Ροή
Τα τελευταία χρόνια, οι διαμένοντες στην Ελλάδα Έλληνες, είχαμε μια παρηγοριά: Τουλάχιστον τρώγαμε καλά και φθηνά! Τώρα όμως με τις τιμές που αντικρίζουμε και μάλιστα σε προσφορά, εκτός τους ότι δεν τρώμε ούτε φθηνά, ούτε καλά, νομίζουμε επιπλέον ότι κάποιος μας δουλεύει και μάλιστα κανονικά!
Τα πορτοκάλια στην Ελλάδα πάντα, από τις αρχές Δεκεμβρίου και μετά ήταν πολύ φθηνά: με 40 λεπτά το κιλό έβρισκες γευστικά και φρέσκα πορτοκάλια. Αν πεις δε, μετά τα Χριστούγεννα που έμπαιναν και στην αγορά για τα καλά τα γλυκά Μέρλιν, τότε ήσουν πραγματικά άρχοντας. Οι τιμές παραγωγού ήταν ιδιαίτερα χαμηλές. Κατά συνέπεια το ενδιαφέρον για τη φροντίδα της καλλιέργειας μειωμένο.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός, ή να διαβάσει περισπούδαστες αναλύσεις για να το διαπιστώσει. Μια βόλτα μέχρι το Ναύπλιο και θα εντυπωσιαστεί από την εγκατάλειψη των καρποφόρων δένδρων. Οι περισσότεροι κόβουν τα χόρτα λίγο πριν τη συλλογή του καρπού, τα δένδρα είναι εμφανώς απεριποίητα και ακλάδευτα, κακοσχηματισμένα, ενώ τα περισσότερα δείχνουν ότι έχουν τα χρονάκια τους. Για αναδιάρθρωση καλλιεργειών, για σύγχρονες καλλιεργητικές πρακτικές, για βιωσιμότητα, ούτε λόγος, ούτε σκέψη. Αναμενόμενο θα πει κανείς, αφού με τα 15 και 20 λεπτά το κιλό που έπαιρνε τα τελευταία χρόνια ο παραγωγός, για ποιον να πρωτοφτάσουν: Για το πότισμα, για τα λιπάσματα, για τους λίγους ψεκασμούς ή για να ζήσει η οικογένεια.
Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι περισσότεροι πορτοκαλεώνες βρίσκονται σε περιοχές με υψηλής αξίας γη, λόγω γειτνίασης με τη θάλασσα, αποτέλεσαν τους δύο παράγοντες που έχουν φέρει την καλλιέργεια στο χείλος της εγκατάλειψης.
Με μια κουβέντα, έχουν φιλότιμο ακόμη οι πορτοκαλιές και καρποφορούν στην Ελλάδα!!!
Έτσι, η τιμή του πορτοκαλιού δεν απασχόλησε ποτέ τον Έλληνα καταναλωτή. Φαίνεται όμως ότι ήλθε κι αυτή η ώρα. Τι συνέβη; Θα επικαλεστούμε την μαρτυρία ενός ηλικιωμένου οδηγού φορτηγού από τη Λακωνία που μας είχε πει σε ανύποπτο χρόνο ότι στα πορτοκάλια το μέλλον είναι στον χυμό και όχι στο φαγητό. «Οταν νέος ξεκίνησα να μεταφέρω πορτοκάλια στην Αθήνα, βάζαμε για χυμό λίγα τελάρα, πίσω στην πόρτα (για όσους θυμούνται). Τώρα, όλοι ζητάνε χυμό! Σήμερα φίλε μου, ο κόσμος βαριέται ακόμη και να φάει, γι' αυτό πίνει χυμό». Η σοφία των ανθρώπων που πέρασαν μια ζωή σιωπηλοί πίσω από ένα τιμόνι είναι τελικά περιζήτητη. Βλέπουν πολλά, ακούνε περισσότερα και μετά έχουν όλο τον χρόνο να σκεφθούν.
