Για την ακρίβεια δεν χρειάζεται να σας πει κανείς τίποτα, την νιώθετε καθημερινά. Εμείς, έχουμε μεν την ικανοποίηση ότι αρκετά νωρίς, λόγω θέσης, αντιληφθήκαμε και σας ενημερώσαμε για το τσουνάμι που ερχόταν, αλλά στην πράξη δεν μπορούσε κανείς να κάνει και πολλά πράγματα. Άλλωστε, πιθανόν στα ράφια σας να υπάρχουν ακόμη μακαρόνια από την πρώτη καραντίνα…
Δυστυχώς σήμερα θα σας εκθέσουμε, γιατί η ακρίβεια στα τρόφιμα θα διαρκέσει καιρό δηλαδή χρόνια! Είμαστε αναγκασμένοι να παραθέτουμε και κάποια τεχνικά στοιχεία, βαρετά για όσους βρίσκονται κοντά στο χώρο, απαραίτητα όμως για τους υπόλοιπους.
Τα τρόφιμα λοιπόν, νωπά και επεξεργασμένα, βασίζονται στα αγροτικά προϊόντα. Τα τελευταία για να παραχθούν, χρειάζονται να ολοκληρώσουν ένα βιολογικό κύκλο, ο οποίος δεν μπορεί να αλλάξει. Έτσι το σιτάρι, η βάση της διατροφής, σπέρνεται σε εμάς εδώ τον Νοέμβριο και θερίζεται τον Ιούνιο. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση ότι και να κάνεις να μπορέσεις να θερίσεις τον Απρίλιο! Παρόμοιες ημερομηνίες ισχύουν για όλες τις χώρες του Βορείου ημισφαιρίου. Άρα λοιπόν όσο σιτάρι έχουμε σήμερα στις αποθήκες μας, αυτό είναι όλο κι όλο μέχρι τον επόμενο καλοκαίρι. Σαν καλοί νοικοκυραίοι πρέπει να κάνουμε κουμάντο να μας φτάσει. Όπως τον παλιό καλό καιρό!
Τι συνέβη φέτος που κάνει τη χρονιά τόσο διαφορετική και μοναδική σε σχέση με άλλες: η παρατεταμένη ανομβρία του χειμώνα στο μεγαλύτερο μέρος του Βορείου Ημισφαιρίου, άφησε τα σιτηρά χωρίς νερό και φαγητό. Κι αυτό διότι το φυτό με το νερό δεν ξεδιψάει, αλλά περισσότερο τρέφεται, αφού συμπαρασύρει τα διαλυμένα σε αυτό θρεπτικά στοιχεία. Το πρωτόγνωρο ήταν ότι μέχρι τώρα υπήρχαν παρόμοια φαινόμενα σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αλλά όχι τέτοιας έκτασης και έντασης. Όταν λοιπόν υπήρχε πρόβλημα στην Μεσόγειο, μετέφεραν σιτηρά από τον Καναδά, κι όταν υπήρχε στον Καναδά μετέφεραν από την Αυστραλία. Τώρα όμως σε όλες τις μεγάλες σιτοπαραγωγικές περιοχές, οι αποδόσεις υποχώρησαν μέχρι και κατά 50%, ποσό πρωτόγνωρο και προφανώς μη διαχειρίσιμο.
Συνέπεσε μάλιστα και οι αποθήκες να μην είναι κι εντελώς γεμάτες μετά την ιδιωτική αποθεματοποίηση των 2 περιόδων της καραντίνας και η φωτιά άναψε. Στο μαλακό σιτάρι, που είναι και ο μεγαλύτερος όγκος, αυτό που κάνουν το άσπρο ψωμί, γλυκίσματα, η κατάσταση είναι σχετικά διαχειρίσιμη. Καλλιεργείται παντού στον κόσμο, άρα όλο και κάπου πήγε καλά η παραγωγή και θα υπάρξουν λύσεις μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Εκεί όμως που η κατάσταση είναι δύσκολη είναι με το σκληρό σιτάρι, αυτό που φτιάχνουν ζυμαρικά και χωριάτικο ψωμί, όπου καλλιεργείται στην Μεσόγειο, μέρος του Καναδά και των ΗΠΑ και λίγο στην Αυστραλία. Από όλες αυτές τις χώρες, μόνο η Αυστραλία θα έχει μια φυσιολογική παραγωγή. Με άδειες σχεδόν αποθήκες στην έναρξη της σεζόν και ελάχιστη παραγωγή, η κατάσταση αναμένεται να γίνει δύσκολη. Και σε κάθε τέτοια κατάσταση οι τιμές διατηρούνται υψηλές.
