Εδώ και περίπου μία εβδομάδα έχουν ξεκινήσει διαμαρτυρίες και ταραχές στη νοτιο-δυτική περιοχή του Ιράν, Κουζεστάν. Αιτία είναι η λειψυδρία η οποια βρίσκεται στη χειρότερη έξαρση στη χώρα εδώ και αρκετά χρόνια. Οι λόγοι της αυξημένης λειψυδρίας είναι, φυσικά, η κλιματική αλλαγή, καθώς καυτοί άνεμοι που σαρώνουν από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράκ, ανεμοθύελλες και αυξημένες θερμοκρασίες έχουν πέσει πάνω στην περιοχή. Το Κουζεστάν έχει κι άλλη μία ιδιότητα, είναι η βασική πετρελαιοπαραγωγική περιοχή του Ιράν και -τυπικά- μία από τις πολύ πλούσιες περιοχές της χώρας.
Οι διαδηλώσεις έχουν πάρει τη μορφή χιονιστιβάδας, στις μεγάλες πόλεις της περιοχής και μέχρι στιγμής έχουν υπάρξει αρκετοί νεκροί. Κατά άλλους 5, κατά άλλες πηγές 8 ή 9, μεταξύ των οποίων και ένας αστυνομικός.
Η πλευρά της κυβέρνησης, έχει εξαγγείλει σε όλους τους τόνους και σε όλα τα επίπεδα, ότι οι διαδηλωτές έχουν κάθε δικαίωμα να διαδηλώνουν καθώς το πρόβλημα είναι σοβαρό και όλες οι οργανώσεις (κυβερνητικοί και μη κυβερνητικοί δρώντες) προσπαθούν να το λύσουν.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι μεγαλύτερο
Όλες οι πηγές νερού του Ιράν - ποτάμια, τεχνητές λίμνες, φράγματα, υπόγεια ύδατα- αρχίζουν να "στεγνώνουν" σύμφωνα με δήλωση στην εφημερίδα NY Times του Καβέ Μαντανί, ο οποίος είναι επιστήμονας και πρώην αναπληρωτής υπουργός περιβάλλοντος που ζει τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η άποψή του δεν είναι "αιρετική" λόγω θέσης. Την έχουν εκφράσει και ο νυν υπουργός Ενέργειας του Ιράν, ο οποίος δήλωσε ότι η χώρα αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κρίση και ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης, ο οποίος εξέφρασε συμπάθεια προς τους διαδηλωτές. «Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε πραγματικά τους ανθρώπους», είπε.
Η έλλειψη νερού στο Ιράν δεν αφορά αποκλειστικά μια περιοχή, αλλά επεκτείνεται αρκετά στην ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνη το νότιο Ιράκ και την ανατολική Συρία. Επίσης, στα δυτικά, υπάρχει ο Λίβανος, όπου σχεδόν τα τρία τέταρτα του πληθυσμού του, συμπεριλαμβανομένου ενός εκατομμυρίου Συρίων και άλλων προσφύγων, κινδυνεύουν να χάσουν την πρόσβαση σε νερό τις επόμενες τέσσερις έως έξι εβδομάδες, καθώς το σύστημα άντλησης αρχίζει να καταρρέει εν μέσω έλλειψης καυσίμων, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Unicef. Ο εκπρόσωπος της Unicef στο Λίβανο, δήλωσε χθες: «Αν δεν ληφθούν επείγοντα μέτρα, τα νοσοκομεία, τα σχολεία και οι βασικές δημόσιες εγκαταστάσεις δεν θα είναι σε θέση να λειτουργήσουν και πάνω από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να καταφύγουν σε ανασφαλείς και δαπανηρές πηγές νερού, θέτοντας την υγεία των παιδιών και την υγιεινή σε κίνδυνο".
Η κρίση στη Μέση Ανατολή που σοβεί εδώ και χρόνια, με επανειλημμένες προειδοποιήσεις για «πολέμους για το νερό», επιδεινώθηκε από την υπερθέρμανση του πλανήτη, με τις μέσες θερμοκρασίες να αυξάνονται ανεξέλεγκτα.
Κακοδιαχείριση πόρων
Πέντε χώρες σημείωσαν θερμοκρασίες άνω των 50 βαθμών Κελσίου, την ίδια ημέρα τον περασμένο μήνα - τα ΗΑΕ, το Ιράν, το Ομάν, το Κουβέιτ και το Πακιστάν - με τις μεγάλες πόλεις της περιοχής να αναμένεται να έχουν θερμοκρασίες έως 55 βαθμών Κελσίου τα επόμενα χρόνια, που θα διαρκούν για πολλές ημέρες.
