«Μόνο μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση μπορεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις και να παρέχει ενεργειακή ασφάλεια για αυτόν και τον ερχόμενο χειμώνα» τονίζει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην επιστολή της προς τους 27 ηγέτες των κρατών μελών πριν από την άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Πράγας.
Παράλληλα, η επικεφαλής της Κομισιόν υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας «με τα κράτη μέλη» για να αναπτυχθεί μια παρέμβαση για τον περιορισμό των τιμών στην αγορά φυσικού αερίου. Επιπροσθέτως, η κ. φον ντερ Λάιεν αναφέρει ότι «πρέπει να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται ένα ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου και να τεθεί σε εφαρμογή με τις απαραίτητες διασφαλίσεις».
Επισημαίνει ταυτόχρονα ότι «το κύριο σημείο αναφοράς τιμής για όλο το φυσικό αέριο που διακινείται στην ΕΕ, το TTF, δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτική του εισαγόμενου αερίου. Όπως ανέφερε την προηγούμενη εβδομάδα το Insider.gr, η Επιτροπή άρχισε να εργάζεται για έναν συμπληρωματικό δείκτη τιμών της ΕΕ για να αντικατοπτρίζει καλύτερα την ενεργειακή πραγματικότητα της Ευρώπης και να εξασφαλίζει καλύτερη λειτουργία της αγοράς που ευνοεί τις χαμηλότερες τιμές».
Όπως επισημαίνουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες, φαίνεται ένα άνοιγμα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με άλλες πηγές να εστιάζουν στην ενότητα των 15 κρατών μελών μελών που συνυπέγραψαν την επιστολή (την οποία προώθησαν Ελλάδα, Ιταλία, Βέλγιο και Πολωνία) για ένα γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο υπογραμμίζοντας ότι θα ασκήσουν πίεση στην επερχόμενη άτυπη σύνοδο και θα ζητήσουν «ισχυρό πολιτικό μήνυμα» για την ανάγκη μείωσης των τιμών του φυσικού αερίου.
Η εξέλιξη θεωρείται μια δικαίωση των προτάσεων του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που πρώτος είχε καταθέσει δημοσίως την ιδέα μιας κοινής ευρωπαϊκής απάντησης στην ενεργειακή κρίση που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και στην απόπειρα του Βλάντιμιρ Πούτιν να εργαλειοποιήσει την ενέργεια σε βάρος των Ευρωπαϊκών λαών.
Ειδικότερα, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρει στην επιστολή:
«Βρισκόμαστε για άλλη μια φορά σε μια κρίσιμη καμπή. Η ενεργειακή κρίση είναι σοβαρή και έχει εισέλθει σε νέο στάδιο. Μόνο μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση μπορεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις και να παρέχει ενεργειακή ασφάλεια για αυτόν και τον ερχόμενο χειμώνα.
Ο απρόκλητος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η χρήση των ενεργειακών προμηθειών ως όπλου έχουν αποκαλύψει την εξάρτησή μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, τέσταρε τα εργαλεία μας για την διασφάλιση του εφοδιασμού και οδήγησε τις τιμές της ενέργειας σε πρωτοφανή επίπεδα. Οι σφιχτές συνθήκες στις προμήθειες και η υψηλή αβεβαιότητα στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας έχουν αυξήσει τη απόπειρες εκβιασμού από την Ρωσία με αυθαίρετη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου μέσω αγωγών.
Αντί να τιμά τα μακροπρόθεσμα συμβόλαιά της, η Ρωσία μονομερώς μειώνει τις παραδόσεις φυσικού αερίου, αυξάνοντας την τιμές στην άμεση αγορά και τις παραδόσεις LNG - αυξάνοντας έτσι τα κέρδη παρά τις σημαντικά χαμηλότερες προμήθειες.
Έχουμε αντιδράσει με ενότητα, αποφασιστικότητα και αλληλεγγύη. Η χωρητικότητα αποθήκευσης αερίου μας είναι έχει ήδη συμπληρωθεί κοντά στο 90%. Αποζημιώσαμε τις μειωμένες προμήθειες φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό με πιο διαφοροποιημένες εισαγωγές από αξιόπιστους και αξιόπιστους συνεργάτες. Και χάρη στην ισχυρή δέσμευση των κρατών μελών μας και των Προεδριών, καταλήξαμε σε γρήγορες συμφωνίες τις επείγουσες παρεμβάσεις εξοικονόμησης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Συνεχίζονται επίσης οι εργασίες για την αντιμετώπιση προβλημάτων ρευστότητας στα χρηματιστήρια παραγώγων που υποστηρίζουν τις αγορές ενέργειας.
Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν μειωθεί τις τελευταίες εβδομάδες, παραμένουν πολύ υψηλές και πέφτει βαρύ φορτίο στους ανθρώπους και την οικονομία μας. Πρέπει να προστατεύσουμε την ενιαία μας αγορά, η οποία έχει επανειλημμένα προσφέρει ανθεκτικότητα απέναντι στην κρίση. Επιπλέον, πρέπει να διατηρήσουμε την από κοινού συμφωνημένη φιλοδοξία μας για το κλίμα, η οποία θα ενισχύσει επίσης την κυριαρχία μας. Για να αποφευχθεί σοβαρός κατακερματισμός, χρειαζόμαστε μια ενωμένη και κοινή ευρωπαϊκή απάντηση. Εμείς πρέπει να διατηρήσουμε ίσους όρους ανταγωνισμού, χωρίς στρεβλώσεις της ενιαίας αγοράς και να ενεργήσουμε από κοινού σε πνεύμα ενισχυμένης αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και με τους γείτονές μας.
Αφού ακούσαμε προσεκτικά τη συζήτηση των υπουργών Ενέργειας και Οικονομικών τις προηγούμενες ημέρες και πριν από την επερχόμενη συζήτησή μας στην Πράγα, επιτρέψτε μου να παρουσιάσω τον οδικό μας χάρτη περαιτέρω δράση.
Πρώτον, πρέπει να αναλάβουμε δράσεις που μπορούν να μειώσουν την τιμή που πληρώνουμε για τις εισαγωγές αερίου μας, διατηρώντας ταυτόχρονα την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Ως εκ τούτου, συνιστώ την εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων με τους αξιόπιστους προμηθευτές μας για τη μείωση των τιμών εισαγόμενου αερίου κάθε είδους. Χάρη σε έμπιστους εταίρους μας όπως η Νορβηγία και οι ΗΠΑ, καταφέραμε να αντικαταστήσουμε το ρωσικό αέριο μέσω αγωγών με ταχύτητα ρεκόρ. Ένας διάδρομος διαπραγμάτευσης που μειώνει το κόστος των προμηθειών από αυτούς τους εταίρους θα ήταν προς το αμοιβαίο συμφέρον μας.
Οι συνεχιζόμενες συνομιλίες μας με τη Νορβηγία θα πρέπει να καταλήξουν σε μια μακροπρόθεσμη ενεργειακή εταιρική σχέση που αντανακλά την κοινή μας φιλοδοξία για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, προσφέρει μια προοπτική για χαμηλότερες τιμές του φυσικού αερίου εν μέσω της παρούσας κρίσης.
Η ευρωπαϊκή πλατφόρμα ενέργειας θα πρέπει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην εξασφάλιση της πρόσβασής μας στις ανταγωνιστικές προμήθειες φυσικού αερίου παγκοσμίως. Καλώ εσάς και τις εταιρείες να ενισχύσετε την κοινή προσέγγιση. Για να μπορέσει η πλατφόρμα να διαδραματίσει αποτελεσματικά τον ρόλο της, οραματίζομαι μια πρόταση που θα θέσει κανόνες για τη συμμετοχή των κρατών μελών και της βιομηχανίας. Η κοινή πλατφόρμα ενέργειας της ΕΕ θα πρέπει, πρωτίστως, να συντονίζει την κοινή διαχείριση πλήρωσης και αποθήκευσης ενόψει της επόμενης σεζόν πλήρωσης.
Πρέπει να αποφύγουμε ένα σενάριο στο οποίο τα κράτη μέλη υπερθεματίζουν το ένα το άλλο και ανεβάζουν τις τιμές. Η κοινή αγορά θα ενισχύσει την προσπάθεια για ενίσχυση των υψηλά ενοίκια των προμηθευτών στην τρέχουσα κατάσταση της αγοράς. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πρόσβαση σε νέες ή πρόσθετες πηγές φυσικού αερίου σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αποφεύγοντας δαπανηρές και αναποτελεσματικές πλειοδοσίες. Με τα κράτη μέλη και τις εταιρείες, θα μπορούσε να υπάρξει δέσμευση μακροπρόθεσμα σε συνεργασίες με προμηθευτές, παρέχοντας μια προοπτική από την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε μελλοντική παροχή υδρογόνου με ανανεώσιμες πηγές.
Δεύτερον, προτείνω να συνεργαστούμε με τα κράτη μέλη για να αναπτύξουμε μια παρέμβαση για τον περιορισμό των τιμών στην αγορά φυσικού αερίου.
Σήμερα, μεγάλο μέρος της Ευρώπης πληρώνει υψηλότερη τιμή για το φυσικό της αέριο, ιδίως το LNG, από το παγκόσμιους ανταγωνιστούς. Το κύριο σημείο αναφοράς τιμής για όλο το φυσικό αέριο που διακινείται στην ΕΕ, το TTF, δεν είναι πλέον αντιπροσωπευτική του εισαγόμενου αερίου. Η Επιτροπή άρχισε να εργάζεται για έναν συμπληρωματικό δείκτη τιμών της ΕΕ για να αντικατοπτρίζει καλύτερα την ενεργειακή πραγματικότητα της Ευρώπης και να εξασφαλίζει καλύτερη λειτουργία της αγοράς που ευνοεί τις χαμηλότερες τιμές.