Αντίστοιχους κύκλους ακολουθούν και όλα τα προϊόντα, άλλα μεγάλης διάρκειας άλλα μικρότερης. Απλώς εμείς παραδειγματιζόμαστε από την αγορά σιταριού που είναι βάση της διατροφής και φέτος δημιούργησε το μεγάλο πρόβλημα. Θα μπορούσε να ήταν οι ελαιούχοι σπόροι, τα κτηνοτροφικά φυτά και οποιοδήποτε άλλο προϊόν ή αιτία. Εδώ ήταν η ξηρασία, ενώ στην περίπτωση του καφέ ήταν η παγωνιά που δημιούργησε το πρόβλημα. Παρόμοιος κύκλος συντελείται στα λεγόμενα κτηνοτροφικά δημητριακά, καλαμπόκι, κριθάρι, οι συνέπειες των οποίων θα περάσουν στην διατροφική αλυσίδα αργότερα.
Αντιλαμβάνεστε ότι η αναπλήρωση των αποθηκών δεν γίνεται σε αυτό που λέμε τηλεοπτικούς χρόνους, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, κόπο, χρόνο, άφθονα μέσα και κεφάλαια και κυρίως τύχη, η οποία δεν φαίνεται να είναι μέχρι τώρα με το μέρος μας. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει από στιγμή σε στιγμή.
Αφού λοιπόν αποδεχόμαστε ότι η επαναφορά στην κανονικότητα απαιτεί από βιολογικής απόψεως γύρω στον ένα χρόνο από σήμερα, ας δούμε τι άλλο χρειάζεται για να επιτευχθεί ο πολυπόθητος αυτός στόχος της επάρκειας της αγοράς. Στις μεγάλες πεδιάδες της Βόρειας Αμερικής, που όπως είπαμε δοκιμάστηκαν από την ξηρασία όλο το προηγούμενο διάστημα, άρχισαν οι σπορές. Η διαδικασία αυτή κανονικά γίνεται αφού βρέξει αρκετά, να αποκτήσει το έδαφος την απαιτούμενη υγρασία ώστε ο σπόρος να βλαστήσει και να ριζώσει με επιτυχία. Δυστυχώς όμως οι σπορές εκεί φέτος γίνονται σε πολλές περιοχές σε ξερό έδαφος ή με σαφώς λιγότερη από την επιθυμητή υγρασία. “Προσευχηθείτε για βροχή” γράφουν οι Αμερικάνοι συνάδελφοι στις αναρτήσεις τους.
Η σπορά γίνεται τώρα για πολλούς πρακτικούς λόγους με κυριότερο ότι εάν αργήσουν λίγο ακόμη, μετά δεν προλαβαίνουν τον βαρύ χειμώνα της περιοχής. Κάθε ημέρα όμως που περνάει χωρίς υγρασία, ολοένα και μικραίνει το ποσοστό επιτυχίας της σποράς. Υπάρχει βέβαια πολύς χρόνος ακόμη, αλλά βάζουμε κάτω τα μέχρι τώρα δεδομένα.
Αυτές τις σκέψεις, όταν οι αποθήκες ήταν γεμάτες δεν τις έκανε κανείς, τώρα όμως που είναι άδειες αποκτούν την δικιά τους αξία!!!
