Εξαιρετικά απαισιόδοξος εμφανίζεται ο γερμανικός Τύπος σε σχέση με τις στρατιωτικές και οικονομικές αντοχές της Ουκρανίας σε σχέση με τις απαιτήσεις του πολέμου με τη Ρωσία καθώς σε λίγες μέρες μπαίνει ο χειμώνας (ο οποίος αναμένεται ιδιαίτερα «βαρύς» από κάθε πλευρά για την ουκρανική πλευρά), ενώ το επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος της Δύσης έχει μετατοπιστεί προς τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η Handelsblatt, για την Ουκρανία, ο πόλεμος κατά της Ρωσίας είναι ένας αγώνας ενάντια στο χρόνο, ένας αγώνας επιβίωσης, αλλά δεν υπάρχει καμία αίσθηση επείγοντος στις Βρυξέλλες. Οι συνομιλίες για ένα νέο πακέτο στήριξης της ουκρανικής κυβέρνησης έχουν βαλτώσει και εδώ και μήνες έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος. Η οικονομική βοήθεια αποτελεί μέρος μιας μεγάλης διαμάχης για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ο οποίος πρέπει επειγόντως να αυξηθεί. Ωστόσο, αυτό δεν θα γίνει επειδή τα κράτη μέλη συγκρατούν τα χρήματά τους σε περιόδους αύξησης των επιτοκίων.
Οι προτεραιότητες, όπως δείχνουν οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες, έχουν μετατοπιστεί: Οι ανησυχίες για τον προϋπολογισμό σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, το υψηλό ενεργειακό κόστος, η μετανάστευση, ο πόλεμος στη Γάζα - αυτά τα ζητήματα προωθούνται στην πολιτική ατζέντα. Η βοήθεια για την Ουκρανία εξακολουθεί να είναι σημαντική για τα κράτη της ΕΕ, αλλά η φάση του «ό,τι χρειαστεί», έχει τελειώσει.
Η κατάσταση είναι πιο δραματική από ό,τι ήταν από τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, όταν ρωσικές στρατιωτικές φάλαγγες προέλαυναν προς το Κίεβο, τονίζει το ίδιο δημοσίευμα. Εάν τα χρήματα από τους Ευρωπαίους, 50 δισεκατομμύρια ευρώ για τα έτη 2024 έως 2027, δεν υλοποιηθούν, η Ουκρανία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει εθνική χρεοκοπία μέσα σε λίγους μήνες.
Υπάρχουν επίσης άσχημα νέα για την Ουκρανία από το μέτωπο: Η καλοκαιρινή επίθεση με την οποία η Ουκρανία θέλησε να διασπάσει τις ρωσικές θέσεις κόλλησε στα ναρκοπέδια των κατοχικών δυνάμεων. Οι Ρώσοι βλέπουν την ευκαιρία τους και περνούν στην αντεπίθεση. Σύμφωνα με τον ουκρανικό στρατό, οι εισβολείς έχουν συγκεντρώσει 40.000 στρατιώτες κοντά στην πόλη Αβντίεβκα και ετοιμάζονται για νέο κύμα επιθέσεων.
Υπάρχει ένα ερώτημα: Αποδίδει το σχέδιο του Πούτιν να αποδυναμώνει την Ουκρανία σε έναν πόλεμο φθοράς; Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός - και μεγαλύτερος απ' ό,τι πιστεύουν πολλοί δυτικοί ιθύνοντες, προειδοποιεί ο Γκούντραμ Βολφ, διευθυντής του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (DGAP). «Η Μόσχα έχει καλύτερες πιθανότητες σε έναν πόλεμο φθοράς: η Ρωσία έχει περιποιηθεί την οικονομία της για πόλεμο και έχει πρόσβαση σε περισσότερους πόρους και στρατιώτες από την Ουκρανία».
