Μερικές ψευδαισθήσεις πεθαίνουν δύσκολα. Άλλες έχουν μικρή διάρκεια ζωής. Σύμφωνα με το think tank του Atlantic Council, η επίθεση της Μόσχας στις 23 Ιουλίου στις λιμενικές εγκαταστάσεις στην Οδησσό -η οποία ήρθε λιγότερο από είκοσι τέσσερις ώρες αφότου η Μόσχα και το Κίεβο υπέγραψαν χωριστές συμφωνίες με την Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) για την χρήση των ουκρανικών λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας της για τη μεταφορά σιτηρών, καταδεικνύει και τα δύο σημεία περί των ψευδαισθήσεων.
Σε αντάλλαγμα για τον τερματισμό του ρωσικού αποκλεισμού στις εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας, το Κρεμλίνο έλαβε διαβεβαιώσεις ότι οι δυτικές κυρώσεις δεν θα ίσχυαν για τα λιπάσματα, ανοίγοντας το δρόμο για εξαγωγικές πωλήσεις. Η συμφωνία στόχευε στην αποφυγή ελλείψεων τροφίμων - αν όχι πλήρους λιμού - στην Αφρική, τον αραβικό κόσμο και σε μεγάλο μέρος της Ασίας.
Αλλά αυτή είναι η πρώτη ψευδαίσθηση: Επί μήνες, ο αποκλεισμός της Μόσχας σχεδιάστηκε, μεταξύ άλλων, για να προκαλέσει πόνο στον Νότο του πλανήτη και να αυξήσει την πίεση στη Δύση να αναγκάσει την Ουκρανία σε μια μη ικανοποιητική ειρήνη με τη Ρωσία. Ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει εγκληθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση για αυτήν την κυνική πολιτική, δεν έχει αντιμετωπίσει καμία κριτική από τα πραγματικά θύματα αυτής της πολιτικής. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Μόσχα τον Ιούνιο, ο πρόεδρος της Σενεγάλης Μάκι Σαλ, ο σημερινός αρχηγός της Αφρικανικής Ένωσης, επανέλαβε τα λόγια του Κρεμλίνου ότι οι ελλείψεις τροφίμων ήταν αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου πολέμου και των δυτικών κυρώσεων και όχι του αποκλεισμού των εξαγωγών που έχει επιβάλει η Μόσχα. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ που θα περιοδεύσει αυτή την εβδομάδα στην Αφρική, θα αναζητήσει περισσότερους συμμάχους με ανάλογες θέσεις.
Οι συμφωνίες της 22ας Ιουλίου χρειάστηκαν εβδομάδες διαπραγματεύσεων για τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία, με την «υποσημείωση» ότι υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα: Η Μόσχα δεν είχε κανένα λόγο (και μάλλον καμία πρόθεση) να τιμήσει τη συμφωνία. Ο αποκλεισμός της λειτουργούσε. Η πίεση στη Δύση αυξανόταν και η Μόσχα δεν πλήρωνε κανένα πολιτικό τίμημα για την έλλειψη τροφίμων που δημιουργούσε. Δεν ήταν καν σαφές γιατί η Μόσχα ένιωσε την ανάγκη να συμμετέχει στην παρωδία της υπογραφής της συμφωνίας. Όποια κι αν ήταν τα κίνητρα, η πυραυλική της επίθεση το Σάββατο τερμάτισε γρήγορα αυτή την παρωδία - και μαζί της, την ψευδαίσθηση ότι η επισιτιστική κρίση είχε αποφευχθεί.
Αυτό οδηγεί στην άλλη ψευδαίσθηση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν κατανοεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μεγάλο συμφέρον να διασφαλίσουν ότι ο πόλεμος της Μόσχας στην Ουκρανία θα καταλήξει σε ρωσική αποτυχία – κάτι που απαιτεί ουσιαστική υποστήριξη από την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους και εταίρους της στη Δύση. Κατανοεί επίσης ότι μια έλλειψη τροφίμων που προέρχονται από τη Μόσχα, θα προκαλούσε ανθρωπιστική καταστροφή και θα έστελνε πρόσφυγες στην Ευρώπη. Ωστόσο, εξακολουθεί να έχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να επιτύχει τους στόχους της με αργά, μισά βήματα. Η Ουάσινγκτον ξεγελά τον εαυτό της, ότι το να επιτρέψει στη Μόσχα να αποτρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη λήψη πιο αποφασιστικών μέτρων, είναι στην πραγματικότητα η συνετή πολιτική της αποφυγής, «ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου»- όπως τόνισε πρόσφατα ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν.
Την εποχή που η Μόσχα άρχισε να συγκεντρώνει τα στρατεύματά της στα σύνορα της Ουκρανίας, η αμερικανική κυβέρνηση καθυστέρησε να στείλει στην Ουκρανία τα όπλα που είχε ανάγκη, φοβούμενη μήπως προκαλέσει το Κρεμλίνο. Στη συνέχεια, όταν τελικά άρχισαν οι αποστολές μερικών από αυτά, η Ουάσινγκτον θεώρησε ότι πράγματι έχει αποφύγει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, για κάποιο λόγο, η ψευδαίσθηση επιμένει. Όσον αφορά την επισιτιστική κρίση, ο ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, ο πρώην ανώτατος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ, έχει περιγράψει πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας ανθρωπιστικός ναυτικός διάδρομος, σχεδόν εξ ολοκλήρου εντός των χωρικών υδάτων των παραθαλάσσιων κρατών του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Όμως ο Λευκός Οίκος απέκλεισε το ενδεχόμενο νηοπομπών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, για να διασφαλίσει τις αποστολές σιτηρών. Εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να εξιλεωθεί για την αδράνειά της, τώρα είναι η ώρα να επανεξετάσει σοβαρά αυτήν την απόφαση.
Πιθανώς να είναι σύμπτωση ότι οι συμφωνίες της Μαύρης Θάλασσας, υπογράφηκαν την ίδια μέρα που ο Σάλιβαν εξηγούσε γιατί ο Λευκός Οίκος δεν θα έστελνε πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία. Αλλά ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η Μόσχα -βλέποντας για άλλη μια φορά πόσο εύκολα μπορεί να αποτρέψει την Ουάσιγκτον κουνώντας το πυρηνικό της «ραβδί»- αποφάσισε να σπάσει αμέσως τη συμφωνία εξαγωγής σιτηρών και να υπογραμμίσει την κακή πρόθεσή της να προκαλέσει επισιτιστική κρίση στον Νότο του πλανήτη.
Το μετέωρο βήμα της κυβέρνησης Μπάιντεν, έχει ως αποτέλεσμα η ηγεσία των ΗΠΑ απλά να υποστηρίζει τις ουκρανικές προσπάθειες να αποκρούσουν τις ρωσικές δυνάμεις, αντί να τους επιφέρουν ένα αποφασιστικό πλήγμα. Ως απόφαση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτοκαταστροφική, αλλά εξηγεί δηλώσεις σαν αυτές του προέδρου της Σενεγάλης...
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