Εν αναμονή της εισαγωγής ενός τέτοιου συμπληρωματικού δείκτη αναφοράς, θα πρέπει να εξετάσουμε μια τιμή περιορισμού σε σχέση με το TTF με τρόπο που να συνεχίζει να εξασφαλίζει την προμήθεια αερίου σε Ευρώπη και σε όλα τα κράτη μέλη και αυτό θα καταδείξει ότι η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να το κάνει οποιοδήποτε τίμημα για το φυσικό αέριο.
Καθώς η ΕΕ εισάγει σχεδόν όλο το φυσικό αέριο που καταναλώνει, τόσο βαθύτερη είναι η δημόσια παρέμβαση που οραματιζόμαστε, τόσο περισσότερη μείωση της ζήτησης και αλληλεγγύης στην προσφορά χρειαζόμαστε. Ως εκ τούτου, πρέπει να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται ένα ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου και να τεθεί σε εφαρμογή με τις απαραίτητες διασφαλίσεις. Θα χρειαστεί να είναι πιο απαιτητικές οι υποχρεώσεις εξοικονόμησης αερίου που καταρτίστηκε, μέσω δημοπρασιών μείωσης της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και δεσμευτικών συμφωνιών αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά μαζί με τις αρχές σας για να σχεδιάσουν ένα πιθανό μέτρο περιορισμού της ικανότητας, έχοντας υπόψη τις εθνικές διαφορές στην αγορά ενέργειας.
Τρίτον, οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου οδηγούν τις υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Θα πρέπει να το περιορίσουμε αυτές τις πληθωριστικές επιπτώσεις του φυσικού αερίου στην ηλεκτρική ενέργεια, παντού στην Ευρώπη. Γι' αυτό, συνοδεύοντας τη δράση μας για το εισαγόμενο φυσικό αέριο, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε την εισαγωγή προσωρινού ανώτατου όριο στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό θα πρέπει να μειώσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, εν όψει μιας διαρθρωτικής μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα τέτοιο ανώτατο όριο που συμφωνημένο από την ΕΕ θα πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε να μην αυξάνει τη συνολική κατανάλωση αερίου. Ένα τέτοιο μέτρο απαιτεί και τις δύο δεσμευτικές απαιτήσεις εξοικονόμησης έτσι ώστε να αντισταθμίζει τα ασθενέστερα σήματα τιμών και τη διασφάλιση των διασυνοριακών ροών επιδοτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας και στους γείτονές μας.
Τέταρτον, πιστεύω ότι πρέπει να ενισχύσουμε τις επενδύσεις για να επιταχύνουμε τη μετάβαση στην ενεργειακή ανεξαρτησία. Επενδύσεις σε υποδομές όπως αγωγοί, διασυνδέσεις ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση (όπως η μόνωση σπιτιών και η εγκατάσταση αντλιών θερμότητας) θα βοηθήσουν όλους μας να εκτεθούμε λιγότερο σε υψηλές τιμές ορυκτών ενέργειας και να προωθήσουμε τη στρατηγική μας αυτονομία. Με το REPowerEU έχουμε κάνει σημαντικά πρώτα βήματα αλληλεγγύης. Ωστόσο, αυτό δεν θα επαρκεί για να εξασφαλίσει ένα απαραίτητο επίπεδο μεταρρύθμισης και επενδύσεων σε όλα τα μέλη κράτη που χρειάζονται σε αυτή την ενεργειακή κρίση. Η Επιτροπή θα εξετάσει συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης για την ενίσχυση της δύναμης του REPowerEU.
Τέλος, θα συνεχίσουμε το έργο μας για το σχέδιο διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Μέχρι το τέλος του έτους θα παρουσιάσουμε τις ιδέες μας στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για τη μεταρρύθμιση που καθιστά την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κατάλληλη για ένα μέλλον πιο απελευθερωμένο από τις εκπομπές άνθρακα.
Επιτρέψτε μου επίσης να επιστρέψω στο πρόσφατο σαμποτάζ των αγωγών Nord Stream 1 και του Nord Stream 2. Δεν μπορούμε να ανεχτούμε καμία σκόπιμη διακοπή της ευρωπαϊκής ενεργειακής υποδομής.
Ανυπομονώ να σας παρουσιάσω μέτρα σχετικά με την ετοιμότητα, την ανταπόκριση στο stress test,, τις διεθνείς συνεργασίες και την ανταλλαγή πληροφοριών.
Ανυπομονώ για την άτυπη συζήτησή μας στην Πράγα πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου. Πιστεύω ότι θα εμπλουτίσει τις προτάσεις που είναι έτοιμη να υποβάλει η Επιτροπή, αντικατοπτρίζοντας την κοινή μας απάντηση στην τεράστια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε από κοινού στον χειμώνας που έρχεται».