Η παραπάνω διαπίστωση περί χυμού, έχει φαίνεται παγκόσμια ισχύ. Η παγκόσμια κατανάλωση πορτοκαλιού έχει μετατοπιστεί προς τον φρεσκοστυμμένο χυμό, που μεταφέρεται σε κατεψυγμένη μορφή σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα καράβια μεταφοράς χυμού είναι ειδικής σχεδίασης και μάλιστα πολύ ακριβά. Μεγάλη παγκόσμια δύναμη στην παραγωγή χυμού είναι η Βραζιλία, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ. Ο χυμός πορτοκάλι μάλιστα είναι και χρηματιστηριακό προϊόν. Τι συνέβη λοιπόν και εκτινάχθηκε στα 375 δολάρια;
Στη Βραζιλία, χτύπησε τα δένδρα πορτοκαλιάς μια αρρώστια, αποτέλεσμα της οποίας είναι η γρήγορη ξήρανσή τους. Το φαινόμενο πήρε εκρηκτικές διαστάσεις και μέχρι τώρα έχει ξεράνει το 40% των πορτοκαλεώνων της τεράστιας αυτής χώρας! Ζημιά μεγάλη. Έτσι τώρα όλοι ψάχνουν για χυμό αλλά λίγοι τον βρίσκουν...
Φυσικά ο αντίκτυπος ήλθε και στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον των διεθνών πελατών έφτασε μέχρι την Αργολίδα και την Λακωνία, με αποτέλεσμα οι πρώτες συγκομιδές πορτοκαλιού για την περίοδο 2023-24 να ξεκινήσουν με τιμές παραγωγού τουλάχιστον 50% πάνω από τα συνηθισμένα. Δεν είναι και άσχημα… Από εκεί και πάνω, προσθέστε και τα άλλα κόστη που και αυτά είναι αυξημένα με πρώτο το εργατικό συλλογής, αλλά και τα μεταφορικά και τη συσκευασία και θα πλησιάσετε το ποσό που βλέπετε στα ράφια σούπερ μάρκετ και μανάβικων.
Και λέμε θα πλησιάσετε διότι στην παραπάνω πρόσθεση δεν έχουμε βάλει την απαραίτητη στις περιπτώσεις αυτές κερδοσκοπία. Όπως είδαμε και σε άλλα προϊόντα τελευταία, όταν η τιμή τους ανεβαίνει, οι κερδοσκόποι δημιουργούν εικόνα πανικού και καρπούνται ένα σημαντικό μέρος χρημάτων πριν αποχωρήσουν για άλλα πόστα. Άλλωστε, η χρηματιστηριακή τιμή που αναφέραμε πιο πάνω των 375 δολ./λίμπρα που είναι σήμερα, ξεκίνησε από 250 στην αρχή του χρόνου και επισκέφθηκε τα 430 δολ/λίμπρα πριν λίγες ημέρες. Παρόμοιες κινήσεις έκαναν και τα δημητριακά κατά την πρώτη περίοδο του πολέμου στην Ουκρανία... Πάντα, κάποιοι γίνονται πλούσιοι σε περιόδους αναταραχής.
Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι σε εμάς εδώ «τα βρίσκουν και τα κάνουν». Τι εννοούμε; Οταν δημιουργείται μια υπερβάλλουσα ζήτηση για ένα προϊόν, τότε ένα σωρό κόσμος ενδιαφέρεται να εμπλακεί στην αγορά του. Σε παίρνουν τηλέφωνο άνθρωποι που είχες να τους ακούσεις χρόνια και σου λένε «βοηθάω ένα φίλο από το εξωτερικό να συγκεντρώσει το τάδε προϊόν (ας πούμε πορτοκάλια)». Ε, δεν είσαι κι εσύ ούτε χαζός, ούτε πρωτάρης, οπότε εάν έχεις στα χέρια σου πορτοκάλια βάζεις κάτι παραπάνω από αυτό που άκουσες χθες βράδυ στο καφενείο και περιμένεις. Βγαίνεις δε στο καφενείο και λες με τη σειρά σου, «ρε παιδιά τον θυμάστε τον τάδε, με πήρε τηλέφωνο και ζητούσε πορτοκάλια, του είπα κι εγώ τόσο, κι άμα πιάσει έπιασε, φέτος έχουμε να τα δώσουμε όπου θέλουμε, τραβάει η αγορά». Το ακούει και ο επαγγελματίας μεσίτης ή το τσιράκι του και τηλεφωνείς στον έμπορο στην αγορά: Το και το! Ετσι ξεκινάει ο ανοδικός κύκλος!!!
Ο αρχικός λοιπόν φίλος που είχες χρόνια να δεις, θέλοντας να κάνει μια αρπαχτή, διότι περί αυτού πρόκειται, ενδίδει στην αξίωσή σου. Μήπως και τι έχει να χάσει, άλλη δουλειά κάνει και θα βγάλει και από αυτή κάτι τις, μάζευε κι ας είν’ και ρόγες, θα σκέφτηκε. Τότε λοιπόν ο καθένας εμπλεκόμενος στο κύκλωμα, θέλει να βγάλει περισσότερα και καταλήγουμε να πωλείται το πορτοκάλι ένα ευρώ το κιλό σε προσφορά στην Αθήνα στις 8 Δεκεμβρίου!!!
