Ροή
Ήταν 28 Μαΐου 1979, όταν στη ροτόντα του Ζαππείου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραφε την Πράξη Προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, παρουσία πρωθυπουργών και υπουργών Εξωτερικών των μελών της ΕΟΚ. Ενάμιση περίπου χρόνο αργότερα δε, την πρωτοχρονιά του 1981 η Πράξη τέθηκε σε ισχύ και η χώρα έγινε το 10ο μέλος της ΕΟΚ, γεγονός που προσέφερε στους Έλληνες πολίτες το δικαίωμα να συνδιαμορφώνουν, μέσω της ψήφους τους το μέλλον της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Οι πρώτες ευρωπαϊκές εκλογές πραγματοποιήθηκαν με αέρα αλλαγής το ίδιο έτος. Έκτοτε, ακολούθησε η «διλημματική» αναμέτρηση μείζονος σημασίας του 1984 όπως την χαρακτηρίζει η Ευτυχία Τεπέρογλου στο βιβλίο «Οι άλλες εθνικές εκλογές», η σχεδόν «αόρατη» αναμέτρηση του 1989, οι ευρωπαϊκές εκλογές του 1994,η εκλογή «δημοψήφισμα» του 1999, οι εκλογές «προάγγελος» της κυβερνητικής κατάρρευσης του 2009, ο εκλογικός «μετασεισμός» του 2014, και η αλλαγή σελίδας του 2019.
1981: Η πρώτη φορά
Η πρώτη ευρωπαϊκή εκλογική αναμέτρηση του 1981, διεξήχθη ταυτόχρονα με τις εθνικές εκλογές και όπως ήταν λογικό επισκιάστηκε πλήρως από τον αέρα της «αλλαγής», σύνθημα που, παραλαγμένο, υιοθέτησαν όλα σχεδόν τα βασικά κόμματα της εποχής. Το ζήτημα της ένταξης στην ΕΟΚ όμως αποτέλεσε τότε βασικό πεδίο αντιπαράθεσης του προεκλογικού αγώνα, με το ΠΑΣΟΚ να ασκεί δομική αντιπολίτευση στεκόμενο «σταθερά αρνητικό σε όλες τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης», όπως επισημαίνει ο Ηλίας Νικολακόπουλος στο βιβλίο του «Των εκλογών τα πάθη».
«Η δική μας αλλαγή πραγματοποιήθηκε ήδη και είναι αυτή που έφερε την Ελλάδα στους κόλπους της ΕΟΚ, εξασφάλισε την άμυνα της χώρας και δημιούργησε έναν στρατό που εγγυάται την εθνική ακεραιότητα» έλεγε τότε ο 63χρονος Γ. Ράλλης, βασίζοντας σε μεγάλο βαθμό την προεκλογική εκστρατεία του κυβερνώντος κόμματος στην προβολή των θετικών αποτελεσμάτων που προέκυπταν από την ένταξη στην ΕΟΚ για τους αγρότες, τη βιοτεχνία και τη βιομηχανία. Ο ίδιος μάλιστα ξεκίνησε την εκστρατεία της Ν.Δ. επιδίδοντας επιταγές της Κοινότητας σε αγρότες ορεινών και προβληματικών περιοχών, ενέργεια που παραλληλίστηκε από τον Α. Παπανδρέου με τα «βιβλιάρια απόρων κορασίδων» του παρελθόντος.
Πέρα από τις πλαστικές σημαίες, τα μπαλόνια, τις κονκάρδες, τα αυτοκόλλητα, τα κασκόλ, τα χάρτινα καπέλα και τις ροκάνες που κυριαρχούσαν στον προεκλογικό αγώνα, στην βασική προεκλογική του ομιλία μια μεγάλη πλατφόρμα φορτηγού φιλοξενούσε μέλη της ΟΝΝΕΔ ντυμένα με εθνικές ενδυμασίες και ένα σκίτσο της ΕΟΚ-«τροφού» που θήλαζε την Ελλάδα ενώ ακούγονταν συνθήματα όπως «Ελλάς, Ευρώπη, ευημερία, ζήτω η Νέα Δημοκρατία» - «Δεν μας θέλουν στην ΕΟΚ, Τούρκοι, Ρώσοι και ΠΑΣΟΚ».
