«Σχέδιο Ετοιμότητας της ΕΕ» που περιγράφει πιθανά σενάρια κρίσεων, από πόλεμο έως κυβερνοεπιθέσεις και από θανατηφόρες ασθένειες έως πλημμύρες που προκαλούνται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, παρουσιάζεται σήμερα στις Βρυξέλλες, με την Κομισιόν να προειδοποιεί πως κάθε πολίτης της Γηραιάς Ηπείρου θα πρέπει να έχει αποθηκεύσει αρκετά τρόφιμα, ώστε να είναι αυτάρκης προκειμένου να καταφέρει να επιβιώσει για τουλάχιστον 72 ώρες.
Το έγγραφο που ήρθε στην κατοχή του Politico και κυκλοφόρησε την Τετάρτη, υπογραμμίζει χαρακτηριστικά πως: «σε περίπτωση ακραίων αναταραχών, η αρχική περίοδος είναι η πιο κρίσιμη». Το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στο τομέα της διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ και έχει δημιουργηθεί στα πρότυπα μοντέλων που ισχύουν στις χώρες της βόρειας Ευρώπης.
«Καμία από τις μεγάλες κρίσεις των τελευταίων ετών δεν ήταν μεμονωμένη ή βραχύβια. Η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να παραμείνει χωρίς να αντιδρά», αναφέρει το έγγραφο. Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Ροξάνα Μινζάτου, αναμένεται να παρουσιάσει το σχέδιο με το μήνυμά της να είναι «φτιάξτε τη στέγη σας όσο ο ήλιος λάμπει», προσθέτοντας ότι στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι «να βοηθήσει τα άτομα … σε επίπεδο νοικοκυριού».
- Δείτε επίσης: Παιδεία, υγεία, στέγαση ή άμυνα;
Σύμφωνα με το σχέδιο των 17 σελίδων, θα πρέπει να «δημιουργηθεί μια ασφαλή και ανθεκτική ΕΕ και να αποκτήσει τις ικανότητες που απαιτούνται για την πρόβλεψη και τη διαχείριση απειλών και κινδύνων, ανεξάρτητα από τη φύση ή την προέλευσή τους». Ακόμα, το σχέδιο περιλαμβάνει την παροχή καθοδήγησης προς τα κράτη-μέλη για «την κάλυψη της αποθήκευσης βασικών προμηθειών, τον σχεδιασμό κρίσεων, τη διαθεσιμότητα καταφυγίων, τα μέτρα για τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας κρίσιμων εδαφών και χώρων».
«Ευρωπαϊκό σύστημα συναγερμού για την κυβερνοασφάλεια»
Το σχέδιο ετοιμότητας αναφέρει ότι είναι «επείγον» για την ΕΕ και τις χώρες της να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους σε όλους τους τομείς, ενώ προτείνει ένα μοντέλο διαχείρισης κρίσεων βασισμένο στο μοντέλο που χρησιμοποιούν οι χώρες της βόρειας Ευρώπης, στο οποίο εμπλέκεται το σύνολο της κοινωνίας, από τους πολίτες μέχρι τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις.
Επίσης, βασίζεται στα συμπεράσματα της έκθεσης Νιινίστο, η οποία κατέθεσε προτάσεις για τη βελτίωση της ετοιμότητας της ΕΕ σε περίπτωση πολέμου αλλά και στη λειτουργία της πολιτικής άμυνας. Η απειλή γεωπολιτικών συγκρούσεων μπορεί να έρθει τόσο εικονικά όσο και με τη μορφή στρατιωτικών επιθέσεων, όπως επισημαίνεται, ενώ παράλληλα, τονίζεται πως η Ευρώπη θα πρέπει να είναι περισσότερο προετοιμασμένη για κυβερνοεπιθέσεις.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει αυξήσει τη δραστηριότητά της στον κυβερνοχώρο, στοχεύοντας μεταξύ άλλων σε κρίσιμες υποδομές όπως τα ενεργειακά δίκτυα. Η ανατολική πτέρυγα της Ευρώπης ειδικότερα έχει βιώσει ένα κύμα επιθέσεων στον κυβερνοχώρο. Κίνα, Ιράν και Β. Κορέα στοχεύουν επίσης συστηματικά δυτικές κυβερνήσεις, εταιρείες και άλλους βασικούς θεσμούς.
Οι υβριδικές απειλές και κυβερνοεπιθέσεις που χρηματοδοτούνται από το κράτος έχουν γίνει «μόνιμο χαρακτηριστικό της σημερινής πραγματικότητας», υποστηρίζει το έγγραφο. Μια βασική πρόταση είναι η δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού συστήματος συναγερμού για την κυβερνοασφάλεια», το οποίο, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα βελτιώσει την ανίχνευση απειλών και την επίγνωση της κατάστασης στην Ευρώπη.
Προτείνει επίσης ψηφιακή εκπαίδευση και βοήθεια για τις χώρες που ελπίζουν να ενταχθούν στην ΕΕ, και ζητά περισσότερη διπλωματία στον κυβερνοχώρο και καλύτερη συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Οι εταιρείες πρέπει επίσης να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην ετοιμότητα, καθώς υπάρχει ανάγκη ανταλλαγής πληροφοριών, αλλά και συμμετοχής σε «στρατηγικές πρωτοβουλίες πρόβλεψης και πρόληψης», καθώς και κατάρτισης.
