Ροή
Η Τουρκία είναι ο τρίτος κατά σειρά παγκόσμιος παραγωγός κελυφωτού φιστικιού στον κόσμο. Στις πρώτες θέσεις εμφανίζονται οι ΗΠΑ και η Περσία με την πρώτη να φαίνεται ότι έχει πια πάρει σαφές προβάδισμα (βλέπετε τα περσικά στοιχεία είναι πάντα υπό αίρεση γι' αυτό κρατάμε κι επιφυλάξεις). Αναφορικά με τις παραγόμενες ποσότητες πρέπει να πούμε ότι διαφέρουν πολύ από χρονιά σε χρονιά λόγω μιας ιδιοτροπίας του δέντρου μας, ίδια με αυτή που πιθανόν γνωρίζετε από την ελιά: την μια χρονιά κάνει πολλά έως πάρα πολλά και την επόμενη κάνει λίγα έως καθόλου. Έτσι λοιπόν τις λεγόμενες καλές χρονιές οι ΗΠΑ πλησιάζουν τους 500.000 τόνους ετησίως και η Περσία τους 400.000 τόνους. Η Τουρκία ακολουθεί με περίπου 250.000 τόνους τις καλές χρονιές, σπανιότερα λίγο περισσότερους, και κάτω από 100.000 τόνους τις κακές. Εμείς είμαστε πολύ κάτω: 7-8.000 τόνους τις καλές χρονιές και 2-3.000 τις υπόλοιπες.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό της Τουρκίας είναι το μεγάλο μέγεθος της εσωτερικής της αγοράς. Οι Τούρκοι, έχουν την υψηλότερη κατά κεφαλή κατανάλωση κελυφωτού φιστικιού στον κόσμο, 1,5 κιλό/άτομο, γεγονός που καθιστά την εσωτερική της αγορά ως η μεγαλύτερη εσωτερική αγορά στον κόσμο. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι ποσότητες που περίσσευαν για εξαγωγή ήταν σχετικά λίγες, περίπου 15% της συνολικής παραγωγής. Τα πολλά φιστίκια, γίνονταν μπακλαβάδες και κανταΐφια. Κρατήστε το “μέχρι πριν λίγα χρόνια” διότι από τον Ιούλιο του 2020 που ξεκίνησε ο παρόν κύκλος πτώσης της ισοτιμίας της Λίρας, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει: η τότε ισοτιμία ήταν περίπου 7 λίρες το ευρώ ενώ τώρα δεν μπορούμε να γράψουμε τίποτα, διότι όταν δημοσιευτεί το παρόν θα έχει αλλάξει πολλές φορές το νούμερο αυτό. Μεγάλη ζήτηση για συσκευασμένο φιστίκι, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στις παράλιες τουριστικές περιοχές, γεγονός που πυροδότησε αλλαγές στον τρόπο αγοράς και των Τούρκων καταναλωτών από τις χύμα αγορές προς τα τυποποιημένα.
Στις λίγες μέχρι τώρα γραμμές, έχουμε βάλει ένα σωρό θέματα στο τραπέζι: ότι εμείς οι παραγωγοί εισπράττουμε πολλά κάθε δύο χρόνια, όταν είναι η χρονιά μας κι αυτό για τους Τούρκους συνέβη το 2020, ότι η μεγάλη εσωτερική αγορά της Τουρκίας δεν είναι πια τόσο μεγάλη όσο ήταν, αφού ο κόσμος προσπαθεί να βρει ψωμί να αγοράσει και δεν του περισσεύουν για φιστίκια, ότι η συνεχής πτώση της λίρας κάνει διαρκώς φθηνότερα τα τούρκικα φιστίκια, αλλά και ότι επιδεινώνει τους λοιπούς όρους εμπορίας: όταν αγοράζεις ένα container πράγματα αξίας 150.000 ευρώ θέλεις να ξέρεις από την αρχή πόσο κοστίζει κάθε πτυχή της διαδικασίας μέχρι να φτάσει στην αυλή σου. Εδώ τα κόστη αλλάζουν συνεχώς...
Ο δικός μας φόβος, είναι πόσο φθηνά θα είναι τα τούρκικα φιστίκια στο τέλος του ερχόμενου καλοκαιριού, δηλαδή της φετινής παραγωγικής χρονιάς και πόσο θα διαμορφωθεί τελικά η τιμή τους. Φυσικά δεν μπορούμε από τώρα να ξέρουμε ποια θα είναι ακριβώς η παραγωγή, αφού εξαρτάται από τον καιρό, τόσο της άνοιξης, όταν τα άνθη γονιμοποιούνται όσο και για όλο το διάστημα μέχρι το καλοκαίρι. Ας υποθέσουμε για την οικονομία του παρόντος ότι ο καιρός θα είναι φυσιολογικός. Το δεύτερο στοιχείο που χρειάζεται να ξέρουμε είναι εάν οι Τούρκοι συνάδελφοι θα μπορέσουν να κάνουν όλες τις απαραίτητες φροντίδες στα δέντρα τους ώστε αυτά να αποδώσουν τα μέγιστα. Διότι τα νεαρά φιστίκια χρειάζονται προστασία με πλήθος σκευασμάτων εναντίων εχθρών και ασθενειών καθώς και αρκετό λίπασμα για να γίνουν στο μέγεθος και βάρος που χρειάζονται.
Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Είπαμε ότι οι Τούρκοι φιστικάδες, έχουν εισπράξει αρκετά χρήματα πριν δύο χρόνια. Όλοι ξέρετε πόσο δύσκολο είναι να κάνεις κουμάντο τα λεφτά σου για ένα τόσο μακρύ διάστημα. Το επιπλέον για την περίπτωσή μας είναι ότι με τα χρήματα που εισέπραξαν τότε, δεν θα είναι σε θέση να αγοράσουν φάρμακα, λιπάσματα και καύσιμα σήμερα, αφού αυτά έχουν ανατιμηθεί υπερβολικά. Τα αζωτούχα λιπάσματα έχουν αυξηθεί διεθνώς κατά περίπου 100% από πέρυσι. Προσθέστε πάνω σε αυτό το ποσό της υποτίμησης και υπολογίστε μόνοι σας. Τα καύσιμα, στις διεθνείς αγορές έχουν αυξηθεί κατά 40-50% επίσης. Προσθέστε κι εδώ την υποτίμηση. Τα φάρμακα φαίνεται προς το παρόν ότι διαφεύγουν σοβαρών ανατιμήσεων, άρα εδώ προσθέστε μόνο την υποτίμηση.
Αντιλαμβάνεστε ότι το περιβάλλον λειτουργίας για τους Τούρκους φιστικάδες είναι τουλάχιστον ασφυκτικό. Πολλοί θα προβληματίζονται εάν αξίζει τον κόπο να διαθέσουν μέρος των αποταμιεύσεών τους προκειμένου να καλλιεργήσουν τα δέντρα τους όπως πρέπει. Οι αποφάσεις θα ληφθούν προφανώς την τελευταία στιγμή ,οπότε εδώ θα πρέπει να προσθέσετε τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις πιθανές ελλείψεις. Μη ξεχάσετε τέλος τις προφανώς ελλιπείς πιστώσεις των τραπεζών προς το εμπόριο εφοδίων.
Μέσα σε αυτόν το κυκεώνα προβλημάτων, τι μπορεί να προβλέψει κανείς!!!
Τους ίδιους προβληματισμούς έχουν και άλλοι Έλληνες παραγωγοί, που ανταγωνίζονται στις ευρωπαϊκές αγορές ομοειδή τούρκικα αγροτικά προϊόντα. Μαθαίνουμε ότι έχει γεμίσει η αγορά των Βαλκανίων από φθηνά Τούρκικα πορτοκάλια, ενώ πριν λίγο καιρό Τούρκικα λεμόνια είχαν φτάσει με αφθονία ακόμη κι εδώ σε εμάς, πιέζοντας πολύ τις τιμές παραγωγού. Παρόμοια πίεση θα αισθανθούν την άνοιξη τα κεράσια, χώρος στον οποίο επενδύθηκαν πολλά χρήματα και κόπος τα τελευταία χρόνια. Η σταφίδα μας μένει απούλητη. Αναφορικά λοιπόν με τους δικούς μας φόβους που έχουμε ένα προϊόν που διατηρείται ακόμη και για ένα χρόνο, ταιριάζει απόλυτα το ρητό, κλαίνε οι χήρες κλαίνε και οι παντρεμένες!!! Ούτε στον χειρότερό μου εφιάλτη δεν θέλω να βλέπω τα δέντρα μου φορτωμένα με ένα τόσο φθαρτό προϊόν όπως τα κεράσια, αλλά και τα πορτοκάλια ακόμη που κρατάνε και λίγες ημέρες στο “κλαρί” και τους εμπόρους να σφυρίζουν αδιάφορα…
Αξίζει να αναφερθεί ότι η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα παγκοσμίως στο φουντούκι, αφού κατέχει το 70% της παγκόσμιας προσφοράς! Οι νομισματικές εξελίξεις εδώ επηρεάζουν άμεσα τη γνωστή πραλίνα φουντουκιού που χρησιμοποιείται στα γλυκά και φυσικά την περίφημη Nutella. Μεγάλα διεθνή περιοδικά ασχολήθηκαν με το θέμα, παρέλειψαν όμως να αναφέρουν ότι η φουντουκιά στην Τουρκία σε μεγάλο ποσοστό δεν καλλιεργείται, απλώς μαζεύεται από τα δάση του Ευξείνου Πόντου, όπου κατά κόρον ευδοκιμεί. Πως όμως φάνηκε παραπάνω, άλλο να μαζεύεις ότι σου δίνει η μητέρα φύση και να σφίγγεις το ζωνάρι τις κακές χρονιές, (σ.σ. το φουντούκι έχει πάρα πολλές) και άλλο να καλλιεργείς με φάρμακα, λιπάσματα, καύσιμα, πότισμα και άλλα έξοδα