Από την άλλη, ο Ανδρέας Παπανδρέου επεσήμανε σε συνέντευξή του στον Γιώργη Μασσαβέτα για την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία ότι «το ΠΑΣΟΚ θα βαδίσει μόνο του για την αλλαγή» και πως για το ζήτημα της ΕΟΚ «θα παραπεμφθεί σε ένα δημοψήφισμα με το ερώτημα: παραμονή ή έξοδος και ειδική συμφωνία;». Το δημοψήφισμα δεν έγινε ποτέ.
Από τους 208 υποψηφίους που συμμετείχαν στις ευρωεκλογές, οι 5.752.344 πολίτες που ψήφισαν επέλεξαν τους 24 που θα τους εκπροσωπούσαν στο ευρωκοινοβούλιο. Μπροστά στον εκλογικό θρίαμβο του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος επικράτησε με ποσοστό 48,06%, έναντι 35,86% της Νέας Δημοκρατίας και 10,93% του ΚΚΕ στις εθνικές εκλογές, οι πρώτες ευρωεκλογές πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες. Η μείωση του ποσοστού του ΠΑΣΟΚ κατά 8 μονάδες περίπου στην ευρωπαϊκή κάλπη (40,1% και 10 έδρες) δεν αναλύθηκε ιδιαίτερα, καθώς κάμψη παρατηρήθηκε και στα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας - 31,3% και 8 έδρες. Η συνολική συρρίκνωση της δυναμικής των δύο μεγάλων κομμάτων αποδόθηκε αργότερα στο φαινόμενο της «χαλαρής ψήφου».
1984 : «Αλλαγή» ή «απ-Αλλαγή»
Το 1984 οι Έλληνες πολίτες κλήθηκαν εκ νέου στην κάλπη μαζί με τους κατοίκους των υπόλοιπων εννέα κρατών μελών της τότε ΕΟΚ. Σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση η αποχή ήταν πολύ χαμηλή, για τα σημερινά τουλάχιστον δεδομένα, ψήφισε το 77,17% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων ενώ η εκλογική αναμέτρηση απέκτησε χαρακτηριστικά εθνικών εκλογών, και κωδικοποιήθηκε συνθηματολογικά ως σύγκρουση «Αλλαγής» και «απ -Αλλαγής».
Το κλίμα πόλωσης μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, ήταν έντονο με τους Ανδρέα Παπανδρέου και Ευάγγελο Αβέρωβ να δίνουν μεγάλες μάχες εντός Βουλής. Η τοποθέτησή τους στην τρίτη χρονιά του «εκλογικού κύκλου» της πρώτης κυβερνητικής τετραετίας του ΠΑΣΟΚ, προσέδιδε στην εκλογική αναμέτρηση ρόλο «απολογιστικό» του έργου της «Αλλαγής», με το αποτέλεσμά τους να θεωρείται προμήνυμα των βουλευτικών εκλογών που θα έρχονταν την επόμενη χρονιά.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ευρωεκλογές φορτίστηκαν έντονα και έγιναν αντικείμενο σκληρής διαμάχης, με το τεταμένο κλίμα να μεταφέρεται και στις πρωτοφανείς μαζικές προεκλογικές κινητοποιήσεις της κομματικής τους βάσης, όπως γράφει ο Παναγιώτης Κουστένης, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης στο βιβλίο «Ευρωεκλογές: αναμετρήσεις στραμμένες στην ελληνική πολιτική σκηνή».