Οι κυρώσεις που επέβαλε η Δύση μπορεί να επηρέασαν τη ρωσική οικονομία, αλλά δεν σταμάτησαν την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου. Για το επόμενο έτος, η ρωσική κυβέρνηση σχεδιάζει να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες κατά σχεδόν 70% - σε ένα μετασοβιετικό ρεκόρ άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι παραδόσεις όπλων από το Ιράν, οι προμήθειες πυρομαχικών από τη Βόρεια Κορέα και οι εισαγωγές τεχνολογίας από την Κίνα και την Τουρκία βοηθούν επίσης τους Ρώσους να αναπληρώσουν το οπλοστάσιό τους. «Η Ρωσία έχει θέσει υπό έλεγχο το πρόβλημα των προμηθειών της», λέει ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.
Στην άλλη πλευρά βρίσκεται η Ουκρανία, η οποία εξαρτάται από την πολιτική, στρατιωτική και οικονομική στήριξη της ΕΕ και των ΗΠΑ. Ωστόσο: «Η Δύση δεν έχει ακόμη αυξήσει επαρκώς τη δική της παραγωγή πυρομαχικών και όπλων, ενώ στις ΗΠΑ η υποστήριξη προς την Ουκρανία γίνεται όλο και περισσότερο θέμα προεκλογικής εκστρατείας», λέει ο διευθυντής του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (DGAP), Βολφ. Ο στρατηγός Τζέιμς Τζόουνς, σύμβουλος ασφαλείας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, συμμερίζεται αυτή την ανησυχία. Μια νίκη του Πούτιν θα ήταν «καταστροφική», αλλά η δυτική υποστήριξη φθίνει. Πολλοί ιθύνοντες προφανώς δεν αντιλαμβάνονται τις πιθανές συνέπειες. «Σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουμε μια μάχη μεταξύ δημοκρατιών και απολυταρχιών και οι απολυταρχίες περιμένουν απλώς να χάσει η Ουκρανία», λέει ο Τζόουνς σε συνέντευξή του στην Handelsblatt.
Κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ προειδοποίησαν σε ακρόαση στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας την Τετάρτη ότι η διακοπή της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ρωσική νίκη «μέσα σε μια εβδομάδα». «Αν το αφήσουμε τώρα, η Ρωσία θα κερδίσει. Και ο Πούτιν δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία», δήλωσε η Έριν Μακ Κι, αναπληρώτρια διευθύντρια για την Ευρώπη και την Ευρασία στην αναπτυξιακή υπηρεσία USAID.
Ο Τζον Κίρμπι, εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, προειδοποίησε λίγες ώρες αργότερα ότι το Πεντάγωνο «εξάντλησε το 96% της διαθέσιμης στρατιωτικής χρηματοδότησης για την Ουκρανία», γι' αυτό και το αμερικανικό Κογκρέσο πρέπει να αποδεσμεύσει νέα οικονομική βοήθεια το συντομότερο δυνατό. «Οι Ουκρανοί είναι οι πρώτοι που λένε ότι δεν έχουν σημειώσει τόση πρόοδο όσο θα ήθελαν στην αντεπίθεσή τους», εξήγησε ο Κίρμπι.
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο οι ΗΠΑ πρέπει να συνεχίσουν να στέκονται στο πλευρό της εμπόλεμης χώρας «ώστε οι Ουκρανοί να μπορέσουν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τον χρόνο που τους έχει απομείνει πριν μπει ο χειμώνας».
Στο Κογκρέσο, το οποίο παρέλυσε επί εβδομάδες λόγω της διαμάχης για την εξουσία μεταξύ των Ρεπουμπλικανών, διεξάγονται σκληρές διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό, από τον οποίο εξαρτάται επίσης η βοήθεια προς την Ουκρανία. Ο Μπάιντεν επιθυμεί να εγκριθεί ένα συνδυασμένο πακέτο 106 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Ουκρανία, το Ισραήλ και τον επανεξοπλισμό της Ταϊβάν, εκ των οποίων τα 61 δισεκατομμύρια δολάρια προορίζονται για την Ουκρανία.
