μήπως τελικά η Γερμανία δεν καταφέρει να εφαρμόσει τις άκρως αναγκαίες βασικές μεταρρυθμίσεις, με αποτέλεσμα ολοένα και λιγότερες δημόσιες δαπάνες και περαιτέρω άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Οι ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία στις 23 Φεβρουαρίου έρχονται σε μια περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας και μεταβαλλόμενων πολιτικών συμμαχιών, με μεγάλο «άγνωστο Χ» τις επιπτώσεις από τους δασμούς του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Εμπειρογνώμονες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη εξετάζουν τι θα μπορούσε να σημαίνει μια νέα γερμανική κυβέρνηση για τις χώρες τους, από οικονομικούς δεσμούς και συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας έως τις ανησυχίες για την άνοδο του εθνικισμού και τη στάση της Γερμανίας για την επιβολή του κράτους δικαίου στην ΕΕ.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι εκλογές θα δοκιμάσουν την πολιτική σταθερότητα της χώρας όσο ποτέ άλλοτε. Το AfD βρίσκεται τώρα στη δεύτερη θέση, περιορίζοντας το προβάδισμα της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) στην πρώτη θέση. Για δεκαετίες, τα κυρίαρχα κόμματα έχουν υποστηρίξει ένα «τείχος προστασίας» ενάντια στη συνεργασία με την ακροδεξιά. Αυτό το τείχος προστασίας ωστόσο φαίνεται τώρα πιο αδύναμο από ποτέ.
Η καλύτερη έκβαση θα ήταν μία σταθερή γερμανική κυβέρνηση ικανή να καθοδηγήσει τις πολιτικές στην ΕΕ αλλά και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της. Κάτι ωστόσο πολύ δύσκολο εάν το CDU δεν εξασφαλίσει την αναγκαία πλειοψηφία και κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, που θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί.
Οι γερμανικές παρενέργειες
Ο κίνδυνος μετάστασης της γερμανικής «γρίπης» στην υπόλοιπη Ευρώπη έγκειται κυρίως στις αρνητικές επιπτώσεις ως προς τη νομισματική σταθερότητα. Μια πιο αδύναμη γερμανική οικονομία σημαίνει και πιο αδύναμο ευρώ, γι΄αυτό και έχουν αυξηθεί τον τελευταίο καιρό οι φωνές των οικονομολόγων που προειδοποιούν ότι το ευρώ μπορεί να δοκιμάσει το επίπεδο της απόλυτης ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου ακόμη και εντός του πρώτου τριμήνου.
Ο δεύτερος σοβαρός κίνδυνος αφορά στο εμπόριο και τις επιπτώσεις του. Η Γερμανία και δη οι αυτοκινητοβιομηχανίες της, που αναμένεται να βρεθούν πρωτίστως στο στόχαστρο των δασμών του Τραμπ, εκτός από εξαγωγική χώρα, είναι και σημαντικός εμπορικός εταίρος για μια σειρά ευρωπαϊκά κράτη.
Για την Ελλάδα, η Γερμανία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος αποδέκτης των ελληνικών εξαγωγών προς την ΕΕ, και η χώρα με το μεγαλύτερο μερίδιο στις εισαγωγές από ΕΕ. Συνέχιση της σημερινής στασιμότητας ή μία ύφεση θα είχαν αρνητικές επιπτώσεις στο διμερές εμπόριο, αυξάνοντας το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών, αλλά και στις υπηρεσίες, εκ των οποίων ο τουρισμός αποτελεί τη βασική κινητήριο δύναμη.
Δραματική προειδοποίηση
Η κορυφαία γερμανική χαλυβουργία ThyssenKrupp έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι δασμοί Τραμπ 25% στον χάλυβα θα περιορίσουν τις εξαγωγές της ΕΕ, επιδεινώνοντας αφενός το πρόβλημα της υπερπαραγωγικότητας της Ευρώπης και ωθώντας αφετέρου τους Κινέζους παραγωγούς να πλημμυρίσουν την ευρωπαϊκή αγορά με φθηνό χάλυβα.