Στα αξιοσημείωτα της περιόδου εντάσσεται η εμπλοκή του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος σε διάγγελμά του προσέδιδε στις εκλογές χαρακτήρα «δημοψηφίσματος» σχετικά με τις ευρωπαϊκές θέσεις των κομμάτων για την ΕΟΚ. Η παρέμβαση σχολιάστηκε τότε ως υπέρβαση του θεσμικού του ρόλου και στηλίτευση της άλλοτε ευρωσκεπτικιστικής στάσης του ΠΑΣΟΚ, το οποίο είχε εν τω μεταξύ μετακινηθεί σε περισσότερο φιλοευρωπαϊκές θέσεις. Σύμφωνα δε με αναλυτές αποτέλεσε θρυαλλίδα εξελίξεων για την συνέχεια καθώς ερμηνεύτηκε ως το πρώτο σημάδι της διάστασης Καραμανλή – Παπανδρέου, που κατέληξε στη ρήξη των σχέσεων τους ένα χρόνο αργότερα (στις 9 Μαρτίου 1985), με την πρόταση του δεύτερου για αντικατάσταση του πρώτου στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα από τον Χρήστο Σαρτζετάκη.
Σε αυτές τις ευρωεκλογές όπου ψήφισαν για πρώτη φορά και οι νέοι άνω των 18 ετών, πρώτο κόμμα αναδείχθηκε και πάλι το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 41,6% (και 10 έδρες), μια άνοδο δηλαδή της τάξης του 1,5% σε σχέση με το 1981 ενώ ακόμα πιο έντονη ήταν η ανάκαμψη των ποσοστών της Νέας Δημοκρατίας (κατά 6,7%), φτάνοντας το 38,1% (και 9 έδρες). Η αθροιστική δύναμη των δύο κομμάτων ανήλθε στο 79,6%, αποτελώντας ιστορικά το υψηλότερο ποσοστό του δικομματισμού σε ευρωεκλογές. Όσο για τη σύνθεση των εκλεγέντων ευρωβουλευτών του 1984, ήταν εκείνη που παρουσίασε τις περισσότερες αντικαταστάσεις βουλευτών - 9 συνολικά.
Ευρωπαϊκά ωστόσο, το γεγονός που σημάδεψε τις ευρωεκλογές του 1984 ήταν ο αιφνίδιος θάνατος του ηγέτη του ιταλικού PCI (Partito Comunista Italiano), Ενρίκο Μπερλίνγκουερ, στην Ιταλία, ο οποίος έπαθε εγκεφαλική συμφόρηση στο τέλος της προεκλογικής του συγκέντρωσης στην Πάδοβα. Η συναισθηματική φόρτιση που προκάλεσε ο θάνατος του Μπερλίνγκουερ μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές λειτούργησε ενισχυτικά για την ανοδική τάση που εμφάνιζε το ΙΚΚ και έτσι, για πρώτη φορά ύστερα από 40 χρόνια, έστω και με μόλις 90 χιλιάδες ψήφους διαφορά το ΙΚΚ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 33,3% έναντι 33,0% της Χριστιανικής Δημοκρατίας.
