Τέσσερις «αστερίσκους» έχει η συμφωνία της έκτακτης ευρωπαϊκής συνόδου χθες (01.02.24) στις Βρυξέλλες για καταβολή οικονομικού πακέτου 50 δισ. στην Ουκρανία.
Ο πρώτος «αστερίσκος» αφορά στο γεγονός ότι δεν πέρασε η αρχική πρόταση των 26 Ευρωπαίων ηγετών έναντι του απομονωμένου Ούγγρου ηγέτη, Όρμπαν, για «εφάπαξ» συμφωνία καταβολής των 50 δισ. την επόμενη 4ετία, αλλά η ΕΕ θα πρέπει κάθε χρόνο να επαναβεβαιώνει την απόφαση αυτή.
Επίσης, κόντρα στις επίσημες δηλώσεις κορυφαίων Ευρωπαίων αξιωματούχων σύμφωνα με τις οποίες δεν δόθηκε κανένα αντάλλαγμα στον Όρμπαν (προκειμένου να βάλει «νερό στο κρασί του» σε σχέση με την ευρω – βοήθεια στην Ουκρανία και να μη χαλάσει τις σχέσεις του με τον Πούτιν), ο ίδιος δήλωσε πως έλαβε «εγγυήσεις» και ότι είχε επίσης διαπραγματευτεί έναν «μηχανισμό ελέγχου». Αυτός είναι ο δεύτερος «αστερίσκος» της ευρω – συμφωνίας για την Ουκρανία.
Ο τρίτος «αστερίσκος» δεν αφορά τις σχέσεις ΕΕ- Ουκρανίας, ούτε τις σχέσεις Ουγγαρίας – ΕΕ, αλλά τις σχέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ και προπαντός τις σχέσεις Γερμανίας με τις άλλες χώρες – μέλη της. Ο Γερμανός καγκελάριος, αμέσως μετά τη σύνοδο δήλωσε πως «σε πολλές πρωτεύουσες πρέπει να συζητηθεί το ερώτημα εάν πράγματι κάνουμε αρκετά», «δείχνοντας» προς στο εσωτερικό της.
Ο τέταρτος «αστερίσκος» αφορά τις σχέσεις ΕΕ – ΗΠΑ. Πέρα από την «μπηχτή» προς «πολλούς» Ευρωπαίους εταίρους, ο Σολτς δήλωσε πως η ευρω-συμφωνία των 50 δισ. για την Ουκρανία, θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει αυτό το μήνυμα στη συζήτηση με το Κογκρέσο, το οποίο – υπενθυμίζεται – έχει μπλοκάρει τη βοήθεια προς το Κίεβο...
1. Πως επιτεύχθηκε ο συμβιβασμός με την Ουγγαρία;
Μετά από εβδομάδες αποκλεισμού, ο Βίκτορ Όρμπαν συμφωνεί ξαφνικά με το πακέτο 50 δισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ για την Ουκρανία. Αλλά μια νέα διαμάχη προκύπτει στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες.
Ο ομοσπονδιακός καγκελάριος είναι απογοητευμένος με την ΕΕ και τις άλλες χώρες της ΕΕ - και κάνει υποτιμητικά σχόλια για τη συμπεριφορά τους.
Ήταν ένα γκροτέσκο των Βρυξελλών: έπρεπε να συγκληθεί ειδική σύνοδος κορυφής της ΕΕ λόγω της πεισματικής συμπεριφοράς του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν - αλλά ο κόμπος έφτασε στο χτένι μετά από μόλις 60 λεπτά.
Οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συναντήθηκαν στις δέκα το πρωί της Πέμπτης και η λύση ανακοινώθηκε λίγο περισσότερο από μία ώρα αργότερα.
Ο Όρμπαν εγκατέλειψε την αντίθεσή του σε ένα πακέτο στήριξης ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία που σχεδιάζει η ΕΕ μέχρι το τέλος του 2027. Επιτεύχθηκε τελικά η απαιτούμενη ομοφωνία για την απόφαση. Η απόφαση θα έπρεπε στην πραγματικότητα να είχε ληφθεί σε σύνοδο κορυφής τον Δεκέμβριο.
