O κίνδυνος μίας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου γίνεται πλέον ορατός μετά την ανακοίνωση των ανταποδοτικών δασμών από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Ένας καθολικός ελάχιστος συντελεστής 10% στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ επιβάλλεται σε όλους, με πρόσθετους δασμούς ανά χώρα, ανάλογα με το μέγεθος του εμπορικού τους πλεονάσματος. Έτσι, τα κινεζικά προϊόντα θα χτυπηθούν με 34% και αυτά που εισάγονται από την ΕΕ στο 20%. Ο Τραμπ είπε ότι αυτοί οι νέοι δασμοί θα μπορούσαν να προστεθούν σε αυτούς που ήδη υπάρχουν.
Η μέθοδος ωστόσο αυτή είναι προβληματική για τρεις λόγους, σύμφωνα με τη Le Monde. Πρώτον, αυτοί οι δασμολογικοί συντελεστές υπολογίστηκαν με εντελώς αυθαίρετο τρόπο. Δεν βασίστηκαν μόνο στους δασμολογικούς φραγμούς που εφαρμόζουν οι στοχευμένες χώρες, αλλά και σε άλλα, πιο αμφιλεγόμενα κριτήρια. Για παράδειγμα, ελήφθησαν υπόψη η υποτιθέμενη «χειραγώγηση του νομίσματος», τα πρότυπα και οι κανονισμοί ή ακόμη και ορισμένοι φόροι (όπως ο ΦΠΑ στην Ευρώπη), που έχουν κατηγορηθεί ότι βλάπτουν τις ΗΠΑ.
Το δεύτερο πρόβλημα έγκειται στο γενικό κλίμα αβεβαιότητας που πηγάζει από αυτά τα «παιχνίδια» εξουσίας. Ο Τραμπ διατηρεί το δικαίωμα να προσαρμόσει τους δασμούς με βάση την προθυμία των εμπορικών εταίρων να συμμορφωθούν με τις αμερικανικές απαιτήσεις. Αυτό το σύστημα διαρκών διαπραγματεύσεων, που βασίζεται στον τρόμο και τον εκβιασμό, δεν ευνοεί την καλή επιχειρηματική σχέση. Πάνω από όλα, οι βιομήχανοι και οι επενδυτές χρειάζονται βεβαιότητα και σταθερότητα για να λάβουν αποφάσεις.
Τέλος, η αποκαλούμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης» θα μπορούσε, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, να οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μια ύφεση. Σε αντίθεση με αυτά που ισχυρίζεται ο Τραμπ, οι δασμοί δεν θα πληρωθούν από τις χώρες εξαγωγής αλλά από τους Αμερικανούς καταναλωτές, οι οποίοι θα δουν τις τιμές να αυξάνονται. Ενώ οι προβλέψεις δείχνουν ήδη άνοδο του πληθωρισμού, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη, έχουν πτωτική τάση.
Μπροστά σε αυτή την κραυγαλέα επιθετικότητα, πολλές χώρες δεν θα μπορέσουν να παραμείνουν παθητικές και θα παρακινηθούν να λάβουν αντίποινα. Η ΕΕ έχει ήδη δηλώσει ότι θα απαντήσει. Η αποτελεσματικότητα αυτών των αντιποίνων θα εξαρτηθεί από το πόση συνοχή και αποφασιστικότητα μπορεί να συγκεντρώσει.
Νέος γύρος συζητήσεων
Ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς σκοπεύει να ξεκινήσει σήμερα Παρασκευή συνομιλίες με τους Αμερικανούς ομολόγους του για τους δασμούς. «Θα ενεργήσουμε με ήρεμο, προσεκτικά σταδιακά, ενοποιημένο τρόπο, ενώ θα δίνουμε επαρκή χρόνο για συνομιλίες», είπε.
Ωστόσο, για κάθε ευρωπαϊκή χώρα, οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ένα σοβαρό πλήγμα και οι εθνικές κυβερνήσεις προσπαθούν να κατευνάσουν τους φόβους της βιομηχανίας και του εμπορίου.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι –η οποία μέχρι την Τετάρτη φαινόταν πιο απρόθυμη από άλλες να αντεπιτεθεί σε είδος κατά των ΗΠΑ– καθάρισε το ημερολόγιό της και κάλεσε βιαστικά υπουργούς και επιχειρηματίες σε έκτακτη σύνοδο κορυφής. Η Ιταλία εξάγει αγροδιατροφικά προϊόντα αξίας 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ και κρασί αξίας 2 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ, δήλωσε στο BBC ο Αλεσάντρο Απολίτο από την κύρια οργάνωση αγροτών της χώρας Coldiretti.
Στην Ισπανία, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ απέρριψε τον ισχυρισμό του Τραμπ ότι η ΕΕ επέβαλε δασμούς 39% σε αμερικανικά προϊόντα, επιμένοντας στην πραγματικότητα ότι ήταν μόλις 3%. «Είναι απλώς μια δικαιολογία για να τιμωρηθούν οι χώρες και να εφαρμοστεί στείρος προστατευτισμός. Ο εμπορικός πόλεμος θα επηρεάσει τους πάντες, αλλά θα χτυπήσει περισσότερο από όλους αυτόν που τον επιβάλλει», προειδοποίησε μιλώντας στο Bloomberg.