1989: Άλλη μια «αόρατη» αναμέτρηση
Την επόμενη φορά, οι ελληνικές ευρωεκλογές διεξήχθησαν και πάλι ταυτόχρονα με τις βουλευτικές εκλογές, την Κυριακή 18 Ιουνίου 1989. Καθώς δε οι εγχώριες εξελίξεις είχαν διαρθρωθεί γύρω από το σκάνδαλο Κοσκωτά και το αίτημα της κάθαρσης, πέρασαν και πάλι σε δεύτερη μοίρα, παρότι η διενέργειά τους συνέπιπτε με σημαντικές εξελίξεις στον χώρο της κοινότητας, οι οποίες αφορούσαν είτε τη διανομή των κοινοτικών κονδυλίων είτε έθεταν το πλαίσιο για την κατοπινή Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Σε αυτές τις ευρωεκλογές που ακούστηκε για πρώτη φορά «το Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα!», η Νέα Δημοκρατία πορευόταν με τον άξονα κάθαρση επιδιώκοντας να αξιοποιήσει το πολιτικό κλίμα της εποχής. Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη είχε αποφασίσει να αναδείξει σε βασικές θεματικές της διαφημιστικής του καμπάνιας το μέλλον και την Ευρώπη. Μεταξύ άλλων, κυκλοφόρησε μια αφίσα που απεικόνιζε δύο χαμογελαστές κοπέλες, με τη μία να συμβολίζει την Ελλάδα και την άλλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανάμεσα στις κοπέλες υπήρχε ο αριθμός «92», που παρέπεμπε στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία θα υπογραφόταν το 1992. Η αφίσα έγραφε: «Ευρωπαϊκή πρόκληση 1992. Ναι σε μια Ευρώπη ενωμένη και ισχυρή. Ναι σε μια Ελλάδα σύγχρονη και προοδευτική». Άλλη μια αφίσα έδειχνε το «χέρι της Ελλάδας» να σφίγγει το «χέρι της Ευρώπης», σχηματίζοντας μια «γέφυρα» που οδηγούσε τους Έλληνες προς το μέλλον. Ανέφερε δε «Η Ελλάδα είναι έτοιμη για την Ευρώπη».
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που τόνισε το τότε εκλογικό αποτέλεσμα, ήταν μια τάση αμφισβήτησης με τα ποσοστά των δύο κομμάτων να σημειώνουν ισομερή πτώση της τάξης του 3%-4%, διατηρώντας όμως τους μεταξύ τους συσχετισμούς.
Πρώτο κόμμα αναδείχθηκε η Ν.Δ. με ποσοστό 40,4% και 10 έδρες και δεύτερο το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 36% και 9 έδρες. Η αμφίπλευρη αυτή μείωση του δικομματισμού δεν φάνηκε αυτή τη φορά να κινείται συμπαγώς προς κάποια συντονισμένη πολιτική κατεύθυνση, αφού κανένα μικρότερο κόμμα δεν κέρδισε εκπροσώπηση στο ευρωκοινοβούλιο, πέραν εκείνων που είχαν ήδη εισέλθει στην ελληνική βουλή - Ο ενιαίος Συνασπισμός έλαβε 14,3% και 4 έδρες, η ΔΗΑΝΑ του Κ. Στεφανόπουλου 1,4% και 1 έδρα, όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Κουστένης, «Ευρωεκλογές: αναμετρήσεις στραμμένες στην ελληνική πολιτική σκηνή», στο βιβλίο Η Ελλάδα στη Δεκαετία του ’80: Κοινωνικό, Πολιτικό και Πολιτισμικό Λεξικό.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι εκλογές γίνανε ταυτόχρονα σε 12 πλέον χώρες, αφού είχαν ενταχθεί στην ΕΟΚ η Πορτογαλία και η Ισπανία με την Ελλάδα να εκλέγει ξανά 24 ευρωβουλευτές. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών αυξανόταν από 434 σε 518, πρώτοι βγήκαν για άλλη μια φορά οι σοσιαλδημοκράτες ακολουθούμενοι από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τους Φιλελεύθερους και την Ευρωπαϊκή Αριστερά.
1994: Σε μια διαφορετική Ευρώπη
Η διάλυση της ΕΣΣΔ και των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών-κομμουνιστικών κράτη, η λήξη του ψυχρού πολέμου, η επανένωση της Γερμανίας σε ενιαίο κράτος, η διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, ήταν μερικά από τα συνταρακτικά γεγονότα που μεσολάβησαν στην πενταετία μεταξύ των επόμενων ευρωεκλογών, διαμορφώνοντας ένα νέο τοπίο στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Εκείνες οι εκλογές ήταν οι πρώτες μετά την ιστορική Συνθήκη του Μάαστριχτ, που τέθηκε σε ισχύ το 1993, με την οποία η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, μετονομάστηκε σε ΕΕ αλλά και οι πρώτες που υπήρξε μια σημαντική διεύρυνση του Σώματος από 518 που ήταν το 1989 σε 567 μέλη το 1994, λόγω της γερμανικής ενοποίησης. Τέλος ήταν και η πρώτη φορά που καθιερώθηκε το ελάχιστο εκλογικό όριο πρόσβασης του 3% στην εκλογική διαδικασία.