Ήμαρτον!!!
Κι εμείς κάπως έτσι πουλήσαμε τα λιγοστά φυστίκια που είχαν τα δένδρα μας φέτος 11 ευρώ το κιλό. Τα πήραμε φυσικά τα χρήματα, αλλά μέσα μας, μας τρώει ακόμη μια αμφιβολία. Του χρόνου θα μας ξαναπροτιμήσουν οι καταναλωτές ή θα μας πουν να τα φάτε μόνοι σας φέτος, αρκετά πιά...
Διότι με τέτοια σκαμπανευάσματα δεν στήνεται υγιής αγορά. Οι περισσότεροι καταναλωτές σήμερα έχουν σταθερό εισόδημα, μηνιαίο ή ετήσιο. Να τους ζητήσεις 10% πάνω από πέρυσι για ένα προϊόν που αγαπούν, θα σου πουν οκ θα σου το δώσω. Αλλά 50 ή 80% πάνω, όπως συμβαίνει με τη φέτα και το λάδι και τελευταία με τα πορτοκάλια, τότε το παιχνίδι αλλάζει. Θα αγοράσει μεν πορτοκάλια γιατί πρέπει να φτιάξει χυμό στο παιδί του ή γιατί του το σύστησε ο γιατρός, αλλά μέσα του λέει «ρε (βάλτε όποιον χαρακτηρισμό θέλετε) δεν θα γυρίσει ο τροχός, θα γυρίσει και τότε θα δεις, θα διαλέγω ένα ένα τα καλύτερα και θα κάνω και τον δυσαρεστημένο και θα πληρώνω 40 λεπτά που πλήρωνα πάντα».
Και τι φταίει ο παραγωγός στο Άργος που ξεράθηκαν οι πορτοκαλιές στη Βραζιλία την άλλη άκρη του κόσμου; Μια ζωή περίμενε την ευκαιρία αυτή! Εδώ ακριβώς είναι το κουμπί: Οι αγορές κινούνται ή μάλλον πρέπει να κινούνται με κόστος παραγωγής συν ένα λογικό κέρδος να μπορούν να ζήσουν όλοι. Εδώ όμως, στη καλλιέργεια εσπεριδοειδών ούτε το κόστος είναι παρόμοιο από περιοχή σε περιοχή ακόμη και από παραγωγό σε παραγωγό στην ίδια περιοχή και κυρίως το περιθώριο κέρδος που οι έμποροι αφήνουν για τον παραγωγό είναι ελάχιστο έως ανύπαρκτο στην περίπτωση αυτών με υψηλό κόστος. Ετσι λοιπόν οι παραγωγοί περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους: Πότε θα κάνει παγωνιά στην Ισπανία, ή την Τουρκία ήταν οι συνηθισμένες δικαιολογίες για να ανέβουν οι τιμές. Τώρα προστέθηκε και η Βραζιλία. Σε μια τέτοια χρονιά, ο παραγωγός θα πάρει το υπερκέρδος του, θα φτιάξει πρώτα το αγροτικό που σέρνεται, μετά θα κάνει κάποιες εργασίες στο σπίτι, θα στείλει και στα παιδιά κι εάν περισσέψουν θα φροντίσει και το περιβόλι. Γιατί το περιβόλι τελευταίο; Διότι ξέρει ότι δεν είναι κάθε ημέρα του Αι Γιάννη και του χρόνου πάλι θα πουλήσει χαμηλά.
Τώρα όμως φαίνεται ότι δεν είμαστε σε μια τέτοια φάση. Η έλλειψη πορτοκαλιού θα κρατήσει πολλά χρόνια, όπως και οι υψηλές τιμές. Κι αυτό κάποιος πρέπει να το επικοινωνήσει στους παραγωγούς, ότι δηλαδή η σειρά που σκόπευε να δαπανήσει τα χρήματα που θα πάρει πρέπει να αλλάξει: Πρώτα το περιβόλι, μετά το αγροτικό και μετά όλα τα άλλα.
Μήπως και αλλάξει επιτέλους αυτή η άθλια εικόνα στα περιβόλια της Αργολίδας που μας εκθέτει σε ντόπιους και κυρίως αλλοδαπούς επισκέπτες, που δεν και λίγοι στην περιοχή.