Το Ισπανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ανησυχεί για πιθανή μείωση 14% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, ειδικά σε μηχανήματα και ηλεκτρικό εξοπλισμό. Ο Σάντσεθ ανακοίνωσε ένα σχέδιο ύψους 14,1 δισ. ευρώ για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να επεκταθούν σε νέες αγορές πέρα από τις ΗΠΑ.
Η Σλοβακία είναι πιο εκτεθειμένη από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, λόγω της μεγάλης της εξάρτησης από τις βιομηχανικές εξαγωγές, και ορισμένοι οικονομολόγοι προειδοποιούν για βαθιά πτώση της οικονομικής παραγωγής κατά τουλάχιστον 2,5% σε μόλις δύο χρόνια.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ προειδοποίησε για πιθανή πτώση 0,4% της οικονομικής ανάπτυξης φέτος.
Όσο για τη γαλλική κυβέρνηση, είχε αναθεωρήσει προς τα κάτω την αναμενόμενη ανάπτυξη για φέτος στο 0,7%, πριν ακόμη ο Τραμπ κάνει τις ανακοινώσεις. Από την πλευρά του, ο Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τις ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ να αναστείλουν τις εκεί δραστηριότητές τους έως ότου διευκρινιστούν περαιτέρω λεπτομέρειες.
Οι δυνητικοί κίνδυνοι για την οικονομία
Οι αυξήσεις των δασμών πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο ενός απότομου πλήγματος στα προσαρμοσμένα με τον πληθωρισμό εισοδήματα των καταναλωτών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν την οικονομία των ΗΠΑ σε ύφεση φέτος, δήλωσε στο Bloomberg η Ντάιαν Σγουόνκ, επικεφαλής οικονομολόγος της KPMG.
Επιπλέον, δεν είναι σαφές πώς θα αντιδράσουν οι εμπορικοί εταίροι, πράγμα που σημαίνει ότι η αβεβαιότητα θα μπορούσε να παραμείνει αυξημένη για αρκετό καιρό ακόμη. «Αν ο στόχος είναι να πείσουμε τις εταιρείες να μετεγκατασταθούν εδώ, αυτό δεν το επιτυγχάνει, γιατί δεν ξέρετε με βεβαιότητα σε τρία με πέντε χρόνια, μέχρι να κατασκευάσετε ένα εργοστάσιο, εάν θα είναι σε ισχύ ακόμη οι δασμοί», είπε η Σγουόνκ.
Σε αυτό το σενάριο, η οικονομία των ΗΠΑ θα μπορούσε να δει την ανάπτυξη να καθυστερεί φέτος και να γίνει αρνητική το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, πληρώντας τον τεχνικό ορισμό της ύφεσης. Το ποσοστό ανεργίας, στο 4,1% τον Φεβρουάριο, θα μπορούσε να φτάσει περίπου το 5,5% το επόμενο έτος.
Αυτός ο συνδυασμός ασθενέστερης ή στάσιμης ανάπτυξης και υψηλότερων τιμών θα έθετε τη Fed σε μια πολύ δύσκολη θέση, ειδικά από τη στιγμή που η οικονομία των ΗΠΑ έχει βγει από μια περίοδο αυξημένου πληθωρισμού. Οι αξιωματούχοι θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα επικεντρωθούν περισσότερο στον κίνδυνο υψηλότερου πληθωρισμού, που θα απαιτούσε αυστηρότερη πολιτική ή στην αύξηση της ανεργίας, που θα απαιτούσε χαλαρότερη πολιτική.
Το θέμα είναι πώς οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα αρνητικό σοκ προσφοράς - για παράδειγμα, μια άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Οι αρνητικές κρίσεις προσφοράς περιορίζουν την ικανότητα της οικονομίας να παράγει αγαθά ή υπηρεσίες
Γκρος: Μείνετε στο περιθώριο
Ο γνωστός επενδυτής, Μπιλ Γκρος, προτρέπει τους υποψήφιους αγοραστές να παραμείνουν στο περιθώριο καθώς και οι τρεις βασικοί χρηματιστηριακοί δείκτες της Wall Street κατέγραψαν την χειρότερη συνεδρίαση από την εποχή της πανδημίας, με αποτέλεσμα να εξανεμιστούν περίπου 2 τρις. δολάρια από την κεφαλαιοποίηση του S&P 5OO στη συνεδρίαση της Πέμπτης.
Ο συνιδρυτής και πρώην διευθύνων σύμβουλος επενδύσεων της Pacific Investment Management (Pimco) είπε στο Bloomberg ότι το selloff είναι ένα «γεγονός σε βάθος της αγοράς» χωρίς να διαφαίνεται φως. «Οι επενδυτές δεν πρέπει να προσπαθήσουν να πιάσουν ένα μαχαίρι που πέφτει. Πρόκειται για ένα επικό οικονομικό και αγοραίο γεγονός παρόμοιο με αυτό του 1971 και το τέλος του κανόνα του χρυσού». Ο Τραμπ έχει «αγκαλιάσει» τους δασμούς ως εργαλείο για να επαναφέρει την αμερικανική ισχύ, να αναζωογονήσει τη μεταποίηση στο εσωτερικό και να εξαγάγει γεωπολιτικές παραχωρήσεις. «Ο Τραμπ δεν μπορεί να κάνει πίσω σύντομα. Είναι πολύ "macho" για κάτι τέτοιο».
Επίσης, οι 500 πλουσιότεροι του πλανήτη που παρακολουθούνται από το δείκτη Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg έχασαν 208 δισ. δολάρια, στην τέταρτη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση στην ιστορία 13 ετών του δείκτη.