Σε εθνικό επίπεδο είχαν προηγηθεί οι εθνικές εκλογές του 1993, στις οποίες το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου εξασφάλισε το 46,9% ενώ η Νέα Δημοκρατία προσπαθούσε να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα μετά την «αποστασία» του Α. Σαμαρά και την δημιουργία της Πολιτικής Άνοιξης, η οποία εξασφάλισε σε εκείνη την ευρωβουλή την εκλογή 2 εκπροσώπων. Θα ήταν ωστόσο η πρώτη και η τελευταία φορά.
Σε αυτό το σκηνικό, τις ευρωεκλογές στην Ελλάδα κέρδισε άνετα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, με την εν λόγω αναμέτρηση να είναι και η τελευταία του ως αρχηγός του κόμματος, καθώς απεβίωσε δύο περίπου χρόνια αργότερα. Νίκη που εξασφαλίστηκε και με την ψήφο 47.947 Ελλήνων του εξωτερικού, που κατάφερναν για πρώτη φορά να ψηφίσουν στις κατά τόπους ελληνικές διπλωματικές και προξενικές αρχές.
Η ανατροπή του 1999
Σε αντίθεση με το 1994, οι ευρωεκλογές του 1999 προηγήθηκαν των βουλευτικών εκλογών, γεγονός που όξυνε τα πνεύματα και πόλωσε το κλίμα, προσδίδοντας στην εκλογική αναμέτρηση χαρακτηριστικά πρόβας generale για τις εθνικές εκλογές που θα διεξάγονταν εννέα μήνες μετά.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο είχε υπογραφή η συνθήκη Συνθήκη του Άμστερνταμ η οποία διεύρυνε τις αρμοδιότητες της Κοινότητας, καθιέρωνε το θεσμό του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ, στο πρόσωπο του οποίου επιδιώχθηκε να εκφραστεί η κοινή αντίληψη της Κοινότητας στις εξωτερικές της υποθέσεις και ενίσχυε τον ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου που πλέον καθίστατο συνομοθέτης με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποκτώντας μεταξύ άλλων 700 ευρωβουλευτές.
Σε εθνικό επίπεδο, ο Κώστας Σημίτης διάνυε τον τέταρτο χρόνο στην πρωθυπουργία, εφαρμόζοντας μία σχετικά περιοριστική οικονομική πολιτική που θα διασφάλιζε την ένταξη της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση και θα έφερνε μερικά χρόνια αργότερα το ευρώ. Ενώ ο Κώστας Καραμανλής, στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας προχωρούσε στην πρώτη μεγάλη δοκιμασία από την ώρα που ανέλαβε το τιμόνι του κόμματος.
Βασικό προεκλογικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ ήταν το «Ισχυρή Οικονομία-Ισχυρή Ελλάδα», της ΝΔ το «Νέο Ξεκίνημα» ενώ του ΚΚΕ το «ΟΧΙ στην ΟΝΕ. Ψήφο στο ΚΚΕ». Όσο για την εκλογική διακήρυξη του ΣΥΝ έλεγε «Να σταματήσουμε τον πόλεμο-να αλλάξουμε την Ευρώπη-να αλλάξουμε την Ελλάδα».Κατά τα λοιπά στη χώρα ήταν η εποχή των διακοποδανείων, της ξέφρενης -αν και έωλης - πορείας του Χρηματιστηρίου και της προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Στην ευρωπαϊκή σκακιέρα, χαρακτηριστικό των ευρωεκλογών εκείνης της χρονιάς 1999 αποτέλεσε η μείωση της εκλογικής δύναμης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και η ενίσχυση των συντηρητικών - χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα έγινε, για πρώτη φορά από την καθιέρωση της άμεσης εκλογής των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 1979, η ισχυρότερη πολιτική ομάδα στο ημικύκλιο.