Φυσικές καταστροφές
«Η ΕΕ πρέπει να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών σε στρατηγικούς τομείς όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, διασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες του εργατικού δυναμικού και η εκπαιδευτική προσφορά είναι ευθυγραμμισμένες», σύμφωνα με το σχέδιο. Η ετοιμότητα «δεν αφορά μόνο τις πιθανές ανθρωπογενείς συγκρούσεις», πρόσθεσε η Μινζάτου.
«Έχει να κάνει με το πώς αντιδρούμε στις πλημμύρες- είδαμε τι συνέβη στην Ισπανία», εξήγησε, υπενθυμίζοντας πως πέρυσι υπέφερε από «τερατώδεις» πλημμύρες με αποτέλεσμα να σκοτωθούν εκατοντάδες άνθρωποι. Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν μπροστά στις φυσικές καταστροφές, είπε χαρακτηριστικά η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν.
«Όλοι αυτοί οι τύποι κρίσεων απαιτούν κάποιο σύνολο βασικών δεξιοτήτων, κάποια κατανόηση και γνώση σχετικά με το τι πρέπει να κάνουμε πρώτα», υπογράμμισε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια στρατηγική διαχείρισης αποθεμάτων σε επίπεδο ΕΕ για την ενίσχυση της πρόσβασης σε κρίσιμους πόρους, μεταξύ άλλων για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και καταστροφών, ιατρικά αντίμετρα, κρίσιμες πρώτες ύλες, ενεργειακό εξοπλισμό και ενδεχομένως τρόφιμα και νερό.
Σύμφωνα με το σχέδιο, η στρατηγική θα συνδυάζει τα κεντρικά αποθέματα της ΕΕ με τις συνεισφορές των χωρών. Η Κομισιόν θα παρουσιάσει επίσης μια στρατηγική για τη στήριξη των ιατρικών αντιμέτρων κατά των απειλών για τη δημόσια υγεία, η οποία θα συμπληρωθεί από τα αποθέματα έκτακτης ανάγκης που προτείνονται στον νόμο για τα κρίσιμα φάρμακα.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να ενισχύσει τον συντονισμό της για την αντιμετώπιση κρίσεων, δημιουργώντας ένα «κέντρο συντονισμού κρίσεων», με βάση το υφιστάμενο Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ERCC). Το συγκεκριμένο κέντρο θα επικεντρωθεί στην πρόβλεψη και τη διαχείριση των συνεπειών των κρίσεων σε όλους τους τομείς, θα παρέχει υποστήριξη για τη διαχείριση κρίσεων στις κύριες υπηρεσίες και θα παρακολουθεί τη συνολική αντιμετώπιση των κρίσεων.
Παρόλο που ορισμένες χώρες της Ε.Ε. επιθυμούν να επικεντρώσουν τις επενδύσεις στην άμυνα, άλλες θεωρούν πιο σημαντικά τα ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική κρίση. Σύμφωνα με τη Ροξάνα Μινζάτου πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. «Δεν μπορείτε να έχετε άμυνα, δεν μπορείτε να έχετε μια πράσινη Ευρώπη χωρίς ετοιμότητα και δεν μπορείτε να έχετε ετοιμότητα αγνοώντας τις πράσινες φιλοδοξίες και τους πράσινους στόχους της ΕΕ», διευκρίνισε.
Η καλύτερη προετοιμασία απαιτεί επίσης πιο ευέλικτη πρόσβαση σε μετρητά. Η Κομισιόν προτείνει την επανεξέταση των χρηματοδοτικών μέσων για την αντιμετώπιση κρίσεων, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί χρηματοδότησης κρίσεων είναι επεκτάσιμοι και μπορούν να προσαρμοστούν στους εξελισσόμενους κινδύνους και κρίσεις, όπως αναφέρεται.
Η εκτελεστική εξουσία σχεδιάζει τέλος να ενσωματώσει την ετοιμότητα στις εξωτερικές επενδύσεις της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω της κλιμάκωσης της εφαρμογής έργων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και ανθεκτικότητας στις χώρες εταίρους. Για την εδραίωση αυτών των μέτρων, η Κομισιόν μελετά μια νέα νομοθετική δέσμη για τον καθορισμό προτύπων και μετρήσιμων μακροπρόθεσμων στόχων ετοιμότητας.
«Η Κομισιόν θα αξιολογήσει την ανάγκη και τη σκοπιμότητα ενός νόμου της ΕΕ για την ετοιμότητα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ζωτικών κοινωνικών λειτουργιών με τον καθορισμό κοινών προτύπων και μετρήσιμων μακροπρόθεσμων στόχων», διευκρινίζεται ενώ η ετοιμότητα και η ασφάλεια «θα ενσωματωθούν» στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, τις πολιτικές και τα προγράμματα, σύμφωνα με το έγγραφο, το οποίο απαριθμεί 30 βασικές δράσεις στο πλαίσιο 7 θεμάτων.
Μεταξύ άλλων είναι η συνεργασία πολιτικού και στρατιωτικού τομέα, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η ετοιμότητα του πληθυσμού. Ένα παράρτημα του σχεδίου απαριθμεί περίπου 60 βασικές δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν εντός των επόμενων 2 ετών, συμπεριλαμβανομένης της εντατικοποίησης της παρακολούθησης των ψευδών ειδήσεων, της αξιολόγησης του επιπέδου ετοιμότητας στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και της ενσωμάτωσης της ετοιμότητας στα σχολικά προγράμματα σπουδών για φέτος.
