Με μια ουδέτερη απόφαση, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο απέφυγε να εμπλακεί στο φλέγον θέμα των διεκδικήσεων αναδρομικών από τους συνταξιούχους των οποίων οι μνημονιακές περικοπές στις επικουρικές τους συντάξεις, καθώς και το «μαχαίρι» σε δώρα και επιδόματα σε κύριες και επικουρικές, τους στέρησαν ποσά που κυμαίνονται από 700 ευρώ έως και 4.000 ευρώ.
Το Δικαστήριο δήλωσε αναρμόδιο να αποφανθεί για το ποια απόφαση πρέπει να υπερισχύσει:
- η απόφαση του ΣτΕ που έκρινε το 2015 ότι ήταν αντισυνταγματική η περικοπή των δώρων και των επιδομάτων χωρίς προηγούμενη ειδική μελέτη, ή
- αυτή του Αρείου Πάγου που έκρινε το 2023 πως η κατάργηση των δώρων ήταν συνταγματική.
Το ΑΕΔ έκρινε πως οι δυο αποφάσεις δεν έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, καθώς αφορούν διαφορετικές περιπτώσεις.
Συνεπώς οι 300.000 και πλέον συνταξιούχοι που είχαν προσφύγει μέχρι 21/7/2020 στα διοικητικά δικαστήρια για τις περικοπές στις επικουρικές τους συντάξεις το επίμαχο 11μηνο (Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016) δικαιούνται τα αναδρομικά, όμως δεν είναι σαφές πότε θα τους καταβληθούν τα χρήματα.
Σε δυσμενή θέση βρίσκονται όσοι δεν είχαν προσφύγει μέχρι τον Ιούλιο του 2020, καθώς εκείνοι δεν δικαιούνται αναδρομικά παρά μόνο σε περίπτωση που υπάρξει πολιτική απόφαση. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο βέβαια θεωρείται δύσκολο, αν λάβει υπόψη του κανείς τις δηλώσεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, περί δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας και όχι δημοσιονομικού εκτροχιασμού.
Το δημοσιονομικό κόστος για την επιστροφή των αναδρομικών σε όσους είχαν καταθέσει προσφυγές προσεγγίζει τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ αν υπήρχε θετική απόφαση του ΑΕΔ για όλους τους συνταξιούχους, το κόστος εκτοξευόταν στα 2,5 δισ. ευρώ.
- Διαβάστε επίσης: Στον «πάγο» τα αναδρομικά των συνταξιούχων - Τι αναφέρει η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου
Ποιοι δικαιούνται αναδρομικά
Κατά συνέπεια, μετά την απόφαση του ΑΕΔ, οικονομικές διεκδικήσεις διατηρούν μόνο όσοι συνταξιούχοι είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη πριν από τον νόμο Βρούτση (2020), καθώς συνεχίζουν να δικαιούνται αναδρομικά από τα κομμένα δώρα ύψους 800 ευρώ στις κύριες συντάξεις τους, καθώς και αναδρομικά από τα δώρα στις επικουρικές τους συντάξεις.
Αντίθετα, δεν δικαιούνται τις διαφορές οι συνταξιούχοι του Μετοχικού Ταμείου της Τράπεζας της Ελλάδος, για τους οποίους είχε εκδοθεί η απόφαση του Αρείου Πάγου που έκρινε συνταγματικές τις περικοπές τους.
Για τους υπόλοιπους, η κυβέρνηση θα κρίνει αν θα προχωρήσει σε μαζικές πληρωμές του συνόλου των συνταξιούχων, ώστε να μην συνεχιστούν οι δικαστικές διεκδικήσεις, οι οποίες είχαν παγώσει εν αναμονή της απόφασης του ΑΕΔ.
«Σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου με τη σημερινή του απόφαση το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο αρνήθηκε δυστυχώς να πάρει θέσει για τη μόνιμη επαναφορά των δώρων στους συνταξιούχους, επιβεβαίωσε τις αρνητικές για τους συνταξιούχους αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (1439/2020,1342/2023) και Αρείου Πάγου (1509/2023) και έκλεισε οριστικά και αμετάκλητα κάθε συζήτηση για την επαναφορά των δώρων σε συνταξιούχους και πιθανόν στο μέλλον για δημόσιους υπαλλήλους» δηλώνει ο Αλέξης Μητρόπουλος, καθηγητής και πρόεδρος του ΕΝΥΠΕΚΚ.