Εμείς εδώ ξεκινάμε τη σπορά από τις αρχές Νοεμβρίου. Οι μέχρι τώρα μακροχρόνιες προβλέψεις των μετεωρολόγων, μιλούν για ένα άνυδρο Οκτώβριο, γεγονός που θα δυσκολέψει την σωστή προετοιμασία των χωραφιών μας και ίσως καθυστερήσει τη σπορά. Σήμερα μας ανακοίνωσαν ότι πιθανόν να συγκρουστούν πάνω από την χώρα μας δύο βαρομετρικά και να έχουμε βροχές μετά από 5 ημέρες αλλά θα ξέρουμε οριστικά μεθαύριο. Ακόμη κανείς μας δεν έχει κάνει σκέψεις να σπείρει και να περιμένει την βροχή όπως στη Βόρειο Αμερική. Άλλες συνήθειες, άλλοι τόποι, άλλες κλίμακες, άλλος...θεός.
Ο σπόρος είναι το ένα συστατικό μια επιτυχημένης καλλιέργειας. Το άλλο είναι τα λιπάσματα, αυτά τα μικρά σφαιρίδια, γεμάτα ενέργεια και φαγητό για τα φυτά μας. Μαζί με το σπόρο βάζουμε άζωτο και φώσφορο, τα δύο από τα τρία βασικά λιπάσματα το άλλο είναι το κάλιο, και τον χειμώνα ξαναρίχνουμε άζωτο.
Οποίος όμως παραγωγός πάει στο γεωπόνο να αγοράσει έγκαιρα τα λιπάσματα που χρειάζεται, φεύγει με μια αίσθηση κενού! Οι τιμές έχουν απογειωθεί σε σχέση με πέρυσι: το 30% είναι η καλή περίπτωση ενώ το 50% δεν είναι ακραία!!! Επιπλέον οι συστάσεις τους είναι να τα αγοράσεις όλα τώρα, διότι υπάρχει πρόβλημα επάρκειας σε όλη την αγορά. Εδώ στην ευρύτερη περιοχή μας (Ευρώπη και Χώρες Ανατολικής Ευρώπης) έχουν κλείσει τρία εργοστάσια παραγωγής αμμωνίας, λόγω των πολύ υψηλών τιμών του φυσικού αερίου, απαραίτητου για την λειτουργία τους. Κάποια άλλα επέλεξαν να παράγουν λιγότερη αμμωνία εδώ και λίγο καιρό. Η έλλειψη των προϊόντων τους είναι εμφανής. Κάποιες πολύ γνωστές επωνυμίες, προτίμησαν να μην βγάλουν λιπάσματα για τα σιτηρά, πιθανόν για να εστιάσουν την προσοχή τους σε άλλες ποιο προσοδοφόρες καλλιέργειες. Πρωτόγνωρες εξελίξεις!!!
Είναι προφανές ότι για να πάρεις τώρα όλα τα λιπάσματα, χρειάζεσαι ένα σημαντικό κεφάλαιο. Πολλοί όμως δεν έχουν εισπράξει όλα τα χρήματα από τις περυσινές πωλήσεις ή ακόμη χειρότερα, δεν τους φτάνουν για να ανταποκριθούν στη νέα κατάσταση. Κι εδώ αρχίζουν τα προβλήματα.
Αναφορικά με το άλλο μεγάλο στοιχείο τον φώσφορο, εδώ και 3-4 ημέρες ,η Κίνα έβαλε φρένο στις εξαγωγές φωσφόρου. Ο φώσφορος προέρχεται από ορυκτό που είναι διαθέσιμο σε πολύ λίγες περιοχές του πλανήτη, όπως το Μαρόκο, η Κίνα και η Μέση Ανατολή. Η Κίνα, εκτιμάται ότι ελέγχει το 30% του παγκόσμιου εμπορίου, άρα εάν λείψει αυτό από την αγορά, σίγουρα θα υπάρξουν προβλήματα. Ο φώσφορος, έχει ανατιμηθεί τον τελευταίο χρόνο κατά περίπου 70%, σκεφτείτε τι θα γίνει εάν λείψει και το μερίδιο της Κίνας. Και για να παρηγορηθείτε, χώρες όπως η Ινδία και η Αυστραλία εισάγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες κινέζικου φωσφόρου, γεγονός που συνεπάγεται ιδιαίτερες ανωμαλίες κυρίως στην πολυπληθή Ινδία.
