Ο Βικτόρ Ορμπάν αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση συντηρητικού, λαϊκιστή πολιτικού. Ηγείται του κόμματος Φίντες τα τελευταία 13 χρόνια και 11 από αυτά είναι στο τιμόνι της Ουγγαρίας, κάτι που τον καθιστά αδιαμφισβήτητο ηγέτη στην ουγγρική πολιτική σκηνή.
Παρόλα αυτά το καθεστώς Ορμπάν έχει πολλές φορές επικριθεί ως αυταρχικό, ενώ είναι πρόσφατη η σύγκρουση Ολλανδίας-Ουγγαρίας στο Ευρωκοινοβούλιο, με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούττε να θέτει ζήτημα απομάκρυνσης της Ουγγαρίας από την Ε.Ε. γιατί παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα διάφορων μειονοτήτων, κυρίως των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων. Ο Ορμπάν απαντά με αντεπίθεση στις ευρωπαϊκές αξίες, τις οποίες θεωρεί ότι διαφθείρουν τον πολιτισμό των επιμέρους κρατών-μελών, ενώ πριν λίγο καιρό συμπαραστάθηκε στην Πολωνία στην κόντρα της με την Ε.Ε.
Η απόφαση της ενιαίας αντιπολίτευσης
Ακριβώς επειδή πρόκειται περί σκληρού, λαϊκιστή ηγέτη, τα κόμματα της αντιπολίτευσης της Ουγγαρίας αποφάσισαν κάτι δύσκολο και με μεγάλο ρίσκο. Συγκεντρώθηκαν την Κυριακή γύρω από έναν και μόνο υποψήφιο με σκοπό προσπαθήσουν να απομακρύνουν τον Ορμπάν από τον πρωθυπουργικό θώκο στις εκλογές του επόμενου έτους.
Ο ηγέτης αυτός που θα σηκώσει το βάρος να εμφανιστεί ως αντι-Ορμπάν είναι ο Πέτερ Μάρκι-Ζάι, ένας συντηρητικός δήμαρχος μιας μικρής πόλης που κάποτε θεωρούνταν ξένος, κέρδισε τον δεύτερο γύρο των προκριματικών με το 57 % των ψήφων. «Πρέπει να προχωρήσουμε μαζί», είπε στους δημοσιογράφους μετά τα πρώτα αποτελέσματα, και συνέχισε λέγοντας ότι «δεν είμαστε μόνοι μαχητές και όλοι πρέπει να εκπροσωπήσουμε ολόκληρη την αντιπολίτευση, και όχι μόνο τους εαυτούς μας».
Ο Μάρκι-Ζάι, συντηρητικός καθολικός και πατέρας επτά παιδιών, θεωρήθηκε καταλληλότερος σε σχέση με την οικονομολόγο και αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Κλάρα Ντόμπρεφ, την οποία στήριζε η αριστερή Δημοκρατική Συμπαράταξη. Ο λόγος είναι ότι η αντιπολίτευση επιδιώκει να κάνει άνοιγμα στη δεξιά και όχι στην αριστερά, ενσωματώνοντας ανθρώπους που μέχρι τώρα στήριζαν Ορμπάν.
Επιπλέον, ο Μάρκι-Ζάι φαίνεται να αποτελεί και την «εκπλήρωση του λόγου», του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ουγγαρία είχε επικρίνει το καθεστώς Ορμπάν και τις πολιτικές του επιλογές, λέγοντας ότι η κυβέρνηση πρέπει να «απλώσει τα χέρια προς όλους».
Οι δυσκολίες ενός τόσο φιλόδοξου σχεδίου
Η ουγγρική αντιπολίτευση απαρτίζεται από 6 κόμματα που εντάσσονται σε όλο το πολιτικό φάσμα από την αριστερά ως την δεξιά. Για τη συσπείρωσή τους και την ανάδειξη του κοινού υποψήφιου χρειάστηκαν μήνες προετοιμασίες και εβδομάδες ψηφοφοριών σε εκατοντάδες εκλογικά κέντρα. Σύμφωνα με τα δημοσιογραφικά στοιχεία, πάνω από 650.000 πολίτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της αντιπολίτευσης για την ανάδειξη του αντι-Ορμπάν υποψήφιου.
Κι αν για πρώτη φορά η αντιπολίτευση διαφαίνεται να καταλαμβάνει λογικά ποσοστά απέναντι στον Ορμπάν και να έχει σημαντικές δυνατότητες να τον εκπαραθυρώσει από την εξουσία, τα εμπόδια για αυτόν τον στόχο είναι πάρα πολλά. Η πρώτη δυσκολία είναι το ίδιο το υβριδικό καθεστώς της Ουγγαρίας. Η συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του Ορμπάν και η σκληρή χειραγώγηση των ΜΜΕ, θα κάνουν δύσκολο το έργο μιας αντιπολίτευσης που ακόμα και ενωμένη, πρέπει να βρει διαύλους επικοινωνίας με το εκλογικό σώμα.
