Υπό έντονη οικονομική πίεση, λόγω ακρίβειας, βρίσκονται τα ελληνικά νοικοκυριά, με 6 στα 10 να δηλώνουν ότι το εισόδημά τους από μισθούς ή συντάξεις δεν φτάνει να καλύψει τις ανάγκες τους για όλο το μήνα παρά μόνο για 19 ημέρες (κατά μέσο όρο).
Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών 2024, oι οικονομικές πιέσεις είναι εντονότερες για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, με τις πιο ευάλωτες ομάδες να δέχονται τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις. Ο μισθός αποτελεί τη μοναδική ή κυρίαρχη πηγή εισοδήματος για πάνω από τα μισά νοικοκυριά, ενώ το 39,5% δεν έχει καμία επιπλέον πηγή χρημάτων.
Ειδικά οι αυτοαπασχολούμενοι/ες και οι μικροεπιχειρηματίες βρίσκονται σε ολοένα και δυσμενέστερη θέση: το 53,3% των νοικοκυριών που εξαρτώνται από επιχειρηματικά έσοδα δηλώνουν ότι το εισόδημά τους δεν επαρκεί μέχρι το τέλος του μήνα, ποσοστό που αυξήθηκε δραματικά, από 42,8% το 2023.
Επιπλέον, το 47,8% των νοικοκυριών που βασίζονται σε επιχειρηματικά κέρδη έχουν ετήσιο εισόδημα έως 18.000€, γεγονός που υποδηλώνει τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο μικρομεσαίος επιχειρηματικός κόσμος.
Το ποσοστό αυτών των νοικοκυριών που δεν έχει άλλη πηγή εισοδήματος έχει μειωθεί σημαντικά, γεγονός που υποδεικνύει ότι ένα μέρος των επιχειρηματιών έχει στραφεί σε επιπλέον πηγές άντλησης εισοδήματος, πιθανότατα σε μια προσπάθεια να ανταπεξέλθει στην υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση λόγω του νέου τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης.
Παράλληλα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο σημειώνουν εκρηκτική αύξηση στο σύνολο των νοικοκυριών (28,9%), ενώ το 16% φοβάται πως μπορεί να χάσει την κατοικία του λόγω αδυναμίας πληρωμής δανείων ή άλλων υποχρεώσεων.
Στο επίκεντρο των οικονομικών πιέσεων βρίσκεται η ακρίβεια, η οποία συνεχίζει να πλήττει σχεδόν όλα τα νοικοκυριά. Οι αυξήσεις στα τρόφιμα επηρεάζουν το 72,4% των πολιτών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να περιορίζουν δαπάνες για άλλες ανάγκες, ενώ οι δαπάνες για λογαριασμούς σπιτιού και είδη διατροφής έχουν αυξηθεί για πάνω από το 60% των νοικοκυριών. Αντίθετα, οι πολίτες μειώνουν τις εξόδους τους για ψυχαγωγία (41,9%) και αγορές ένδυσης-υπόδησης
(39,2%).
Oι δαπάνες στις οποίες το 2024 αφιέρωσαν περισσότερα χρήματα σε σχέση με το 2023 είναι οι ακόλουθες, ιεραρχημένες από το μεγαλύτερο ποσοστό στο μικρότερο:
- λογαριασμοί σπιτιού - 64,9%
- είδη διατροφής - 63,4%
- θέρμανση - 53,4%
- υγεία φάρμακα - 51,3%
- μετακίνηση - 42,9%
- συντήρηση / ασφάλιση ΙΧ - 34,5%
- ένδυση / υπόδηση - 22%
- οικιακά είδη / έπιπλα / ηλεκτρικές συσκευές - 20,5%
- εκπαίδευση (σχολεία, ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, σπουδές) - 20,1%
- ταξίδια / διακοπές - 18,6%
- έξοδοι (εστιατόρια, καφέ, σινεμά κ.λπ.) - 18,2%
- ενοίκιο - 14,9%
Ταυτόχρονα, η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες δυσκολεύει, με διαρκώς αυξανόμενο αριθμό νοικοκυριών να καθυστερεί ή να αδυνατεί να καλύψει ιατρικά έξοδα, λογαριασμούς ρεύματος, θέρμανσης και εκπαίδευσης.
Η αδυναμία αποταμίευσης παραμένει ιδιαίτερα υψηλή, καθώς το 81,6% δεν καταφέρνει να αποταμιεύσει, ενώ πάνω από τα μισά νοικοκυριά δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε ένα έκτακτο έξοδο της τάξης των 500€. Την ίδια στιγμή, το 11,7% των νοικοκυριών ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, αδυνατώντας να καλύψει ακόμη και τις βασικές του ανάγκες.
Μπροστά σε αυτό το περιβάλλον, η πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι τα πιο αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης της οικονομικής δυσχέρειας είναι η αύξηση μισθών και συντάξεων (69%), η ενίσχυση των ελέγχων στην αγορά για περιορισμό της αισχροκέρδειας (52,7%) και η μείωση φόρων και τελών (45,9%).
Ταυτόχρονα, η κυβερνητική πολιτική για την αντιμετώπιση της ακρίβειας αξιολογείται ακόμα πιο αρνητικά από προηγούμενες χρονιές, γεγονός που αντανακλά τη συνεχιζόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών.
Πως διαμορφώθηκε το εισόδημα
- Το 26,2% των νοικοκυριών δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε (30,7% το αντίστοιχο ποσοστό το 2023).
- Το 21% των νοικοκυριών δήλωσε πως το εισόδημά του αυξήθηκε (17,1% το αντίστοιχο ποσοστό το 2023), το οποίο αποτελεί το νέο υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί σε έρευνα εισοδήματος του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ (από το 2011) – είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά εμφανούς ανόδου του ποσοστού όσων δηλώνουν ότι το συνολικό τους εισόδημα αυξήθηκε.
- Το 52,6% των νοικοκυριών δήλωσε πως το εισόδημά του παρέμεινε σταθερό (51,6% το αντίστοιχο ποσοστό το 2023).
- Συνεχίζεται η διεύρυνση των ανισοτήτων χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων συγκριτικά με τα υψηλότερα, με ηπιότερη όμως ένταση σε σχέση με το 2023.
- Το 28,3% (34,4% το 2023) των νοικοκυριών με εισόδημα έως 25.000 € δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε το 2023, έναντι 18,6% (10,5% το 2023) που δήλωσε ότι αυξήθηκε και 53% που δήλωσε ότι παρέμεινε σταθερό (50,1%% το 2022).
- Το 31,3% (22% το 2023) των νοικοκυριών με εισόδημα πάνω από 25.000 € δήλωσε πως το εισόδημά του αυξήθηκε, έναντι 16% (19,7% το 2023) που δήλωσε πως το εισόδημά του μειώθηκε και 52,7% (58,4% το 2023) που δήλωσε ότι παρέμεινε σταθερό.
- Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, το 73,1% των νοικοκυριών δηλώνει ετήσιο εισόδημα έως 25.000 €, έναντι 20,3% που δηλώνει ετήσιο εισόδημα πάνω από 25.000 €. Τα νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα άνω των 30.000 € αποτελούν το 9,5% του συνόλου των νοικοκυριών της έρευνας.
