Ο Τούρκος εργάτης Χασάν Σαρικάγια λέει ότι δεν έχει δουλειά, χρήματα και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, ενώ ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν -ο ηγέτης που υποστήριζε για χρόνια- παραμένει στην εξουσία.
Όπως πολλοί άνθρωποι στη βιομηχανική πόλη Ικόνιο στις συντηρητικές εστίες της Τουρκίας, η οποία γνώρισε οικονομική άνθηση τα πρώτα χρόνια της εποχής Ερντογάν, ο Σαρικάγια έχει πληγεί από την κατάρρευση της λίρας, τον σπειροειδή πληθωρισμό και την ύφεση των επιχειρήσεων, αναφέρει το πρακτορείο Reuters.
Οι κακοτυχίες τους μπορεί να μετατραπούν σε προβλήματα για τον ίδιο τον Ερντογάν, καθώς τα οικονομικά βάσανα διαβρώνουν την υποστήριξη προς τον πιο επιτυχημένο σύγχρονο πολιτικό της Τουρκίας και μετατρέπει τις επόμενες εκλογές, που θα γίνουν στα μέσα του 2023, στην πιο σκληρή δοκιμασία των δύο δεκαετιών του στην εξουσία.
«Ψάχνω για δουλειά, δεν μπορώ να πληρώσω τα χρέη μου... δεν υπάρχει λύση. Ο κόσμος έχει βαρεθεί πλέον», αναφέρει ο Σαρικάγια, 31 ετών, μιλώντας σε έναν πολυσύχναστο δρόμο της Κόνυα. «Ψήφιζα (τον Ερντογάν) για χρόνια... Προσέξτε τώρα, δεν θα μπορέσει να σωθεί».
Η ελκυστικότητα του Ερντογάν μέσα από περισσότερους από δώδεκα εθνικούς και τοπικούς εκλογικούς θριάμβους βασίστηκε στην οικονομική ανάπτυξη από την μια και ευσεβείς συντηρητικές αξίες από την άλλη, που ενθουσίασαν εκατομμύρια μουσουλμάνους Τούρκους που ένιωθαν εδώ και καιρό αγνοημένοι από την κοσμική ελίτ.
Η Κόνυα, ή Ικόνιο, έδρα του σεβάσμιου μυστικιστή ποιητή των Σούφι του 13ου αιώνα, Ρούμι, υπήρξε προπύργιο του AKP, μετατρεπόμενο υπό την κυριαρχία του Ερντογάν από αγροτικό κέντρο σε βιομηχανική δύναμη.
Ο Ερντογάν κέρδισε το 75% των ψήφων του Ικονίου στις προεδρικές εκλογές του 2018 και η υποστήριξη του AKP ήταν υψηλότερη από ό,τι σε όλες εκτός από μία από τις 81 επαρχίες της Τουρκίας. Αυτή η κυριαρχία απειλείται τώρα από ένα άνευ προηγουμένου σύνολο προκλήσεων.
Άλλοι κάτοικοι του Ικονίου που μίλησαν στο Reuters, συμπεριλαμβανομένων βιομηχανικών εργατών, αγροτών και φοιτητών, απηχούν την θλίψη του Σαρικάγια για την αύξηση των τιμών και τις λιγότερες θέσεις εργασίας.
Αν και πολλοί είπαν ότι θα παραμείνουν με το κόμμα του Ερντογάν στις επόμενες εκλογές, οι έρευνες τον προηγούμενο χρόνο έδειξαν ότι η απογοήτευση του Σαρικάγια είναι μέρος μιας ευρύτερης τάσης, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να προηγούνται του AKP και του κοινοβουλευτικού του συμμάχου, του εθνικιστικού MHP.
«Ποτέ δεν είχαμε δει τόσο χαμηλή υποστήριξη για το AKP στο παρελθόν», δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών και Μελετών Εξωτερικής Πολιτικής με έδρα την Κωνσταντινούπολη. «Υπάρχει μια αυξημένη αντίληψη ότι το 2023 θα υπάρξει πολιτική αλλαγή».
Ο νικητής τα παίρνει όλα
Ο Ερντογάν κυβερνά την Τουρκία, αρχικά ως πρωθυπουργός και αργότερα ως πρόεδρος, από το 2003. Πριν από τρία χρόνια ανέλαβε ευρύτερες εξουσίες ενώ οι επικριτές λένε ότι δημιούργησε ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα που δεν ήταν έτοιμο για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις στην οικονομία, στην πολιτική και στην ασφάλεια της Τουρκίας .
Το αχανές προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα αποστράγγιξε την εξουσία από οργανισμούς και υπουργεία. Ο Ερντογάν έχει αποπέμψει τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας από το 2019 και απέλυσε τρεις επικεφαλής τραπεζών τον Οκτώβριο.
Ο Ερντογάν λέει ότι η κεντρική τράπεζα παραμένει ανεξάρτητη, αλλά υπέκυψε στην έκκλησή του να μειώσει τα επιτόκια πολύ κάτω από τον πληθωρισμό, προκαλώντας κατάρρευση της λίρας και αυξάνοντας το κόστος ζωής για τους Τούρκους πολίτες.
Οι αντίπαλοί του, κινητοποιημένοι από ένα κύμα υποστήριξης, βρίσκονται στην επίθεση, κατηγορώντας τον ότι οδήγησε την Τουρκία στη φτώχεια.