Έκτοτε, οι Ούγγροι αμφισβήτησαν επανειλημμένα τη χρησιμότητα των πληρωμών αυτών και ζήτησαν η ενίσχυση να χορηγείται μόνο για ένα έτος κάθε φορά.
Η ΕΕ δεν θέλησε να συμφωνήσει με αυτό. Από την άποψη των Βρυξελλών, αυτό θα σήμαινε ότι η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να σχεδιάσει μακροπρόθεσμα και ο Όρμπαν θα είχε μεγάλες δυνατότητες εκβιασμού. Τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ δεν προορίζονται ρητά για στρατιωτική βοήθεια, αλλά για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης στην Ουκρανία.
Η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο με την επιτιθέμενη Ρωσία εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Ως αποτέλεσμα, η οικονομία υποφέρει, όπως και τα φορολογικά έσοδα.
Τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, για την πληρωμή των μισθών των αστυνομικών, των δικαστικών λειτουργών και του ιατρικού προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά και για την καταπολέμηση της αυξανόμενης φτώχειας στη χώρα.
Αρχικά παρέμενε ασαφές γιατί ο Όρμπαν υποχώρησε τόσο γρήγορα το πρωί της Παρασκευής. Η συμφωνία με τον Ούγγρο πρωθυπουργό φέρεται να επιτεύχθηκε σε ένα πρόγευμα πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής της ΕΕ.
Εκτός από τον Όρμπαν, συμμετείχαν επίσης ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ Σαρλ Μισέλ και η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μένει να αποδειχθεί αν κατά τη διάρκεια των συνομιλιών έγιναν μυστικές παράλληλες συμφωνίες, για παράδειγμα όσον αφορά τα κονδύλια της ΕΕ για την Ουγγαρία συνολικού ύψους περίπου 20 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχει παρακρατήσει μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σε κάθε περίπτωση, ο Όρμπαν δεν έλαβε ουσιαστικά καμία ουσιαστική παραχώρηση σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία του.
Ο Γερμανός ευρωβουλευτής Daniel Freund (Πράσινοι) δήλωσε πως «ο μεγαλύτερος χαμένος αυτής της συνόδου κορυφής της ΕΕ είναι ο Βίκτορ Όρμπαν. Παραιτήθηκε από το βέτο του, δεν έλαβε τίποτα σε αντάλλαγμα και είναι εντελώς απομονωμένος μεταξύ των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων».
Η αποφασιστική στάση των κρατών μελών έναντι της Ουγγαρίας απέδωσε καρπούς, σύμφωνα με τον Freund.
Παρόλο που οι κυβερνήσεις της ΕΕ υποτίθεται ότι συζητούν τα χρήματα της βοήθειας μία φορά τον χρόνο σε ανώτατο επίπεδο, ο Όρμπαν δεν θα μπορούσε να σταματήσει τη συνέχιση των πληρωμών μέχρι το τέλος του 2027.
Αυτό ισχύει και για μια πιθανή επίσημη αναθεώρηση των πληρωμών για την Ουκρανία μετά από δύο χρόνια, η οποία θα πρέπει να αποφασιστεί ομόφωνα και στη συνέχεια θα εφαρμοστεί από την Επιτροπή της ΕΕ.
Σε αυτή την περίπτωση, η έκθεση της αρχής θα πρέπει να είναι αρνητική και στη συνέχεια να εγκριθεί και από τα 27 κράτη μέλη, ώστε να σταματήσουν οι πληρωμές των ενισχύσεων για τα υπόλοιπα δύο έτη.
Από τη σημερινή προοπτική, ωστόσο, αυτό είναι απίθανο να συμβεί. Επομένως, ο Όρμπαν δεν έχει ουσιαστικά καμία πιθανότητα να σταματήσει την οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
2. Ποιες «εγγυήσεις» και «μηχανισμό ελέγχου» έλαβε ο Όρμπαν;
Ωστόσο, ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Ουγγαρίας βλέπει τα πράγματα διαφορετικά.