Ωστόσο, οι Ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ στέκονται εμπόδιο- για πρώτη φορά, ακόμη και αυτοί που τάσσονται υπέρ της βοήθειας προς την Ουκρανία διατυπώνουν όρους μεταξύ τους, απαιτώντας αυστηρότερους μεταναστευτικούς κανόνες και χρήματα για τη διασφάλιση των συνόρων με το Μεξικό σε αντάλλαγμα για την έγκρισή τους. Ο Λευκός Οίκος δεν έχει ακόμη συμφωνήσει σε αυτό. Οκτώ ημέρες πριν από το διαφαινόμενο κλείσιμο της κυβέρνησης, δεν διαφαίνεται συμφωνία στον ορίζοντα.
Η Δημοκρατική γερουσιαστής Πάτι Μάρεϊ ήταν έξαλλη που οι Ρεπουμπλικάνοι «πετούν την Ουκρανία κάτω από το λεωφορείο του Πούτιν» και ο συνάδελφός της στο κόμμα, Κρις Μέρφι προειδοποίησε ότι ο ουκρανικός στρατός θα μείνει σύντομα με «άδεια τουφέκια». Η διαμάχη για την Ουκρανία στο Κογκρέσο θα καθορίσει αν «το Κίεβο θα παραμείνει η ουκρανική πρωτεύουσα ή θα ανήκει στη Ρωσία τον επόμενο χρόνο».
Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν έθεσε το ποσό για την Ουκρανία σχετικά ψηλά και ότι ο τόνος στο Καπιτώλιο γίνεται όλο και πιο σκληρός δείχνει αυτό: Η δόση που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση θα μπορούσε να είναι το τελευταίο μεγάλο πακέτο για την Ουκρανία που έχει πιθανότητες να περάσει πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2024.
Ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι απαιτούν επίσης από τις ΗΠΑ να παρέχουν μόνο στρατιωτική βοήθεια και να παγώσουν τις ανθρωπιστικές και οικονομικές μεταφορές τους στην εμπόλεμη χώρα. Αλλά η Ουκρανία δεν υπερασπίζεται μόνο στην πρώτη γραμμή, προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα εξέχοντα μέλη του υπουργικού συμβουλίου. «Αν η Ρωσία καταστρέψει την ουκρανική οικονομία, η Ουκρανία δεν μπορεί πλέον να κρατηθεί στο πεδίο της μάχης», έγραψαν η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, ο υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν, ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και η επικεφαλής της USAID Σαμάνθα Πάουερ.
Η ακύρωση της μη στρατιωτικής αμερικανικής βοήθειας θα αναστάτωνε επίσης την πολιτική δανεισμού του ΔΝΤ, η οποία συνδέει τα δάνεια με το αν οι ΗΠΑ, ως ο μεγαλύτερος χορηγός, παρέχουν οικονομική στήριξη.
Αυτό κάνει τους Ευρωπαίους ακόμη πιο σημαντικούς τώρα. Ωστόσο, η Ουγγαρία μπλοκάρει το χρηματοδοτικό πακέτο για την Ουκρανία. Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν κάνει εκστρατεία για μια συμφωνία με το Κρεμλίνο και πρόσφατα συναντήθηκε με τον Πούτιν για μια χειραψία στο Πεκίνο - την οποία η αναπληρώτρια επικεφαλής της Επιτροπής της ΕΕ Βέρα Γιούροβα κατήγγειλε ως «πράξη προδοσίας».
Ο Όρμπαν δεν εντυπωσιάζεται από τέτοιες επιθέσεις. Απέρριψε επίσης αμέσως την πρόταση της Επιτροπής της ΕΕ να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με το Κίεβο για την ένταξη στην ΕΕ. «Η Ουκρανία δεν είναι σε καμία περίπτωση έτοιμη να διαπραγματευτεί», υποστήριξε. Το Κίεβο απέχει από την ένταξη στην ΕΕ όσο απέχει το Μάκο, μια μικρή ουγγρική πόλη στα σύνορα με τη Ρουμανία, από την Ιερουσαλήμ.
Τα κίνητρα του Όρμπαν είναι εύκολα αντιληπτά: Ο Ούγγρος προσπαθεί να απελευθερώσει τα κονδύλια που παρακρατούν οι Βρυξέλλες λόγω ελλείψεων στο κράτος δικαίου. Το αν θα τα καταφέρει θα φανεί τον Δεκέμβριο, στην επόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ.