Σε αυτό το σκηνικό η Νέα Δημοκρατία επικράτησε με ποσοστό 35,98% έναντι του ΠΑΣΟΚ που συγκέντρωσε το 32,92%, κερδίζοντας έκαστος από 9 έδρες. Τα θετικά μηνύματα που έρχονταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση βέβαια για την επιτυχία της πορείας προς την ΟΝΕ, ήταν αρκετά για να περιορίσουν την διαφορά των ευρωεκλογών και να ανατρέψουν το πολιτικό σκηνικό τον Απρίλιο του 2000, όπου το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τη Νέα Δημοκρατία με διαφορά μόλις 1%.
Η μεγάλη αποχή του 2004
Ισορροπία που είχε ήδη ανατραπεί στην επόμενη ευρωεκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου του 2004, όπου η Ελλάδα θύμιζε ένα απέραντο εργοτάξιο ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους οι εθνικές εκλογές είχαν οδηγήσει τη Νέα Δημοκρατία – μετά από 11 χρόνια – και τον Κώστα Καραμανλή στην εξουσία.
Εκείνες οι ευρωεκλογές ξεχώρισαν κυρίως για το υψηλό ποσοστό αποχής, το οποίο σημείωσε ιστορικό ρεκόρ όχι μόνον για την μεταπολιτευτική αλλά και για τη προδιδακτορική περιόδο, φτάνοντας το 36,78%, ενώ ένα ακόμα 2,56% ήταν τα λευκά ή άκυρα ψηφοδέλτια. Οι αναλυτές της εποχής έκαναν λόγο για κόπωση του εκλογικού σώματος και για χαμηλό ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη, παρότι είχε ήδη τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Νίκαιας (2003) που προετοίμασε τη μεγάλη διεύρυνση της ΕΕ. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στην τηλεμαχία των πολιτικών αρχηγών ενόψει των ευρωεκλογών, από τις 40 ερωτήσεις που τέθηκαν, μόνο 4 αφορούσαν τα ευρωπαϊκά διακυβεύματα.
Στο ενδιάμεσο δε, την παγκόσμια κοινή γνώμη είχε συνταράξει το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στους δίδυμους πύργους στη Ν. Υόρκη.
Το αποτέλεσμα της εκλογικής αυτής αναμέτρησης ανέδειξε τρία ρεκόρ στην ιστορία των ευρωεκλογών. Η ΝΔ είχε το υψηλότερο ποσοστό επιρροής που είχε αποσπάσει ελληνικό κόμμα σε ευρωεκλογές από το 1981, ήτοι το 43%. Η διαφορά των 9 μονάδων μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος ήταν η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί ποτέ σε ευρωεκλογές (σ.σ. δεύτερη μεγαλύτερη ήταν εκείνη των ευρωεκλογών του 1981 υπέρ του ΠΑΣΟΚ) ενώ οι απώλειες της ευρωεκλογικής επιρροής της, σε σύγκριση με τις βουλευτικές, -2,31%, ήταν οι μικρότερες που έχουν παρατηρηθεί ποτέ, ακόμη και σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 1984.
2009: Οι ευρωεκλογές καταλύτης για τις εγχώριες εξελίξεις
Στην τηλεμαχία των επόμενων ευρωεκλογών, η οποία όπως επεσήμανε η τότε συντονίστρια Μαρία Χούκλη ήταν η μοναδική μεταξύ των κρατών μελών που συμμετείχαν σε αυτές, είχε εκφραστεί η ευχή, από τον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο να υποβληθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ερωτήσεις σχετικά με τα ευρωπαϊκά θέματα.