Δεύτερη δυσκολία είναι η απειρία του Μάρκι-Ζάι. Το 2018, ως υποψήφιος δήμαρχος της πόλης του (της μικρής Χοντμεζοβάσαρχεϊ, των 44.000 κατοίκων) κατάφερε να κερδίσει τον υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος και μάλιστα σε περιοχή που θεωρείται «κάστρο» του Φίντες. Εντούτοις, παρόλο που στη δική του περίπτωση, μιας μικρής αγροτικής πόλης, η ενότητα της αντιπολίτευσης τον ανέδειξε σε δήμαρχο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι δεν επαρκεί για την κεντρική πολιτική σκηνή της Ουγγαρίας, εφόσον τα προβλήματα στα οποία θα πρέπει να απαντήσει ξεπερνούν αυτά των αγροτικών περιοχών της Ουγγαρίας.
Τρίτη δυσκολία είναι η παρουσία στον συνασπισμό του κόμματος Jobbik. Το Jobbik είναι ένα κόμμα με έντονο ακροδεξιό παρελθόν, το οποίο σταδιακά με τα χρόνια μετατοπίζεται προς την κεντροδεξιά, αμβλύνοντας τις ακραίες θέσεις του (εν μέρει γιατί εκφράζονταν από το Φίντες). Παρόλα αυτά, θεωρείται πρόβλημα, ειδικά από την Αριστερά της Ουγγαρίας και είναι ο μόνος σύμμαχος με ερωτηματικό.
Εν μέρει, η παρουσία του Μάρκι-Ζάι μπορεί να συγκρατήσει το Jobbik στον αντιπολιτευτικό συνασπισμό, όμως από την άλλη, θα υπάρξουν πολλές παγίδες μέχρι τις εκλογές, στις οποίες θα δοκιμαστεί η ενότητα του αντιπολιτευτικού συνασπισμού και εκεί θα μετρήσει και η θέληση των υπολοίπων συμμάχων.
Επανάληψη του Ισραήλ ή «ουγγρικός δρόμος»;
Η εξέλιξη στην Ουγγαρία θυμίζει έντονα την αντίστοιχη πολιτική εξέλιξη στο Ισραήλ, που η κεντρώα ηγεσία της αντιπολίτευσης, αφού ένωσε Άραβες, αριστερούς, κεντρώους και το ακροδεξιό κόμμα Γιαμίνα, ενάντια στον Νετανιάχου, τον κέρδισε και τελικά παρέδωσε την πρωθυπουργία στον Ναφτάλι Μπέννετ (του ακροδεξιού Γιαμίνα).
Υπάρχουν πολλές και σημαντικές διαφορές μεταξύ της πολιτικής κατάστασης στο Ισραήλ με αυτήν στην Ουγγαρία, που συνηγορούν προς την αποτυχία του σχεδίου της ενωμένης αντιπολίτευσης. Η βασική διαφορά είναι ότι στο Ισραήλ το παλαιστινιακό και η Αραβική μειονότητα (σε συνδυασμό με τη διαφθορά) έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη σφυρηλάτηση του αντι-Νετανιάχου μετώπου. Στην Ουγγαρία, η διαφθορά είναι μεν σημαντικό στοιχείο για την ένωση της αντιπολίτευσης, όπως και ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής ζωής, αλλά για την ώρα δεν συγκροτούν έναν ολοκληρωμένο αντι-Ορμπάν εναλλακτικό δρόμο και το βάρος αυτής της δουλειάς θα πέσει στην αντιπολίτευση.
Με τη σειρά της, η απουσία συντεταγμένης εναλλακτικής, δεν έχει και τόσο χρόνο να προετοιμαστεί. Οι εκλογές είναι τον Απρίλιο του 2022 και με τις αλλαγές που έχει φέρει ο Ορμπάν στον εκλογικό νόμο, η μάχη θα είναι σκληρή, καθώς ο κοινός υποψήφιος θα πρέπει να «κατέβει» και στις 106 εκλογικές περιφέρειες της Ουγγαρίας, αποδυναμώνοντας τη δυναμική που έχουν τα επιμέρους σύμμαχα κόμματα σε κάποιες από αυτές. Συνεπώς, εκτός από την κατάρτιση μιας συμπαγούς εναλλακτικής απέναντι στον Ορμπάν, η ενωμένη αντιπολίτευση πρέπει να πείσει τους Ούγγρους όλων των πολιτικών αποχρώσεων, ότι ο Μάρκι-Ζάι είναι αυτός που θα πετύχει.