Τα προβλήματα του Ερντογάν επιδεινώνονται από το ίδιο το προεδρικό σύστημα που υποστήριξε, το οποίο απαιτεί την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων, αρνούμενη στους υποψηφίους την επιλογή να δημιουργήσουν συμμαχίες για να σχηματίσουν κυβέρνηση.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τρεις πιθανοί αντίπαλοι - οι δήμαρχοι της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, και οι δύο από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης και ο αρχηγός του εθνικιστικού Κόμματος IYI - θα τον κέρδιζαν όλοι σε μια κούρσα.
«Είναι ένα σύστημα “ο νικητής τα παίρνει όλα” - που αυξάνει τον κίνδυνο σε μια εποχή που η πολιτική δημοτικότητά του βυθίζεται», είπε ο Ουλγκέν.
«Ένας Σουλτάνος το φθινόπωρο»
Για πρώτη φορά σε εκλογές ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει επίσης δύο αποσχισμένα κόμματα που ιδρύθηκαν από ιδρυτικά μέλη του AKP.
Το ένα είναι το Κόμμα Γκέλετσεκ (Μέλλον), του οποίου ηγείται ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, το άλλο καθοδηγείται από τον πρώην σύμμαχο του Ερντογάν, Αλί Μπαμπατζάν. Και οι δύο προσφέρουν στους απογοητευμένους ψηφοφόρους του AKP την ευκαιρία να απορρίψουν τον Ερντογάν χωρίς να εγκαταλείψουν τις συντηρητικές αξίες του.
«Εάν οι ψηφοφόροι πρέπει να κάνουν μια επιλογή έχοντας δεξιό προσανατολισμό, θα βρουν ένα άλλο δεξιό κόμμα πιο κοντά τους», δήλωσε ο Χασάν Εκίκι, τοπικός πρόεδρος του Κόμματος Γκέλετσεκ στο Ικόνιο.
Ενώ η εθνική υποστήριξη για τα νέα κόμματα παραμένει σε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά, ακόμη και οι οριακές ταλαντεύσεις τους θα μπορούσαν να βλάψουν τον Ερντογάν αρκετά ώστε να ανατρέψουν τα δεδομένα.
«Οι εξελίξεις από το 2018, όταν η Τουρκία είχε την πρώτη της οικονομική κρίση υπό τον Ερντογάν... όλα δείχνουν ότι ο Ερντογάν είναι σουλτάνος στο φθινόπωρο της καριέρας του», δήλωσε ο Σονέρ Καγκαπτάι, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο The Washington Institute for Near East Policy.
Η ανησυχία για την υγεία του 67χρονου ηγέτη, που αμφισβητήθηκε από το προεδρικό μέγαρο, κάνει κύκλους. Γνωστός ως φλογερός ρήτορας, ο Ερντογάν έχει εμφανιστεί μερικές φορές κουρασμένος και χλωμός τον περασμένο χρόνο, περπατώντας αμήχανα και κοιμώμενος στην κάμερα.
Σε μια χώρα όπου ο μισός πληθυσμός είναι 31 ετών ή νεότερος, πολλοί δεν έχουν γνωρίσει κανέναν άλλο ηγέτη. Ο Ερντογάν λέει ότι οι νεαροί Τούρκοι πρέπει να εκτιμούν την πρόοδο της χώρας τους υπό τον ίδιο, αλλά έχει δυσκολευτεί να κερδίσει τους περισσότερους νέους.
Παρόλα αυτά, το κόμμα του Ερντογάν εξακολουθεί να απολαμβάνει περισσότερη υποστήριξη από οποιοδήποτε άλλο και μπορεί να βασιστεί σε σχεδόν γενική υποστήριξη από μέσα ενημέρωσης που ανήκουν κατά κύριο λόγο στους υποστηρικτές του.
Κατά την διακυβέρνηση του πραγματοποιήθηκε μια οικοδομική έκρηξη και βελτιώθηκαν οι υπηρεσίες υγείας, ενώ οι θρησκευόμενοι Τούρκοι καλωσόρισαν τον τερματισμό των περιορισμών στη χρήση μαντίλας.
Η χαλαρή συμμαχία των αντιπάλων του στερείται μιας συμφωνημένης πολιτικής πλατφόρμας και δεν έχει ακόμη επιλέξει έναν προεδρικό υποψήφιο.
Αλλά η αυξανόμενη αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές του Ερντογάν κυριαρχεί στον ευρύτερο κόσμο, ενώ καταβάλλει προσπάθειες για να επιδιορθώσει τις τεταμένες σχέσεις με ορισμένους από τους συμμάχους και αντιπάλους της Τουρκίας.
Ο Ουνάλ Τσεβικόζ, ένας συνταξιούχος πρέσβης, είπε ότι χώρες όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, που βρίσκονται σε μεγάλη διαμάχη με τον Ερντογάν, δεν βιάζονται να συμβιβαστούν.
«Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι ο άνεμος της αλλαγής φυσάει τώρα και όλοι περιμένουν μια αλλαγή στην κυβέρνηση», είπε.
Επιμέλεια: Κώστας Αποστολόπουλος
Photo: GettyImages/Ideal Image
