Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα την ανακοίνωση σχετικά με την οδηγία για την προσωρινή προστασία. Η οδηγία ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 4 Μαρτίου 2022, ως απάντηση στην επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Έκτοτε, περίπου 4 εκατομμύρια άτομα έλαβαν άμεση προστασία στην ΕΕ, εκ των οποίων πάνω από 3 εκατομμύρια κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022. Όλοι οι καταχωρισθέντες είχαν δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας, στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη και στη στέγαση. Η απάντηση της ΕΕ στον πόλεμο στην Ουκρανία δείχνει για άλλη μία φορά τι είναι δυνατόν όταν η ΕΕ δρα ενωμένη. Η οδηγία για την προσωρινή προστασία έχει αποδειχθεί βασικό μέσο για την παροχή άμεσης προστασίας στην ΕΕ και θα πρέπει στο μέλλον να συνεχίσει να αποτελεί μέρος της εργαλειοθήκης που έχει στη διάθεσή της η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.
Η ανακοίνωση αυτή προβαίνει σε απολογισμό της εφαρμογής της οδηγίας κατά τον τελευταίο χρόνο, αντλεί διδάγματα και προσδιορίζει τομείς προτεραιότητας στους οποίους απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες.
Η αντίδραση της ΕΕ με λίγα λόγια:
Η οδηγία παρείχε άμεση προστασία, μειώνοντας παράλληλα στο ελάχιστο τις διατυπώσεις. Συμπλήρωσε την προστασία αυτή με ένα ολοκληρωμένο και εναρμονισμένο σύνολο από δικαιώματα:
- Πρόσβαση σε καταχώριση και έγγραφα: Τα κράτη μέλη καθόρισαν γρήγορα τις διαδικασίες για την καταχώριση και την έκδοση των απαραίτητων εγγράφων.
- Ειδική προστασία για τα παιδιά: αυτή τη στιγμή, σχεδόν το ένα πέμπτο των παιδιών της Ουκρανίας έχουν βρει καταφύγιο στην ΕΕ.
- Πρόσβαση σε εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση: στις αρχές του σχολικού έτους τον περασμένο Σεπτέμβριο, περίπου μισό εκατομμύριο παιδιά από την Ουκρανία ήταν εγγεγραμμένα στα εκπαιδευτικά συστήματα ανά την ΕΕ.
- Αντιμετώπιση των κινδύνων εμπορίας ανθρώπων και παροχή υποστήριξης στα θύματα εγκλημάτων πολέμου: η ΕΕ έθεσε σε εφαρμογή το κοινό σχέδιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό να ενημερώσει τους εκτοπισθέντες και να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων.
- Πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και κοινωνικές παροχές: σχεδόν 2 000 Ουκρανοί ασθενείς έχουν απομακρυνθεί με επιτυχία σε 20 χώρες της ΕΕ και του ΕΟΧ, ενώ στα περισσότερα κράτη μέλη παρέχεται ψυχολογική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη στα άτομα που έχουν ξεφύγει από τον πόλεμο.
- Πρόσβαση σε θέσεις εργασίας: περίπου ένα εκατομμύριο εκτοπισθέντες απασχολούνται ανά την Ευρώπη, ενώ η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια πιλοτική δεξαμενή ταλέντων για τη στήριξη της ένταξης στην αγορά εργασίας.
- Πρόσβαση σε καταλύματα και κατοικίες: οι κατευθυντήριες γραμμές για «Ασφαλείς κατοικίες» βοηθούν τα κράτη μέλη, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και την κοινωνία των πολιτών ώστε να οργανώσουν ιδιωτικές πρωτοβουλίες στέγασης. Η Επιτροπή χορήγησε 5,5 εκατ. ευρώ στο έργο που διαχειρίζεται η Διεθνής Ομοσπονδία των Εταιρειών του Ερυθρού Σταυρού για τη στήριξη της υλοποίησης της πρωτοβουλίας «Ασφαλείς κατοικίες» και δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων για επιχορηγήσεις έργων με σκοπό την περαιτέρω προώθηση προγραμμάτων χορηγίας από την κοινότητα υποδοχής.
Η πλατφόρμα αλληλεγγύης «Ουκρανία», που δημιουργήθηκε από την Επιτροπή αμέσως μετά την ενεργοποίηση της οδηγίας, έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο ώστε να διασφαλιστεί συντονισμένη αντίδραση.
