Φέτος ήταν μια δύσκολη χρονιά για τους χειρότερους αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου: τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ και τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το think tank του Atlantic Council, καθένας από αυτούς τελειώνει το 2022 ευρισκόμενος -λιγότερο ή περισσότερο- σε δύσκολη θέση, ως αποτέλεσμα των κακών αποφάσεων του. Μια οδό που βρίσκουν πολύ πιο εύκολο να ακολουθήσουν οι τυφλωμένοι από την ύβρη αυταρχικοί ηγέτες, από το να ακολουθήσουν τον δρόμο της αποκλιμάκωσης.
Δεδομένου αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι παγκόσμιοι εταίροι τους, το 2023 θα πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειες τους για να διαμορφώσουν τον ανταγωνισμό που εκτυλίσσεται μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού, που θα καθορίσει τη μεταψυχροπολεμική τάξη. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει επικεντρωθεί με συνέπεια σε αυτόν τον αγώνα, ως ένα ιστορικό «σημείο καμπής». Η τρίτη του χρονιά στην εξουσία του παρέχει την καλύτερη ευκαιρία που έχει για να σημειώσει κέρδη σε αυτόν τον αγώνα.
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, η απολυταρχία φαινόταν να βρίσκεται σε άνοδο. Ο Πούτιν και ο Σι στις αρχές Φεβρουαρίου του 2022, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, εισήλθαν σε μια στρατηγική συνεργασία «χωρίς όρια». Ακολούθησε η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία.
Από τότε, όμως, και στις τρεις περιπτώσεις -Ρωσία, Κίνα και Ιράν- τα λάθη των αυταρχικών ηγετών τους έχουν εμβαθύνει τις υποκείμενες αδυναμίες των χωρών τους, ενώ δημιουργούν νέες δυσκολίες που δεν θα βρουν εύκολες λύσεις.
Η πιο δραματική περίπτωση είναι αυτή που αφορά τον Πούτιν, του οποίου ο απερίσκεπτος, απρόκλητος και παράνομος πόλεμος στην Ουκρανία είχε ως αποτέλεσμα 6.490 θανάτους αμάχων, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών, και έχει αναγκάσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο Ρώσους να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν ότι υπάρχουν αποδείξεις για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Πέρα από αυτό, ο Πούτιν έχει υπονομεύσει τη ρωσική οικονομία —ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτή η κατάσταση θα έχει διάρκεια έως και μια δεκαετία— ενώ οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία έχουν αρχίσει να δείχνουν τα «δόντια» τους. Ο Ρώσος πρόεδρος ποτέ δεν θα ανακτήσει τη διεθνή του φήμη και ο στρατός του όπως αποκαλύφθηκε -παρά τα πολλά χρόνια επενδύσεων- είναι άσχημα εκπαιδευμένος, μη πειθαρχημένος και με έλλειψη ηθικού.
Τα λάθη του Σι είναι λιγότερο αιματηρά στη φύση τους, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Οι υπερβολές της πολιτικής του για το μηδενικό COVID-19, πυροδότησαν ευρείας κλίμακας, αυθόρμητες διαμαρτυρίες που ισοδυναμούσαν με την πιο σοβαρή πρόκληση στην δεκαετία της ηγεσίας. Μόλις τον περασμένο μήνα, το 20ο Εθνικό Συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος έχρισε τον Σι με μια τρίτη θητεία ως ηγέτη της Κίνας, αλλά οι διαμαρτυρίες που ακολούθησαν λίγο αργότερα διέλυσαν αυτήν την αύρα του αήττητου και της φαινομενικής δημόσιας υποστήριξης.
«Ο Σι βρίσκεται σε μια κρίση που δημιούργησε ο ίδιος, χωρίς γρήγορη ή ανώδυνη έξοδο», έγραψε ο Economist αυτήν την εβδομάδα. «Τα νέα κρούσματα COVID πλησιάζουν επίπεδα ρεκόρ. Η ασθένεια έχει εξαπλωθεί σε περισσότερο από το 85% των πόλεων της Κίνας. Τα περιοριστικά μέτρα για τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού έγιναν ακόμη πιο σκληρά και το οικονομικό κόστος τους θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, τροφοδοτώντας περαιτέρω την οργή του κόσμου. Αφήστε τον ιό να εξαπλωθεί και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα πεθάνουν… Οι ηγέτες της Κίνας φαίνεται να αναζητούν μια μέση λύση, αλλά δεν είναι σαφές ότι υπάρχει», ανέφερε ο Economist.
Πέρα από τον COVID-19, αυτό που κινδυνεύει είναι το άγραφο κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος των μόλις 96 εκατομμυρίων μελών και του συνολικού κινεζικού πληθυσμού των 1,4 δισεκατομμυρίων ατόμων. Δηλαδή, ο κινεζικός λαός αποδέχεται περιορισμένες ελευθερίες δηλώνοντας πίστη στο κόμμα, εφόσον το κόμμα παρέχει οικονομικές ανταμοιβές και κοινωνική ασφάλιση. Μια σειρά από λάθη πολιτικής έχει επιβραδύνει την ανάπτυξη της Κίνας σε μόλις 3% εκατό το 2022, ωστόσο ο Σι συνεχίζει να δίνει προτεραιότητα στον έλεγχο του κόμματος έναντι των οικονομικών ελευθεριών.