Μέσα σε ένα φορτισμένο πολιτικό κλίμα, όπου η Νέα Δημοκρατία με αρχηγό τον Κώστα Καραμανλή διένυε την δεύτερη θητεία της, στην οποία είχε εκλεγεί βέβαια με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Είχαν προηγηθεί σκάνδαλα με κυρίαρχο το Βατοπέδι, η δολοφονία Γρηγορόπουλου, η αναζωπύρωση του Μακεδονικού. Γεγονότα που έριξαν βαριά τη σκιά τους στην κυβέρνηση. Η οικονομία διεθνώς προσπαθούσε να βρει τον βηματισμό της μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers ενώ εσωτερικά είχαν αρχίσει να διακρίνονται, τα πρώτα σημάδια των πέτρινων χρόνων της κρίσης που θα επακολουθούσε, με το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ την τριετία 2004-2007 να έχει αυξηθεί αισθητά και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών του 2009 να αγγίζει τα 30 δισ ευρώ.
Στην Ευρώπη, τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ είχαν ήδη υπογράψει τη Συνθήκη της Λισαβόνας, για μια πιο δημοκρατική, αποτελεσματική και διαφανή ΕΕ ικανή να αντιμετωπίζει παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια και η βιώσιμη ανάπτυξη.
Στο πολιτικό στερέωμα δε είχε εμφανιστεί ο νέος Πρόεδρος του Συνασπισμού ο Αλέξης Τσίπρας, οποίος είχε πετύχει ένα απρόσμενα καλό αποτέλεσμα ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων τρία χρόνια νωρίτερα, το φθινόπωρο του 2006.
Η ανατροπή των πολιτικών συσχετισμών σε αυτές τις ευρωεκλογές που χάρισαν τη νίκη στο ΠΑΣΟΚ του Γεώργιου Παπανδρέου και έδωσαν την εντύπωση ότι η Νέα Δημοκρατία δεν διαθέτει το απαιτούμενο πολιτικό κεφάλαιο για να εφαρμόσει ένα στιβαρό πρόγραμμα σταθεροποίησης, όπως απαιτούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, έφερε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Ζυγίζοντας τις περιστάσεις, με την αφορμή της διαδικασίας εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας, ο Κώστας Καραμανλής προκηρύσσει πρόωρες εκλογές, ζητώντας «νωπή λαϊκή εντολή», την οποία δεν λαμβάνει με το ΠΑΣΟΚ να εκλέγεται με διαφορά που ξεπερνούσε το 10%.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι και σε εκείνες τις ευρωεκλογές καταγράφηκε νέα έκρηξη της αποχής, η οποία επισήμως ανήλθε στο επίπεδο-ρεκόρ του 47,4%, παρά την αυξημένη πολιτική σημασία της εκλογικής μάχης.
2014: Οι ευρωεκλογές της κρίσης
Πέντε χρόνια αργότερα, η αποχή θα μειωνόταν μεν αλλά θα παρέμενε και πάλι σε πολύ υψηλά επίπεδα - 40,03% - ενώ η εκλογική αναμέτρηση των ευρωεκλογών θα έπαιζε και πάλι κομβικό ρόλο στις εγχώριες πολιτικές εξελίξεις. Να θυμίσουμε ότι η χώρα είχε μπει για τα καλά στην περιδίνηση της οικονομικής κρίσης, με τα μνημόνια και την τρόικα να είναι ήδη εδώ.
Οι εκτεταμένες φθορές της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου που ακολούθησαν την φθορά του Γεωργίου Παπανδρέου από το Καστελόριζο, ανέδειξαν μεγάλο νικητή των ευρωεκλογών 25ης Μαΐου του 2014 τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, με διαφορά 3,8%. Παρά το γεγονός ότι η διαφορά δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλη ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να μπλοκάρει τη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας στο τέλος του έτους, οδηγώντας με τον τρόπο αυτό σε πρόωρες εθνικές εκλογές στις 25 Ιανουαρίου 2015, στις οποίες νίκησε με διαφορά 8,5%.