Τι να περιμένουμε τώρα άραγε? Το λογικό είναι ότι οι Τούρκοι φιστικάδες δεν θα μπορέσουν να καλλιεργήσουν τα δέντρα τους, όπως κάθε χρόνο. Στις ομάδες μας στα κοινωνικά δίκτυα τους βλέπεις μουδιασμένους και σιωπηλούς. Τους λόγους τους μαντεύετε… Μετά την τελευταία παρέμβαση Ερντογάν που τόνωσε λίγο το νόμισμα, φαίνεται ότι τα φιστικά στις αγορές παραγωγού υποχώρησαν με διάφορες δικαιολογίες από τους εμπόρους και κάποιοι πήγαν να εκφραστούν, σαν μια σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι. Απ’ ότι κατάλαβα, γρήγορα όμως τους κόπηκε ο βήχας. Η περυσινή ξηρασία, ταλαιπώρησε πολύ τα δέντρα και ο καρπός ήταν μικρού μεγέθους. Φαίνεται λοιπόν ότι μπαίνουν σε μια χρονιά με κακούς οιωνούς. Γι' αυτό στις όποιες εκτιμήσεις ο λόγος έχει και τον αντίλογο. Τα δέντρα είναι μεγάλοι οργανισμοί και φροντίζουν και αποταμιεύουν τροφή, πόσο μάλλον η φιστικιά που έχει στο γονίδιό της τις ελλείψεις σαν φυτό των πολύ ξηρών και ζεστών περιοχών. Αυτό όμως θα κοστίσει σίγουρα πολύ στην Τούρκικη παραγωγή τα επόμενα χρόνια. Δεδομένου ότι αυτές οι κρίσεις κρατούν πολύ καιρό, τα δέντρα δεν θα ταϊστούν σωστά για αρκετά χρόνια και τότε θα οξυνθούν τα προβλήματα.
Άρα προβλέπουμε ότι για φέτος θα υπάρξει σκληρό ροκ. Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να προβλέψουμε εξελίξεις ή να κάνουμε εκτιμήσεις. Γυρνώντας στα του οίκου μας, θα πρέπει όμως κι εμείς αντίστοιχα να κάνουμε τις δικές μας ενέργειες σχετικά με τα λιπάσματα, τα φάρμακα και τα ποτίσματα σε ένα περιβάλλον αυξήσεων έως και 100%!!! Δηλαδή έχουμε τα ίδια ακριβώς προβλήματα με τους Τούρκους φυστικάδες σε εμφανώς καλύτερο οικονομικό περιβάλλον. Αυτό ακούγεται σαν το στενό σπίτι του Χότζα που μας ταιριάζει και γεωγραφικά.
Παγκοσμιοποιημένα τα προβλήματα πια!
Ποτέ μου δεν φαντάστηκα ότι μετά από μια έντονη επαγγελματικά ζωή στην Αθήνα θα πήγαινα στο χωριό μου να καλλιεργήσω με ηρεμία τις φιστικιές που μου άφησε ο πατέρας μου και θα έπρεπε να κάνω το χειμώνα γεωστρατηγικές αναλύσεις για τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου πριν αποφασίσω εάν θα ρίξω νιτρική η θειική αμμωνία και πόση!!!
Έτσι για να ξεφύγουμε λίγο από αυτό το καταθλιπτικό τοπίο χριστουγεννιάτικα, να μια ιστορία. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος Τουρκίας – Συρίας, το Πανεπιστήμιο Αθηνών έκανε ένα σεμινάριο γεωστρατηγικής για τα θέματα της περιοχής.
Ήταν χειμώνας και είπα να το παρακολουθήσω, αφού δεν έχω και πολύ δουλειά.
Στην αίτηση, μεταξύ άλλων υπήρχε η γνωστή ερώτηση “γιατί θέλω να παρακολουθήσω το σεμινάριο αυτό”. Απάντησα σχεδόν όπως σας το γράφω: εάν δεν θέλω να ξέρω τι γίνεται εκεί κάτω εγώ, που βλέπω τα τανκς να περνάνε μέσα από μεγάλα δέντρα φιστικιάς και να ματώνει η ψυχή μου, ποιος άλλος θα θέλει;”
Η απάντηση ήλθε άμεσα και ξεκάθαρη: Δεκτός!
Έπρεπε τότε να υποψιαστώ ότι το μέλλον μου δεν θα είναι στην καλλιέργεια αλλά στην ανάλυση, Τώρα είναι αργά πια.
Καλές Γιορτές σε όλους.