Αν και το παγκόσμιο διακύβευμα των διαδηλώσεων του Ιράν είναι λιγότερο προφανές, η Μέση Ανατολή και ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερα με ένα πιο μετριοπαθές και πλουραλιστικό Ιράν, που εστιάζει στις δημόσιες ανάγκες του, υποχωρεί από τις περιφερειακές τυχοδιωκτικές βλέψεις του και που θα απεμπολήσει κινήσεις που θα πυροδοτήσουν πυρηνικές εντάσεις. Και εδώ, τα προβλήματα του καθεστώτος έχουν δημιουργηθεί από τον εαυτό του, καθώς οι διαμαρτυρίες είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής βαρβαρότητας του και της ενδημικής διαφθοράς.
Λοιπόν, τι πρέπει να γίνει το 2023 για να μετατραπούν αυτές οι αυταρχικές οπισθοδρομήσεις σε μια πιο βιώσιμη πρόοδο του «ελεύθερου κόσμου», (συμβάλλοντας στην αναστροφή μιας δεκαεξάχρονης παγκόσμιας παρακμής της δημοκρατίας, όπως μετράται από την έκθεση του 2022 του Freedom House);
Πρώτα και άμεσα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους θα πρέπει να εμβαθύνουν και να επεκτείνουν τη στρατιωτική και οικονομική τους υποστήριξη προς την Ουκρανία. Τα ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν κατανοούν ότι αυτή είναι η καθοριστική μάχη της μεταψυχροπολεμικής μας εποχής. Χωρίς τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη των ΗΠΑ και χωρίς τη συμβολή των συμμάχων των ΗΠΑ, όλο το αξιοσημείωτο θάρρος και η ανθεκτικότητα του Κιέβου μπορεί να μην είναι αρκετό.
Τούτου λεχθέντος, η επιφυλακτικότητα του Μπάιντεν και οι συχνά δηλωμένοι φόβοι του για την έναρξη του Τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου, έχουν περιορίσει τα είδη και τις ποσότητες των οπλισμών που λαμβάνει η Ουκρανία- καθώς και την ταχύτητα με την οποία φτάνουν στο πεδίο της μάχης. Η ταχύτερη παράδοση περισσότερων και καλύτερων συστημάτων αεράμυνας θα μπορούσε να είχε σώσει ζωές Ουκρανών.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δικαίως κατηγόρησε τον Πούτιν ότι χρησιμοποιεί τον χειμώνα ως όπλο, με την ελπίδα να παγώσει τους πολίτες της Ουκρανίας και να τους οδηγήσει σε υποταγή. Ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος, είναι αυτός της κόπωσης της Δύσης στην υποστήριξη της Ουκρανίας και της αυξανόμενης εξωτερικής πίεσης στο Κίεβο για διαπραγματεύσεις, όταν μόνο περαιτέρω κέρδη στο πεδίο της μάχης θα ωθήσουν τον Πούτιν να αποσύρει τα στρατεύματά του και να παράσχει παραχωρήσεις που θα επιτρέψουν την ανάδυση μιας ασφαλούς, κυρίαρχης και δημοκρατικής Ουκρανίας.
Παρόλο που η περίπτωση της Ρωσίας απαιτεί δράση τώρα, η διαχείριση της κινεζικής πρόκλησης απαιτεί μια πιο υπομονετική πορεία- μια πορεία που θα γίνει ευκολότερη εάν ο Πούτιν ηττηθεί στρατηγικά στην Ουκρανία. Ο Μπάιντεν είχε δίκιο που συναντήθηκε με τον Σι στο Μπαλί, στο περιθώριο της συνάντησης των G20, για να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας και να εμποδίσει την καταστροφή της πιο κρίσιμης διμερούς σχέσης του κόσμου.
Εκεί που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους το 2023 είναι η συνένωση συμμάχων στην Ευρώπη και την Ασία γύρω από μια βιώσιμη, βασισμένη στη συναίνεση προσέγγιση για την Κίνα, που αναγνωρίζει τις υποκείμενες αδυναμίες του Πεκίνου και αποτρέπει τις προσπάθειές του να απορροφήσει την Ταϊβάν και να δημιουργήσει μια νέα παγκόσμια τάξη.
Υπάρχουν τρία πιθανά αποτελέσματα σε αυτό το «σημείο καμπής»: Μια αναζωογόνηση και επανεφεύρεση της υπάρχουσας διεθνούς φιλελεύθερης τάξης του δυτικού κόσμου, η εμφάνιση μιας ανελεύθερης τάξης υπό την ηγεσία της Κίνας ή η κατάρρευση της παγκόσμιας τάξης συνολικά σύμφωνα με το μοντέλο της «κυβέρνησης της ζούγκλας» του Πούτιν.
Καθώς τελειώνει το 2022, οι αποτυχίες και το κόστος αυτών των εναλλακτικών μοντέλων είναι πιο ξεκάθαρα από ποτέ.
Επομένως, αυτό που είναι κρίσιμο το επόμενο έτος είναι να ενωθούν οι δημοκρατίες από κοινού, για να διαμορφώσουν το παγκόσμιο μέλλον δίπλα σε σύγχρονες μη δημοκρατικές χώρες, οι οποίες όμως είναι μετριοπαθείς και αναζητούν έναν πιο ασφαλή, ευημερούντα και δίκαιο κόσμο.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