Όπως ανέφερε στους FT, ο Γενς Στάλτ, οικονομικός διευθυντής της ThyssenKrupp, οι δασμοί Τραμπ θα ωθήσουν την Κίνα, το μεγαλύτερο στον κόσμο εξαγωγό χάλυβα, να κατευθύνει την υπερβάλλουσα παραγωγή του στην Ευρώπη, αφού θα αναζητήσουν άλλες αγορές, εκτός των ΗΠΑ, λόγω των δασμών.
Πέρυσι, οι ευρωπαϊκές χαλυβουργίες ζήτησαν από τις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ να αναλάβουν δράση κατά των φθηνών κινεζικών εισαγωγών, καθώς οι τιμές τους ήταν χαμηλότερες του κόστους παραγωγής, την ώρα που η βαριά βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με τις υψηλές τιμές ενέργειας στην περιοχή.
Οι δραστηριότητες χάλυβα της ThyssenKrupp, κάποτε το «διαμάντι» της γερμανικής βιομηχανίας – έχουν πληγεί από την κάμψη της ευρωπαϊκής ζήτησης, λόγω της μείωσης της παραγωγής των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών. Πέρυσι το Νοέμβριο, η εταιρεία ανακοίνωσε σχέδιο περικοπής 11.000 θέσεων εργασίας ήτοι το 40% του εργατικού δυναμικού της στο τμήμα του χάλυβα, καθώς προσπάθησε να μειώσει την παραγωγή της κατά ένα-τέταρτο.
Επίσης, τα τελευταία δύο χρόνια, η Thyssenkrupp μείωσε την αξία της μονάδας χάλυβα κατά 3 δισ. ευρώ μέσω μιας σειράς απομειώσεων. Την ίδια στιγμή, η εταιρεία έχει εγκλωβιστεί σε διαπραγματεύσεις με τον Τσέχο δισεκατομμυριούχο Daniel Křetínský, το σχέδιο του οποίου να αυξήσει το μερίδιό του στη χαλυβουργία από 20% σε 50% έχει καθυστερήσει.
Θα «κλείσουν οι πληγές»;
Το υψηλό ενεργειακό κόστος αποτελεί μία από τις μεγάλες διαρθρωτικές αδυναμίες της Γερμανίας, που δεν φαίνεται ωστόσο να αντιμετωπίζεται εύκολα και γρήγορα. Αυτή σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία, είναι και η βασική αιτία για το μεγαλύτερο αριθμό από την χρηματοπιστωτική κρίση χρεοκοπιών γερμανικών επιχειρήσεων στο τέταρτο τρίμηνο του 2024, σύμφωνα με το γερμανικό ινστιτούτο IWH. Στα διαρθρωτικά προβλήματα θα πρέπει να συμπεριληφθεί η χρόνια έλλειψη επενδύσεων και οι ελλείψεις στην αγορά εργασίας.
Οι καθαρές δημόσιες επενδύσεις είναι αρνητικές εδώ και 20 χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι απαιτείται τεράστια δημοσιονομική προσπάθεια. Ωστόσο, η γερμανική κυβέρνηση είναι δέσμια του συνταγματικού κανόνα του «φρένου χρέους» που περιορίζει τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 0,35% του ΑΕΠ – πολύ χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του 3% της ΕΕ.
Πρόσφατη έρευνα υπολόγισε σε περίπου 600 δισεκατομμύρια ευρώ το ποσό των δημόσιων επενδύσεων που χρειάζεται η Γερμανία την επόμενη 10ετία για να καλύψει τα μεγάλα κενά στους τομείς της εκπαίδευσης, των μεταφορών ή της προστασίας του κλίματος. Αυτό θα ισοδυναμούσε με περίπου 1,5% του ΑΕΠ ετησίως και δεν περιλαμβάνει τις στρατιωτικές δαπάνες που απαιτούνται λόγω των νέων γεωπολιτικών εντάσεων.