Για να μην είμαστε όμως… πεσιμιστές, να τονίσουμε ότι οι σημερινές πολύ υψηλές τιμές των λιπασμάτων, δεν είναι τα ιστορικά υψηλά, όπως είναι στα σιτηρά. Το 2008 είχε παρατηρηθεί μια μεγάλη ανατίμησή τους, με τις τιμές να βρίσκονται αρκετά υψηλότερα από τις σημερινές. Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά: τότε η αύξηση των τιμών είχε προέλθει από την μεγάλη ζήτηση, η οποία με την αύξηση της τιμής μειώνεται. Τώρα, το πρόβλημα έχει προέλθει από την προσφορά και η επίλυσή του δεν γίνεται με βάση τον γνωστό αξίωμα της ελαστικότητας τιμής. Το παιγνίδι είναι στα χέρια βασιλέων, όπως του Μαρόκου ή αξιωματούχων όπως της Κίνας, μηχανικών και επιχειρηματιών οι οποίοι πρέπει να συνεργαστούν “για το καλό της ανθρωπότητας”. Επειδή όμως ο αλτρουισμός περισσεύει στις ημέρες μας, αναμείνατε να δούμε πολλά επεισόδια το αμέσως προσεχές διάστημα.
Τι σημαίνουν όλα αυτά τώρα στην πράξη: ότι ο παραγωγός που θα σπείρει φέτος σιτάρι, ανεξαρτήτως γεωγραφικού μήκους και πλάτους, το ποιο πιθανόν είναι ότι θα κάνει περικοπές στη λίπανση, φοβούμενος το κόστος. Η λίπανση είναι το σημείο κόστους με τη μεγαλύτερη βαρύτητα τόσο οικονομική όσο και πρακτική. Εδώ ισχύει ο κανόνας ότι αγοράζεις παίρνεις: πολύ λίπασμα. Μεγάλη παραγωγή, λίγο λίπασμα μικρή παραγωγή. Άρα λοιπόν περιστολές στο λίπασμα, είναι προφανές ότι θα μας δώσει μικρότερη παραγωγή, χωρίς όμως να είναι απόλυτο ότι με πολύ λίπασμα θα πάρεις και μεγάλη παραγωγή, αφού χρειάζεται να συντρέξουν και άλλες συνθήκες . Εμείς όμως χρειαζόμαστε σιτάρι για να γεμίσουμε τις άδειες αποθήκες μας. Απλώς θα περιμένουμε μια ακόμη χρονιά, ώστε το κενό να καλυφθεί με δύο ή και περισσότερες, αν όλα τα άλλα πάνε καλά, σοδειές. Άρα οι τιμές φυσιολογικά θα υποχωρήσουν με τη νέα, επαναλαμβάνω εάν είναι επιτυχημένη, σοδειά, αλλά δεν αναμένεται -και λόγω υπολίπανσης -να καλυφθεί πλήρως το κενό.
Φυσικά δεν πρόκειται όσο τα λιπάσματα και το πετρέλαιο είναι στα ύψη οι τιμές να επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα. Το κόστος παραγωγής, έχει εκτιναχθεί σε σχέση με πέρυσι, άρα για να είναι συμφέρουσα η καλλιέργεια οι τιμές θα πρέπει να προσαρμοστούν αναλόγως.
Πολλά και μπερδεμένα μας έπεσαν! Πάνω που είπαμε άντε να βγούμε από την κρίση, ήλθε η πανδημία. Τώρα που άρχισε να φαίνεται φως στο τούνελ, η κλιματική αλλαγή μας δείχνει τα δόντια της.
Μέρφυ δεν τον είπαμε εκείνο τον κύριο που είχε βγάλει ένα νόμο;