Σε διαδικτυακή συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στην Ουγγαρία, δήλωσε ότι παραιτήθηκε από τον αποκλεισμό μόνο με αντάλλαγμα «εγγυήσεις» και ότι είχε επίσης διαπραγματευτεί έναν «μηχανισμό ελέγχου».
Διπλωμάτες της ΕΕ δήλωσαν ότι ο Όρμπαν ήθελε να «ικανοποιήσει τους ψηφοφόρους του κόμματός του Fidesz με τέτοιες ιστορίες».
3. Τι θα κάνουν οι ΗΠΑ μετά τη συμφωνία στις Βρυξέλλες;
Ο καγκελάριος Σολτς χαιρέτισε τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στην ειδική σύνοδο κορυφής της ΕΕ ως ένα σημαντικό μήνυμα για την Ουκρανία, αλλά και ως ένα καλό σημάδι για τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει αυτό το μήνυμα στη συζήτηση με το Κογκρέσο, δήλωσε ο Σολτς.
Η οικονομική βοήθεια για την Ουκρανία έχει επίσης μπλοκαριστεί στις ΗΠΑ. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα την εξαρτά από την προϋπόθεση ότι θα διοχετευθούν ταυτόχρονα περισσότερα χρήματα για την προστασία των συνόρων στα νότια σύνορα των ΗΠΑ.
4. Γιατί «πολλές» ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν κάνουν «αρκετά» για την Ουκρανία;
Ο Σολτς πρόσθεσε ότι θα πρέπει τώρα να αυξηθεί η στρατιωτική βοήθεια από τα κράτη της ΕΕ «σχετικά νωρίς φέτος». «Σε πολλές πρωτεύουσες πρέπει να συζητηθεί το ερώτημα εάν πράγματι κάνουμε αρκετά», δήλωσε η καγκελάριος μετά τη σύνοδο κορυφής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απάντηση θα πρέπει να είναι «όχι», σύμφωνα με τον Σολτς.
«Δεν με ενοχλεί ότι κάνουμε (ως Ευρωπαίοι) πάρα πολλά, αλλά πολύ λίγα», πρόσθεσε ο Σολτς. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο καγκελάριος είχε ήδη επανειλημμένα ζητήσει μεγαλύτερη δέσμευση από άλλα κράτη της ΕΕ. Λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής, είχε συντάξει ανοικτή επιστολή με αυτό το αίτημα μαζί με άλλους τέσσερις αρχηγούς κυβερνήσεων.
Δυστυχώς, η ΕΕ δεν έχει συνολική εικόνα για το ποιος προμηθεύει τι. «Γνωρίζουμε όμως ότι αυτό που έχει προγραμματιστεί μέχρι στιγμής όσον αφορά τη συγκεκριμένη βοήθεια σε όπλα από τα επιμέρους κράτη μέλη δεν είναι αρκετό», δήλωσε ο Σολτς. Επισήμανε ότι η Γερμανία έχει προβλέψει περισσότερα από επτά δισεκατομμύρια ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία το 2024. Όλοι πρέπει τώρα να βάλουν τα δυνατά τους ώστε η Ουκρανία να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Όσον αφορά τα στοιχεία που παρουσίασε την Τετάρτη (31.0.24) ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ Τζοσέπ Μπορέλ σχετικά με τα 21 δισεκατομμύρια ευρώ στρατιωτικής βοήθειας που δεσμεύτηκαν τα κράτη μέλη για το τρέχον έτος, ο Σολτς εξέφρασε σκεπτικισμό.
Όταν ρωτήθηκε αν γνωρίζει ακριβέστερα στοιχεία για τις συνεισφορές των επιμέρους κρατών, ο καγκελάριος είπε: «Δεν έχω λάβει κανένα».
Απαντώντας στα σχόλια της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) ότι οι εθνικές συνεισφορές των επιμέρους χωρών της ΕΕ στη στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία πρέπει να παραμείνουν αδημοσίευτες για λόγους απορρήτου, η καγκελάριος είπε μόνο υποτιμητικά: «Ναι, ναι».