Το κλίμα στο Κίεβο είναι αντίστοιχα τεταμένο. Η κατάσταση στο μέτωπο μοιάζει να είναι αδιέξοδη, η Ρωσία είχε μήνες στη διάθεσή της για να δημιουργήσει τη δική της άμυνα, τοποθετώντας χιλιόμετρα ναρκοπεδίων, τα οποία είναι ιδιαίτερα δύσκολο να διαπεράσει ο ουκρανικός στρατός και να προκαλέσει μεγάλες απώλειες. Η αντεπίθεση δεν έχει φέρει την επιθυμητή επιτυχία και οι δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται στην επίθεση στις σημερινές πιο σφοδρές μάχες γύρω από το Μπαχμούτ και την Αβντίεβκα.
Ο Μίκολα Μπιελιέσκοφ, αναλυτής στο Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Ουκρανίας, τονίζει ότι «ακόμη και η διατήρηση του σημερινού μετώπου απαιτεί μεγάλες προσπάθειες».
Δεν υπάρχει περιθώριο διαπραγμάτευσης
Η Ουκρανία εξακολουθεί να απορρίπτει τις εκκλήσεις για τις λεγόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Gallup, η πλειοψηφία των Ουκρανών επιθυμεί ο στρατός να συνεχίσει να πολεμά.
Ο Μπιελιέσκοφ, τονίζει ότι η ειρήνη δεν μπορεί να είναι βιώσιμη με το σημερινό ρωσικό καθεστώς. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόνο δύο επιλογές για την Ουκρανία στις οποίες θα συμφωνούσε η Ρωσία: «είτε να υποτάξει την Ουκρανία είτε να την καταστρέψει».
Πικρά μαθήματα έχουν αντληθεί από συμφωνίες όπως η συμφωνία του Μινσκ του 2015. Η τότε συμφωνία περιελάμβανε κατάπαυση του πυρός, απόσυρση των βαρέων όπλων και ζώνες ασφαλείας, αλλά ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε τη συμφωνία αποτυχημένη στα μέσα Φεβρουαρίου του 2022. Η εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική χώρα ξεκίνησε λίγο αργότερα.
Η Ουκρανή πολιτική επιστήμονας Χάνα Σελέστ, η οποία είναι επικεφαλής του τμήματος πολιτικής ασφάλειας στο ουκρανικό think tank Ukrainian Prism, είναι πεπεισμένη ότι «η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για διαπραγματεύσεις». Στις υποτιθέμενες ειρηνευτικές συνομιλίες, η Ρωσία «δεν ενδιαφέρεται για την ειρήνη, αλλά για την καταστροφή του έθνους μας».
Η συνέχιση της βοήθειας προς την Ουκρανία και οι προετοιμασίες για τον χειμώνα αποτέλεσαν, ως εκ τούτου, βασικό θέμα στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της G7 στο Τόκιο αυτή την εβδομάδα. Οι χώρες της G7 επιβεβαίωσαν ότι θα συνεχίσουν να στέκονται στο πλευρό της χώρας. Ωστόσο, οι σύμμαχοι συζητούν ήδη πώς μια καθυστέρηση στις αμερικανικές πληρωμές θα μπορούσε να γεφυρωθεί με βοήθεια από άλλες χώρες.
Οι Γερμανοί ειδικοί σε θέματα εξωτερικής πολιτικής έχουν επίσης αμφιβολίες. «Η Ουκρανία δημιούργησε προσδοκίες που δεν θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν», λέει ο βουλευτής του SPD, Νιλς Σμιντ] Ωστόσο, είναι εξίσου λάθος να είναι κανείς απαισιόδοξος τώρα. «Δεν είναι σαν να έχουν χαθεί όλα», τονίζει ο Σμιντ ο οποίος ελπίζει πως «οι Ρώσοι θα βρουν μια επίθεση εξίσου δύσκολη με τους Ουκρανούς».