Ο Λουκάς Αποστολίδης, δικηγόρος και Πρ. Αντιπρόεδρος της Βουλής, σχολιάζοντας την απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου για τα αναδρομικά, αναφέρει χαρακτηριστικά πως είναι «άνθρακας ο θησαυρός», τονίζοντας πως «μονάχα βάρη και καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων έφερε η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΑΕΔ».
Σύμφωνα με τον κ. Αποστολίδη, πάνω από 1200 αγωγές αναστάλεισαν το 2024 είτε αορίστως, είτε για τα επόμενα χρόνια και τονίζει: «Σε δουλειά να βρισκόμαστε για τα αναδρομικά του 11μήνου με ατελεύτητο χρόνο για τους παράγοντες των δικών (Δημόσιο – Δικαστές – Δικαιούχοι)».
Το σκεπτικό της απόφαση του ΑΕΔ
Το ΑΕΔ στο σκεπτικό της απόφασής του, μεταξύ των άλλων, έκρινε ότι «στερείται σχετικής δικαιοδοσίας, λόγω μη αντιθέσεως μεταξύ της αποφάσεως 1509/ 2023 του Αρείου Πάγου και το 2287 και 2088/ 2015 του ΣτΕ». Και αυτό γιατί «το Συμβούλιο της Επικρατείας, αποφανθέν υπέρ της αντισυνταγματικότητας περιόρισε την κρίση του επί των συνταξιούχων δημόσιων φορέων κοινωνικής ασφαλίσεως, στηριζόμενο στην υποχρεωτικότητα της (επικουρικής) κοινωνικής ασφάλισης και στην συνακόλουθη παροχή της αποκλειστικώς από το κράτος ή από ΝΠΔΔ, έλαβε υπόψη κατά τρόπο καταλυτικό το σωρευτικό αποτέλεσμα της ένδικης περικοπής με το σύνολο των προηγηθεισών, κατά τα έτη 2000 έως 2012, πολλαπλών διαδοχικών νομοθετικών περικοπών των συντάξεων, κρίνοντας -βάσει της ποσότητας και της έντασης αυτών επί της συγκεκριμένης κατηγορίας συνταξιούχων – ότι επιβαλλόταν συνταγματικώς, αλλά δεν εχώρησε η εκπόνηση ειδικής επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης ως προς την επιρροή της ένδικης ρύθμιση στον πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος των εν λόγω συνταξιούχων».
Σύμφωνα με την απόφαση του ΑΕΔ, ο Άρειος Πάγος, «υπό το πρίσμα του νοµικού πλαισίου της παρεχοµένης από την ίδια την Τράπεζα της Ελλάδος, ήτοι από ΝΠΙΔ, επικουρικής ασφαλίσεως των συνταξιούχων της, συνεκτιμώντας µεν τις προηγηθείσες περικοπές συντάξεων, οι οποίες, όµως, δεν αφορούσαν στο σύνολο, και δη στην πλειονότητα, τους συνταξιούχους της Τράπεζας, και λαμβάνοντας, επίσης, υπ’ όψιν ότι, πάντως, το ύψος των πληττόμενων συντάξεων των ασφαλισμένων στην ως άνω Τράπεζα παραµένει υψηλότερο της µέσης κυρίας και επικουρικής συντάξεως του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, έκρινε συνταγµατική την ως άνω διάταξη».
Σε άλλο σημείο, το ΑΕΔ αναφέρει ότι «λόγω ουσιώδους διαφοροποιήσεως του νοµικού και πραγματικού υποβάθρου των υποθέσεων και των αντιστοίχων, φερομένων ως αντίθετων, αποφάσεων του Αρείου Πάγου αφενός και του Συµβουλίου της Επικρατείας αφετέρου, δεν καθίσταται κρίσιμη και αναγκαία για την μία υπόθεση η γενομένη από το άλλο δικαστήριο ερμηνευτική προσέγγιση του ζητήματος της συνταγµατικότητας ή µη της αυτής νομοθετικής διατάξεως και, συνακολούθως, δεν τίθεται ζήτηµα αντιθέσεως, κατ’ άρθρο 100 παρ.1 περ. ε’ του Συντάγµατος, των προαναφερθεισών αποφάσεων των ως άνω Δικαστηρίων».