2019: Η ανατροπή
Μεγάλο ήταν το διακύβευμα και των πιο πρόσφατων ευρωεκλογών, αυτών του 2019. Οι Έλληνες προσήλθαν στις κάλπες τόσο για τις ευρωεκλογές όσο και για τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, για να επιλέξουν με την απλή αναλογική τους εκπροσώπους τους στο ευρωκοινοβούλιο.
Η δεκαετία της κρίσης που είχε προηγηθεί είχε αφήσει το αποτύπωμά της με το εκλογικό σώμα να δίνει σε αυτές τις ευρωεκλογές το μήνυμα για αλλαγή. Στον χώρο της τότε αντιπολίτευσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε κερδίσει τις εσωκομματικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2016 και είχε αναλάβει την προεδρία της Νέας Δημοκρατίας. Μετά την εκλογή του η ΝΔ απέκτησε δημοσκοπικό προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ στη πρόθεση ψήφου, προβάδισμα που ουδέποτε ανατράπηκε.
Πρώτο κόμμα αναδείχθηκε η Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 33,12% και οκτώ έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βγαίνοντας πρώτη στην πλειοψηφία των εκλογικών περιφερειών και μάλιστα με μια διαφορά που ξεπερνούσε τις προσδοκίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ποσοστό 23,75% και έξι έδρες, κερδίζοντας τις εκλογικές περιφέρειες Αχαΐας, Άρτας, Ηρακλείου, Χανίων, Β’ Πειραιώς και Δυτικού Τομέα Αθηνών.
Εκπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέλεξαν επίσης το Κίνημα Αλλαγής, το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή. Η νεοϊδρυθείσα Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου κατάφερε επίσης να εκλέξει ευρωβουλευτή, λαμβάνοντας ποσοστά κυρίως από τις εκλογικές περιφέρειες της Μακεδονίας.
Όσο για την Ευρώπη, φάνηκε να καταγράφουν απώλειες οι μεγάλες πολιτικές ομάδες τόσο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος όσο και των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών οι οποίες διατήρησαν όμως την πρώτη και δεύτερη θέση εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Την ίδια ώρα, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι κατέγραψαν σημαντικά κέρδη ενώ τα ακροδεξιά κόμματα παρά την άνοδό τους, φάνηκε να απέχουν από το σχηματισμό μιας ισχυρής ευρωομάδας.
Οι ευρωπαίοι ωστόσο φάνηκε να συνειδητοποιούν την σημασία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, καθώς η συμμετοχή έφτασε στο υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 20 ετών. Συνολικά στην Ευρώπη το ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές του 2019 έφθασε το 50,5% βάζοντας τέλος στην συνεχή πτώση που χαρακτήριζε τη συμμετοχή στην ψηφοφορία από το 1979.
Συνθήκη που άπαντες ευελπιστούν να συνεχιστεί, δεδομένων ειδικά των γεωπολιτικών, οικονομικών, κλιματικών προκλήσεων με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπη η Ευρώπη, το τελευταίο διάστημα . Ειδικά σε αυτές τις Ευρωεκλογές έχει σημασία όχι μόνο να ψηφίσουν οι πολίτες, αλλά και να δώσουν πολύ μεγάλη προσοχή στην επιλογή των προσώπων που θα τους εκπροσωπήσουν καθώς το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα εισέρχεται σε μια φάση ταχύτατων και ευρύτατων αλλαγών και θα βρεθεί αντιμέτωπο με πολλά διλήμματα, μεγάλες αντιθέσεις και πολλές κρίσιμες αποφάσεις το επόμενο διάστημα.