Ωστόσο, ειδικοί στο νερό λένε ότι το βασικό πρόβλημα είναι η κακή διαχείριση σε ολόκληρη την περιοχή. Στο Ιράν, 600 φράγματα έχουν κατασκευαστεί από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, με τους συνοδευτικούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς να αποτελούν πλέον ζωτικό μέρος της οικονομίας του ιρανικού κράτους. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι αυτά τα φράγματα σε τόσο ζεστές και ξηρές περιοχές χάνουν πάρα πολύ νερό από εξάτμιση. Δύο δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το μήνα υπολογίζεται ότι χάνονται στο Ιράν - που έχουν γίνει μέρος του προβλήματος.
"Το Ιράν δεν μπορεί να αποκαταστήσει πλήρως τους υγρότοπους, τον υδροφόρο ορίζοντα και τα ποτάμια του σε σύντομο χρονικό διάστημα. Έτσι, πρέπει να παραδεχτεί το πρόβλημα στην παροχή του νερού και να σταματήσει να αρνείται ότι πολλές από τις ζημιές έχουν γίνει μη αναστρέψιμες", δήλωσε ο Καβέ Μαντανί, ενώ ο νυν υπουργός Ενέργειας, Ρεζά Αρντακανιάν, δήλωσε ότι από το 2005 είχε προβλέψει την κρίση αυτή, η οποία επηρεάζεται και από την υπερβολική εξόρυξη υπόγειων υδάτων.
Στο Ιράν, φθηνό καύσιμο έχει χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία αντλιών για την εξαγωγή τεράστιων ποσοτήτων υπόγειων υδάτων για να οδηγήσει τη μαζικά διευρυμένη γεωργία της χώρας. Η πτώση των υπογείων υδάτων μπορεί να ανιχνευθεί από το διάστημα. Η Nasa λέει ότι η απώλεια βάρους από την υπεράντληση υπόγειων υδάτων έχει επηρεάσει το βαρυτικό πεδίο της περιοχής.
Τα προβλήματα αυτά δεν είναι μακριά από τη Δύση
Η υπερβολική εξόρυξη υπόγειων υδάτων προκάλεσε ξηρασίες στην ανατολική Συρία, ενώ τόσο η Συρία όσο και το Ιράκ έχουν διαμαρτυρηθεί για τουρκικά φράγματα που εμποδίζουν τις ροές του Ευφράτη και του Τίγρη στη Μεσοποταμία. Η κρίση των υδάτων επηρεάζει (και γίνεται παράγοντας) διεθνούς διπλωματίας. Εκτός από την τούρκικη προκλητικότητα στο θέμα, η Αίγυπτος έχει απειλήσει την Αιθιοπία με πόλεμο, αν συνεχίσει την ανεξέλεγκτη άντληση νερού από τον Νείλο.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η εξειδεικευμένη τεχνολογία αφαλάτωσης, στην οποία ειδικεύεται το Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει προσφερθεί να διπλασιάσει την ποσότητα του αφαλατωμένου νερού που πουλά στην Ιορδανία ως μέρος των προσπαθειών της νέας κυβέρνησης να δημιουργήσει διακρατικούς δεσμούς.
Στον Λίβανο, η κακή διαχείριση του εφοδιασμού με καύσιμα συνέβαλε στην κρίση του νερού. Η κεντρική τράπεζα έχει επιδοτήσει τις εισαγωγές, αλλά τώρα έχει εξαντλήσει τα δολάρια, οδηγώντας σε εκτεταμένες ελλείψεις.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η περιοχή της Μ. Ανατολής και μαζί με αυτή η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, θα βρεθούν πολύ σύντομα μπροστά σε ένα τεράστιο πρόβλημα πολλών παραγόντων, που θα επηρεάσει άμεσα και τη Δύση. Από τη μία θα αναδυθεί το επόμενο μεγάλο κύμα προσφυγικών ροών που θα έρχονται στη Δύση για το νερό, κι από την άλλη θα υπάρχει μια προσπάθεια να μην προχωρήσουν οι χώρες σε εκτεταμένους πολέμους για το νερό. Συνεπώς, το ερώτημα είναι πώς αφενός η Δύση προετοιμάζεται για αυτά που θα έρθουν κι αφετέρου τι κάνει για να μην φτάσει σε κοντινά επίπεδα λειψυδρίας με αυτά που βιώνουν τώρα οι χώρες της Μ. Ανατολής.