Η Επιτροπή και οι οργανισμοί της έχουν παράσχει επιχειρησιακή υποστήριξη στα κράτη μέλη για την εφαρμογή της οδηγίας. Ο Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο στηρίζει 13 κράτη μέλη στις ανάγκες τους για άσυλο, υποδοχή και προσωρινή προστασία. Περίπου 200 υπάλληλοι του Frontex έχουν τοποθετηθεί στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής και στη Μολδαβία για να υποστηρίξουν τη διαχείριση των συνόρων τους. Η Ευρωπόλ έχει επίσης αποστείλει προσωπικό και προσκεκλημένους υπαλλήλους για τη διενέργεια δευτεροβάθμιων ελέγχων ασφαλείας σε πέντε κράτη μέλη και τη Μολδαβία. Έχουν δημιουργηθεί σε κράτη μέλη τρία κέντρα του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ προκειμένου να διοχετεύσουν στην Ουκρανία πάνω από 80 000 τόνους βοήθειας σε είδος.
Η ΕΕ έχει επίσης παράσχει χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση των αναγκών των εκτοπισθέντων. Η ΕΕ έχει διαθέσει συνολικά πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 13,6 δισ. ευρώ μέσα από τις δέσμες μέτρων CARE και FAST-CARE. 1 δισ. ευρώ αναπρογραμματίστηκαν στο πλαίσιο των ταμείων συνοχής, ενώ στο πλαίσιο των κονδυλίων για τις εσωτερικές υποθέσεις διατέθηκαν 400 εκατ. ευρώ.
Η ΕΕ έχει επίσης ενισχύσει τη συνεργασία με διεθνείς εταίρους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και με συναφείς διεθνείς οργανισμούς.
Επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να στηρίξει την Ουκρανία για όσο διάστημα χρειαστεί. Η προστασία έχει ήδη επεκταθεί έως τον Μάρτιο του 2024 και μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω έως το 2025. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να λάβει τα αναγκαία μέτρα για περαιτέρω παράταση εάν χρειαστεί. Ταυτόχρονα, θα επιδιωχθεί μια ισχυρή συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ για να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση σε εναλλακτικά νομικά καθεστώτα που θα επιτρέπουν την πρόσβαση σε δικαιώματα πέραν της μέγιστης διάρκειας της προσωρινής προστασίας, καθώς και στοχευμένη στήριξη για τα άτομα που, έχοντας εγκαταλείψει την Ουκρανία, επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Με βάση αυτό το έτος εφαρμογής, η Επιτροπή θεωρεί ότι η οδηγία για την προσωρινή προστασία θα πρέπει να παραμείνει μέρος της εργαλειοθήκης μέτρων που είναι διαθέσιμα σε επίπεδο ΕΕ. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τους συννομοθέτες για να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει τα εργαλεία που χρειάζεται στο μέλλον και να εξασφαλίσει την κατάλληλη διατύπωση με την πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό σχετικά με την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας.
Ιστορικό
Στις 4 Μαρτίου 2022, μόλις μία εβδομάδα μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, ενεργοποιήθηκε η οδηγία για την προσωρινή προστασία χάρη στην ομόφωνη απόφαση των κρατών μελών κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Η πλατφόρμα αλληλεγγύης «Ουκρανία», που δημιουργήθηκε από την Επιτροπή στις αρχές του πολέμου, φέρνει σε επαφή θεσμικά όργανα της ΕΕ, κράτη μέλη, συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν, οργανισμούς της ΕΕ, διεθνείς οργανισμούς, ουκρανικές και μολδαβικές αρχές. Η πλατφόρμα αυτή προσφέρει ένα άτυπο και ευέλικτο φόρουμ συζήτησης σχετικά με επιχειρησιακά θέματα για τον συντονισμό της επιτόπιας στήριξης. Η ανταλλαγή πληροφοριών και η συλλογή επακριβών δεδομένων μέσω του δικτύου στρατηγικής της ΕΕ για την ετοιμότητα αντιμετώπισης και τη διαχείριση μεταναστευτικών κρίσεων, καθώς και οι εργασίες των ευρωπαϊκών οργανισμών για το άσυλο, συνέβαλαν στην ταχεία δημιουργία της πλατφόρμας καταχώρισης για προσωρινή προστασία.
